Genel Dilbilim 2

Yanıt Açıklaması: Özet, anlatı metninin seçimlik parçalarındandır. Ana hatlarıyla anlatı olaylarını içerir.

Yanıt Açıklaması: Karmaşık olay dizisi: Zamanda sıralanarak aktarılan olayların bütünüdür. Karmaşık olay dizisi anlatı metninde anlatı öyküsünü içeren kurucu öğedir. Bu nedenle, bir anlatının anlatı olabilmesi için zorunlu kurucu öğe niteliğindedir. Anlatı yapısındaki bu önemli yeri ile karmaşık olay dizisi diğer kuruculardan kendini ayırmaktadır. Olayların dönüm noktası ve sorun bu bölüm içinde verilir.

Yanıt Açıklaması: Önerme bir tümce kullanılarak ifade edilen ve konuşucu, dinleyici, yer ve zaman gibi dil dışı bağlamdan tümüyle bağımsız ve soyut bir anlambilimsel birimdir.

Yanıt Açıklaması: Gönderim, eksilme ve değiştirme, bağlaçlı bağlaşıklık bu bağlamda yer alan temel türlerdendir.

Yanıt Açıklaması: İçe yerleşik değerlendirme iki ayrı biçimde gerçekleşebilir. - Anlatıcı, anlatı öyküsünde geçen olaylar sırasında duyumsadıklarını, anlatıda yer alan diğer kişilere söylediklerini olay zamanından anlatım yaparak aktarır. - Anlatıcı anlatı öyküsünde geçen bir olayı ya da olayda yer alan diğer kişi(ler)in duygularını, olayı değerlendiren üçüncü bir kişinin sesiyle olay zamanından anlatım yaparak aktarır.

Yanıt Açıklaması: Adıllar dışındaki belirleyiciler bilgisel üretim içindir.

Yanıt Açıklaması: Metnin önermelerinin birbiriyle mantıksal anlamsal olarak bir bütünlük oluşturması tutarlılıktır.

Yanıt Açıklaması: Bağımlı konuşma aktarımı, konuşma aktarımı biçimlerinden biri değildir

Yanıt Açıklaması: Konuşucular, bir diğeri ile işbirliği yaparak konuşmaya bu amaç doğrultusunda katkıda bulunurlar. Konuşmanın belli bir yerindeki katkı diğer konuşulanlarla ilintilidir. Öyleyse, konuşmalarımızı düzenleyen bazı ilkeler vardır. Grice, insanların genelde davranışlarını ve özelde dil kullanımlarını belirleyen ve insan aklı tarafından düzenlenen ve İşbirliği İlkesi adını verdiği düzenleyici kuralların varlığını önermiştir. İşbirliği ilkesinin alt ilkeleri ise şunlardır: Nicelik İlkesi, Nitelik İlkesi, Bağıntı İlkesi ve Tarz İlkesi.

Yanıt Açıklaması: Yönlendirme yoluyla değerlendirme, değerlendirme biçimlerinden değildir.

Yanıt Açıklaması: Açıkça dile getirilen söz eylemlere dolaysız söz eylemler, edimin açıkça dile getirilmediği durumlardaki söz eylemlere ise dolaylı söz eylemler denir. D seçeneğinde açıkça dile getirilen bir emir görüyoruz. Bu dolaysız bir söz eylemdir. Öte yandan A ve C seçeneğindekiler soru tümceleridir. Normal şartlar altında, soru bir bilgi edinmek amacıyla sorulur ama burada bir rica edimi gerçekleştirildiği için bu sözceler dolaylı söz eylemleridir. B seçeneği dinleyicinin çıkarımına dayalı bilgi içerdiği için dolaylı söz eylemidir. Konuşucu, dinleyicinin bu sözcesini rica veya emir olarak yorumlayıp, ayağını çekmesi yönünde etkisöz edimi gerçekleştirmesini beklemektedir. E’de konuşucu bir işin yapılması konusunda kendi isteğini belirttiğinden dolaylı söz eylemdir.  Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması: Söz Eylem Kuramı, İngiliz dil felsefecisi John L. Austin (1955, 1962) tarafından ortaya konmuş ve daha sonra Austin’in Harvard Üniversitesi’nde öğrencisi olan Amerikalı felsefeci John Searle (1969) tarafından geliştirilmiştir. Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: Brown ve Levinson’a göre insanlar arası iletişimin güdüsü bu yüzü korumaktır. Olumlu yüz, bir kişinin başkalarının kendi hakkında olumlu ve iyi düşüncelere sahip olmaları yönündeki çabası; olumsuz yüz ise özerklik alanını korumaya yönelik başkaları ile arasına mesafe koyma ve üzerinde hiç kimsenin baskı oluşturmaması için elinden geleni yapma gayretidir.

