Genel Dilbilim 2

Yanıt Açıklaması: Sıfatlar tipik olarak ad öbeklerinin bir parçası olarak kendilerini gösterirler. Özellik ekleyen sıfatlar: Bazı sıfatlar etkileşime girdikleri adlara bir özellik eklerler. Örneğin, kırmızı çanta dediğimizde çanta kümesinin üyesi olma niteliklerini barındıran bir ada kırmızılık özelliği atfetmiş oluruz. Yukarıdaki tümcelerde de “büyük çanta, beyaz kağıt, yeni bilgisayar, yeşil kazak” söz öbekleri bu tür bir sıfat barındırırken E seçeneğinde böyle bir kullanım yoktur.

Yanıt Açıklaması: A ve D seçenekleri karmaşık tümce, B ve E seçenekleri yalın tümce içerir. C seçeneğinde ise ‘ve’ bağlacı ile bağlanmış iki bağımsız tümce içeren birleşik tümce vardır. Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: ‘Rekabetçi’ ve ‘dost ve yakınlık’ edimsözleri kibarlıkla yakından ilgilidir. Rekabetçi edimsözler konuşucunun isteğinin gerçekleştirilmesi doğrultusunda dinleyicinin çabasını gerektirirken, dost ve yakınlık edimsözleri dinleyici yararı içindir. B seçeneğindeki edimsözler, kibarlığa duyarlı değildir, çünkü yarar ve çaba söz konusu değildir. C seçeneğindeki edimsözler ise dilde kabalık ile bağlantılıdır. D ve E seçeneğindekiler edimsöz türlerinden değildir, doğrusu uyuşum ve duygudaşlık ilkeleridir ve kibarlık ilkeleri arasında yer alırlar.

Yanıt Açıklaması: Bu konuşmada Aycan, Ali’ye genel bir cevap vererek istenilen bilgiyi vermemiştir. Oysa sebze yemeklerinden pırasa, ıspanak gibi örnekler verseydi yeteri kadar bilgilendirici olabilirdi. Gereğinden az veya gereğinden fazla bilgi veren konuşmalarda nicelik ilkesi çiğnenmiş olur. Öyleyse, konuşmanın amacı, bağlam ve konuşmayı sürdüren kişilerin amaçları doğrultusunda önem kazanır.

Yanıt Açıklaması: Diğer kişiye baskı uygulamaktan kaçınmak olumsuz kibarlık stratejilerinden biridir.

Yanıt Açıklaması: C seçeneğinde tümcenin, D seçeneğinde söylemsel varlıkların, E seçeneğinde iletişimsel edincin tanımı yapılmıştır. Bilgi değerini ise örnekler üzerinden anlatacak olursak, bir konuşucu “Bir arkadaşım” dediği zaman o arkadaşını dinleyicinin tanımadığını, “bir adam” dediği zaman ise bu kişinin ne konuşan ne de dinleyen tarafından tanınmadığını düşünüyordur. Öyleyse söylem varlıklarına ilişkin farklı farklı eski yeni bilgi değerleri bulunmaktadır. Bu tür eski yeni bilgi (gönderimsel) bilgi değeri olarak adlandırılır. Öte yandan, “Ali” ve “bir kitap” öğelerinin de sözcede bir diğerine göre eski yeni bilgi yapısı vardır: “Ali” eski, “bir kitap” yeni bilgidir. Bu şekilde, sözce içinde eski-yeni bilginin düzenlenmesine ise (göreceli) bilgi yapısı adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Anlam çözümlemesine yönelik iş bölümünde anlambilim yapıya dayalı anlamı inceler. X sözcüğü/tümcesi ne demek olduğunu yani iletişimden bağımsız ele alınan anlam inceler.

Yanıt Açıklaması: Searle bu ölçütleri kullanarak beş çeşit söz eylem grubu önerir: İddia İfadeleri (Belirtici), Yönlendirici, Yükümleyici, Yansıtıcı, İlan edici (Bildirici).

Yanıt Açıklaması: Tevazu İlkesi (a) Kendine övgüyü azalt. (b) Kendine eleştiriyi artır.

Yanıt Açıklaması: Yeterince kanıt olmadan bir şey söylememek konuşmanın nitelik ilkesiyle ilgili bir önermedir.

Yanıt Açıklaması: Dilsel Topluluk: Dil kullanımı toplumsal bir davranıştır. Dil temel toplumsallaşma sürecinin bir parçasıdır. Dilsel topluluğa katılım doğal süreç içinde kendiliğinden gerçekleşir; çevre ve duygusal koşullara bağlı olarak belirlenir. Örneğin grup dayanışması, bireysel beklentiler gibi daha pek çok günlük yaşama ilişkin bireysel ihtiyaçlarla biçimlenir

Yanıt Açıklaması: Tipik bir anlatı metninin, anlatı olarak algılanmasını sağlayan birbiriyle ilişkili işlevsel parçaları vardır. Bu parçalar şunlardır: O¨zet, değerlendirme, karmaşık olay dizisi, değerlendirme, sonuç(lar) ve bitiş.

