Genel Dilbilim 2

Yanıt Açıklaması: Verilen ifadede yer alan -saydı eki koşul belirtmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sözdizimde yanulam çerçevesi köşeli ayraç içinde temsil edilir. İçindeki çizgi söz konusu sözcüğü, buradaki örneklerdeki eylemleri, AÖ ad öbeğini, T ise (yan) tümceyi göstermektedir. AÖ ve T’ye göre eylemin sağda yer alması gerektiği çizgi ile de belirtilmiştir. Ayraç ise öbek oluştururken bu eylemin nesnesinin seçimlik olduğunu gösterir. Yani, bir eylem hem geçişli hem de geçişsiz olarak kullanılabiliyorsa AÖ, T veya her ikisi de ayraç içinde gösterilir. Örneklerde verilen bilmek eylemi geçişli olup zorunlu olarak AÖ ( bunu bilmiyordum / cevabı bilmiyordum ) ve T ( geldiğini bilmiyordum ) biçiminde nesne almaktadır. Öyleyse doğru cevap B’ dir.

Yanıt Açıklaması: [Yalnızca] yeni öğrenciler geldi. BÖ AÖ (yeni öğrenciler) niteleyicisi [Senin için] her şeyi yaparım. İÖ EÖ (her şeyi yaparım) niteleyicisi [Çok güzel] giyinir. BÖ EÖ (giyinir) tümleci [Maalesef] Hasan sınıfta kaldı. BÖ Tümce niteleyicisi Hasan [çok] akıllı. BÖ Derece bildiren Sıfat (akıllı) niteleyicisi

Yanıt Açıklaması: Türkçede ikincil adıllarla ad niteleyicisi olarak ilgeç kullanıldığı zaman bu mutlaka –ki sıfat ekiyle birlikte kullanılır, yani sıfatlaştırılır: Postanenin karşışındaki eve hırsız girdi. Bu cümlede görüldüğü gibi ikincil ilgeç –ki, ad niteleyicisi olarak kullanılmıştır. D seçeneğindeki, ‘Arkadaşımın kızına göre’ ilgeç öbeği ile E seçeneğindeki ‘güneş gözlüklü adam’ ilgeç öbeği de aynı şekilde ad niteleyicisidir. B seçeneğinde ise, ‘meraklı’ sıfatının tümleci olarak işlev görür, yani ‘sanata meraklı ve tasarımla ilgili’ sıfat tümleci olarak kullanılmıştır. C seçeneğinde ise ‘cadde ve sokaklar boyunca’ ilgeç öbeği eylem niteleyicisidir, yani yüremeyi nitelemektedir.

Yanıt Açıklaması: Her öbekte bir sözcük öbek kurucudur, anlam ve yapı olarak öbekteki en önemli—merkezi— rolü olan sözcüktür. Buna öbekte baş denir. Türkçe eylem-sonlu ve baş sonlu bir dildir. Sarışın çocuk öbeğinde çocuk baştır ve bu sözcük ad olduğu için bu öbeği ad öbeği olarak adlandırırız. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Tümcenin değişik dilbilgisi kitaplarında çeşitli tanımları yapılmıştır. Bu tanımlar “tümce yargı bildiren sözcük dizileridir” tanımını kabul ederler. Oysa yargı terimi sorunludur, çünkü ‘Dikkat!’ gibi tek bir sözcük yargı belirtir ama tümce değildir. Tümce, tüm dillerde bir özne ve bir yüklemden oluşan bir dilbilgisi birimi olarak tanımlanabilir. Bir başka deyişle, her dilde bir tümcede özne ve yüklem bulunduğu gözlenmiştir. Özne ya da yüklemin yeri bir dilden diğerine değişse de bu iki öge tümcede mevcuttur. Diğer tüm seçeneklerde bir özne ve yüklem olmasına rağmen C seçeneğindeki “Dikkat!”te bunlar mevcut değildir.

Yanıt Açıklaması: Tasarım ya da imgelerden kastedilen çağrışım alanı adı da verilen, her sözcüğün çağrıştırdığı diğer imgelerin, kavramların oluşturduğu kümedir.

Yanıt Açıklaması: Bazı sözcükler öbek oluşturmak için başka ögelere gerek duyarlar. Bir sözcük—örneğin bir eylem geçişli ise mutlaka bir nesne alır. Öyleyse geçişli eylemler Ad Öbeği ya da yan tümcecik olan nesneleri seçerler ya da yanulamlar.

Yanıt Açıklaması: Tüm tümceler incelendiğinde “suçladığını, gideceğini, erteleyeceğini, duruşunu” tümcecikleri olgu tümceciği, “olması” tümceciği ise devinim tümceciğidir.

Yanıt Açıklaması: Bir dilin sözcük varlığına ve ana dili konuşucularının içsel/bilişsel sözcük dağarcığına sözlükçe denir. Sözlükçede o dilin bir sözlük listesinin yanı sıra her sözcüğün bir sözcüksel kütüğü bulunmaktadır. Bu kütükte o sözcüğe ait sözcük türü bilgisinin yanı sıra, sesbilgisel, biçimbirimsel yapısal ve anlamsal özelliklerine ilişkin bilgi bulunur.

Yanıt Açıklaması: En geniş ayrımı ile söylemek gerekirse hem Türkçede hem de diğer dünya dillerinde iki tür tümceden söz etmek mümkündür: Bağımsız ve bağımlı tümceler. Kurallı bir tümce oluşturmak için en az bir bağımsız tümceye gereksinim vardır. Bunun yanı sıra dillerdeki tüm tümce türleri en az bir bağımsız tümce olmak üzere bir ya da daha fazla bağımlı tümce içerebilirler.

Yanıt Açıklaması: Eklenti – baş yapılarında baş tümlecine ad durumu verilemez.

Yanıt Açıklaması: Gönderimsellik Kuramı'na göre sözcükler, kendilerinin dünyadaki karşılıklarıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Başarılı olmak, oluş bildiren eylemdir.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerdeki tüm sözcük gruplara karşıt anlamlı sözcüklerden oluşmaktadır. Fakat içerik olarak bakıldığında A ve B seçenekleri işteş-ilişkisel karşıtanlamlı; C seçeneği ters yönlü karşıtanlamlı; D seçeneği bütünleyici karşıtanlamlı sözcüklerdir. E seçeneğindeki “sıcak-soğuk” ise derecelendirilebilen karşıtanlamlı sözcüklerdir.

Yanıt Açıklaması:

Yanıt Açıklaması: Dün aldığı bir ortaçtır ve dersi nitelemektedir. Bu ders ise tümcenin nesnesidir.

Yanıt Açıklaması: B şıkkındaki "güneş gibi" ifadesi bir benzetmedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Artık adıl, sıfat tümceciği içinde nitelenen adın boş izi yerine kullanılan adıldır. Artık adıl, Türkçede basit sıfat tümceciklerinde bulunmaz. Ancak ilgeç öbeğinde ilgeç tamlayanı AÖ artık adıl olabilir. Türkçede artık adıl kendi olarak görülür

Yanıt Açıklaması: Tümcedeki “bitirip.................oynamaya başladı” belirteç tümceciği zaman açısından bir sıralama ilişkisi gösterdiğinden “önce...sonra” gibi ardıllık anlamı katmıştır.