Yanıt Açıklaması: Açıklamalı söylem özellikleri içeren metinler, bir konunun ya da düşüncenin nedenlenerek ve gerekçelendirilerek ele alındığı metinlerdir. Bu tür metinlerde, denemelerde olduğu gibi olaylara onları birleştirerek ya da tematik olarak yapılan gönderimler tipiktir.

Yanıt Açıklaması: Özet: Bir anlatı metninin isteğe bağlı bölümlerinden biridir. Anlatıcı anlatısına olup bitenin kısa bir özetini vererek başlar. Anlatının neye ilişkin olduğunu söyleyerek öyküyü genel çizgileriyle tanıtır. Özet, genellikle anlatı metninin hemen başında yer alan bölümdür.

Yanıt Açıklaması: Konuşucu, bir önermeyi dinleyicinin bilişsel bağlamına en uygun biçimde şekillendirir; tümce yapısını bilgiye dayalı olarak uyarlar. Sözceler hem eski hem de yeni bilgiler içerir. Başarılı iletişim eski ve yeni bilginin dengeli olarak düzenlenmesidir. Çok fazla yeni bilgi söylem bağlamında bulunan önceki sözcelerle ilişki kurmayı güçleştirebilir. Her yeni sözce söylem bağlamındaki önceki sözcelerle bağıntılıdır ve aynı zamanda yeni bilgi ekleyen bölümü vardır.

Yanıt Açıklaması: Bilgi yapısı her dilde bulunan bir ulamdır. Evrensel olarak bilgi yapısını kodlayan üç unsur bulunmaktadır: Biçimbirimsel özellikler, sesbilimsel özellikler, sözdizimsel özellikler. Büyük olasılıkla evrensel olarak, yeni bilgi içeren odak ve karşıtsallık gösteren ögeler sesbilimsel vurgu alırlar ve bu ögeler vurgusuz ya da gizli adıl olamaz, eksiltilemez. Bilgi yapısının kodlanışı bakımından dillerde evrensel özelliklerin yanı sıra farklılıklar da bulunur. Örneğin, bilgi yapısı bazı dillerde biçimbirimlerle kodlanabilir. Japoncada wa ve ga biçimbirimlerinin sırasıyla konu ve odak kodladıkları uzun süredir alanyazında bilinmektedir. Benzer şekilde Fildişi sahillerinde konuşulan Kwa dil ailesinden Afrika Gbe dili de konu ve odağı biçimbirimsel olarak kodlayan bir dildir.

Yanıt Açıklaması: Yansıtıcı: Konuşucu, bir psikolojik durumu­nu dışa vurur: teşekkür etmek, başsağlığı dilemek, mutluluk dilemek, teselli etmek, tebrik etmek, gibi.

Yanıt Açıklaması: Grice, insanların sağduyulu bireyler olarak iletişimi etkin biçimde iletmek için işbirliği yaptığını belirtmiştir. Dilbilimde kibarlığı ilk kez araştıran Amerikalı dilbilimci Robin Lakoff (1973, 1977) Grice’tan etkilenerek kibarlık ilkeleri önermiştir. Daha sonra Leech (1983) yine Grice’tan etkilenerek kibarlık ilkelerini genişletmiş, Brown ve Levinson (1978, 1987) ise Amerikalı toplumbilimci Erving Goffman’ın yüz kavramı açısından bir kibarlık modeli önermişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Devinim tümceciği -mAk ve -mA ekleriyle elde edilen ad tümcecikleridir ve önermedeki olayın gerçekleşmiş olma olasılığı değil, hareket / devinim önemlidir. B seçeneğindeki tümcede böyle bir durum mevcuttur.