Genel Dilbilim 1

Yanıt Açıklaması: C¸ocukların dil edinim süreçleri ruhdilbilimciler tarafından araştırılmaktadır. Ruhdilbilimciler aynı zamanda, dil bozuklukları üzerine çalışmakta ve afazi, disleksi gibi çeşitli dil bozuklukları sergileyen konuşucuların dil özelliklerinin niteliğini araştırmaktadırlar. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Adların niceliğini, tekil, çoğul, ikil, üçül gibi karşıtlıklar etrafında kodlayan dilbilgisel ulama sayı denir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sözcüklerin karşıtsal dağılımı olup tekrarlanabilen ama daha fazla bölünemeyen, sözcüğün atomları olarak da bilinen parçaların adı biçimbirimdir.

Yanıt Açıklaması: sat+ıl+ık

Yanıt Açıklaması: U¨retici dilbilgisinin yanıtlamayı hedeflediği sorular şunlardır: İnsanlar anadillerini nasıl öğrenirler? Anadilleri hakkındaki soyut bilgilerinin yani edinçlerinin kapsamı ve sınırlılıkları nedir? Bu soyut dil bilgisi nasıl kullanılır?

Yanıt Açıklaması: Bazı dillerde niteledikleri adlarla uyum ilişkisine giren, çoğu dilde de derecelendirme çekimi alan açık küme sözcükleri sıfatlardır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Burada onun arkadaşı bir ad öbeğidir ve arkadaşının babası da, babasının arabası da diğer ad öbekleridir ve bir ad öbeği diğerinin içinde yer alarak üçlü düzlemde özyineleme oluştururlar. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Türkçedeki sayısal belirleyicilerle kullanılan adlara çoğul ekini yasaklayan kural, bu esnek kullanımlara bir sınırlık getirmektedir: *iki ağaçlar, *beş çocuklar, *on sorular. Yine de, bazı kalıplaşmış özel kullanımlarda bu kuralın bile esnetildiği görülmektedir: yedi cüce (herhangi bir yedi cüce), Yedi Cüceler (herkesin tanıdığı masal kahramanı olan cüceler).

Yanıt Açıklaması: Bağımsız biçimbirimlerin en tipik örnekleri, ad, eylem, sıfat ve belirteçlerdir. Fakat, ‘ancak’ bir bağlaç olduğundan bu gruba dahil değildir.

Yanıt Açıklaması: "ayakkabı" kelimesi tamalama eki kalıplaşmış olan yapılardandır.

Yanıt Açıklaması: Türkçede margarin için sana, tıraş bıçağı için jilet, yapıştırıcı için uhu; İngilizcede ise fotokopi için Xerox, ka^ğıt mendil için kleenex, bant için sellotape gibi özel marka adları, cins isim olarak kullanılır hale gelmiştir. Biçimbilimde, bu şekilde dile kazandırılan sözcükler yeniyapım sözcükler olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Dişler konuşma esnasında kullanılan organlardan değildir.

Yanıt Açıklaması: Biçimbirimler kendilerine benzeyen yapılarla karşıtsal dağılımda olmakla kalmayıp, bir anlamın bazen de dilbilgisel işlevin taşıyıcısı olma görevini de üstlenirler.

Yanıt Açıklaması: Sözdizim, tümcenin içindeki sözcüklerin öbek ve öbeklerin tümce oluşturmak için hangi kurallar çerçevesinde işlediğini ve bunların dizilimlerini inceleyen dilbilimin alt dalıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İşaret dillerinin de, konuşulan diller gibi, işaretlerle gösterilen ‘sözcükler’i ve bu sözcüklerin (işaretler) tümce içinde birleşmelerini belirleyen kuralları vardır. Konuşulan diller gibi, işaret dilleri de yaratıcıdır. İşaret dillerinin dilbilgisi kuralları aynı toplumda konuşulan dilin kuralları ile aynı değildir; başka bir deyişle, işaret dilleri konuşulan dillerin işaretle ifade edilmesi anlamına gelmez, kendilerine özgü birim ve kuralları olan ve konuşulan dillerden bağımsız bir dizgedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Türkçede sözcük başında ünsüz kümecikleri bulunan alıntı sözcüklerde, kümecikler genellikle sözcük başına getirilen ya da ünsüzlerin arasına sokulan kapalı ünlüler ile bölünme eğilimi gösterir ve Türkçenin seslem yapısına uygun olarak ÜnsüzÜnlü-Ünsüz olarak dizilir. Ünsüz kümeciklerinin arasına yerleştirilen ünlünün niteliği kümeciğin ilk sesi olan ünsüz ile sözcüğün ilk ünlüsü tarafından belirlenir. İlk sesi artdamaksıl ünsüz olan kümeciklerin arasına yerleştirilen kapalı ünlü, her zaman arka kapalı ünlüdür. Ancak sözcüğün ilk seslemindeki ünlü ile yuvarlak/düz niteliğinde uyumludur.

Yanıt Açıklaması: O¨rneğin, Türkçenin iyi ve düzgün kullanılmadığına ilişkin yakınmalar, Türkçenin yabancı dillerin boyunduruğu altına girerek bozulduğuna değin görüşler, bir yapının belli bir şekilde kullanılması gerektiği konusundaki ısrarlar, doğru /yanlış yargıları hep kuralcı dilbilgisi yaklaşımına örnektir. Kuralcı dilbilgisi, iyi eğitim almış konuşucuların konuştukları dilin özelliklerini savunur ve dilin bu şekilde konuşulması gerektiğini vurgular.

Yanıt Açıklaması: Yüklemin belirttiği işin özne tarafından yapıldığını gösteren, ek almamış, yalın eylemler, etken-edilgen karşıtlığındaki etken çatıyı oluştururlar. Bir takım dilsel işaretleyicilerin (ekler, yardımcı eylemler vb.) katkısıyla oluşturulan edilgen çatı ise eylemle özne arasındaki bu ilişkiyi değiştirir. Bu durumda etken yapının öznesi EDEN/ALGILAYAN, edilgen yapının öznesi ise ETKİLENEN rolüne bürünür.

Yanıt Açıklaması: Chomsky’ye göre dil edinimi için uyaranın, yani çevrenin rolü vardır; ancak en belirleyici unsur değildir. Bir çiçek, açmak için su ve güneşe gereksinim duyar, bir insan yavrusu da dili edinmek için veri duymak zorundadır. Çiçekli bir bitki için çiçek açmak, çocuk için dil öğrenmek doğuştan, doğasından gelen bir özelliktir. Öyleyse uyaranın ya da dil verisinin önemi bu doğuştancı yaklaşımda dil düzeneğinin varlığına oranla daha az ölçüdedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bu soruda verilen temizleyici sözcüğünün gösteriminde üç aşama yer almaktadır. Her bir aşamayı türeten kurallar ise şunlardır: Birinci Aşama          : Sıfat + -le --> Eylem İkinci Aşama            : Eylem + -yici --> Ad Üçüncü Aşama        : Ad + -lik --> Ad Doğru cavap D’ dir.