Yanıt Açıklaması: Zamanda sıralanarak aktarılan olayların bütünüdür. Karmaşık olay dizisi anlatı metninde anlatı öyküsünü içeren kurucu öğedir. Bu nedenle, bir anlatının anlatı olabilmesi için zorunlu kurucu öğe niteliğindedir. Anlatı yapısındaki bu önemli yeri ile karmaşık olay dizisi diğer kuruculardan kendini ayırmaktadır.

Yanıt Açıklaması: A seçeneğinde tümcenin, B seçeneğinde sözcenin D seçeneğinde iletişimsel edincin, E seçeneğinde bağlamın tanımı yapılmıştır. Önerme ise bir tümce kullanılarak ifade edilen ve konuşucu, dinleyici, yer ve zaman gibi dil dışı bağlamdan tümüyle bağımsız ve soyut bir anlambilimsel birimdir. Bir önerme, Fransızca, İngilizce, İtalyanca, Türkçe ya da Japonca olabilir ama bunların hepsi aynı ifadeyi içeriyorsa aynı önermedir.

Yanıt Açıklaması: Sezdirim, kısaca kişinin konuşma sırasında bir sözceyi dile getirdiğinde onunla amaçladığı örtük anlam demektir. Grice, bazen konuşma ilkelerinin çiğnenebileceğini göstermiştir: 4. Sezen: Ayşe Sedat’ın sevgilisi mi? Nermin: Bu konuda konuşmak istemiyorum. Burada Nermin, Sezen’e bu konuda konuşmak istemediğini belirterek onunla işbirliği yapmayı açıkça reddeder. İşbirliği ilkesinin bu kadar açık çiğnenmediği örtük olarak işbirliği yapılmadığı durumlarda veya konuşucunun sözcesinde kastettiği örtük anlamlar sonucu Grice’in sezdirim dediği edimsel anlam ortaya çıkar: 5. Meral: Ahmet her şeye burnunu sokuyor, değil mi? Füsun: (Kısa bir sessizlikten sonra) Son zamanlarda hava iyice soğudu.

Yanıt Açıklaması: Çıkarımsal bilgi; Dinleyicinin söylem modelinde bulunan bir söylem varlığıyla ilgili olarak çıkarım yoluyla ulaşılabilecek bilgi. “Bugün bir taksiye bindim. Şoför çok yorgun görünüyordu». Burada şoför, taksi gibi bir söylem varlığına ilişkin olarak çıkarım aracılığıyla ulaşılabilir bilgidir. Benzer şekilde bir düğünden söz edildiğinde gelin, damat, takılar, davetliler, vd. kişinin bilişinde çağrışımsal olarak oluşturulur.

Yanıt Açıklaması: Brown ve Levinson’a (1987:69) göre ussal varlıklar olan insanlar diğerleriyle çatışmaya engel olmak amacıyla çaba harcarlar. Yukarıdaki şekilde kayıtlı ve kayıt dışı edimler dile getirilmiş olanlardır. Kayıtlı ve kayıtsız olanlar arasındaki fark şudur: Kayıt dışı edimler açıkça dile getirilmez. Örneğin: 28. Eyvah, eyvah! Bankaya gitmeyi unutmuşum. Yanımda hiç para yok. Örnek (28)’deki sözceleri söyleyen kişinin niyeti ona borç verilmesini sağlamak olabilir. Ancak bunun açıkça dile getirilmemesi, edimin kayıt dışı olduğunu göstermektedir. Öte yandan şöyle bir konuşma söz konusu olabilirdi: 29. A: Bana biraz borç versene! B: Bu kaçıncı kardeşim. Sana tam on sekiz kez borç verdim. Yeter artık, başının çaresine baksana. A: !!!..

Yanıt Açıklaması: Sezdirim, sözcelerin belirli bir şekilde kullanılması ya da ilkelere uyulmaması sonucu ortaya çıkar; bir sözcede açıkça dile getirilmeyen, ama konuşma ilkeleri doğrultusunda konuşucunun iletmeyi hedeflediği örtük anlamdır, dile getirilmeyen ama yine de anlaşılan bilgidir. A seçeneğinde Merve, yarın sınavı olduğunu söyleyerek partiye gidemeyeceğini iletmek istemiştir.  Doğru yanıt A’dir.

Yanıt Açıklaması: Durumsal Bağlam: Bir sözcenin içinde yer aldığı zaman, mekân ile konuşucu ve dinleyicinin kim oldukları gibi unsurlardır. ‘Senin bana bu kitabı getirmen gerek’ gibi bir sözcenin dile getirilmesi ve anlaşılması için sen ve bana adıllarının ve bu kitap gibi bir Ad Öbeğinin gönderimsel özelliklerinin anlaşılması, yalnızca konuşucu ve dinleyicinin kim oldukları ve hangi kitabın söz konusu edildiğinin bilinmesi ile gerçekleşebilir.

Yanıt Açıklaması: İlgili cümlede yer alan 'için' ifadesi, cümleye amaç anlamı katmaktadır