Genel Dilbilim 1

Yanıt Açıklaması: Açık küme, üye sayısı fazla olan ve kolaylıkla yeni üyeler kabul eden, kapalı küme ise çok nadiren yeni ögeler kabul eden ve üye sayısı sınırlı ya da değişmez olan bir sözcük sınıfıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İşitme engelli çocuklar, konuşulan dillerin temelini oluşturan sesleri duyamadıkları için işitme engelli olmayan çocuklar gibi konuşulan dili edinemezler. Ancak dil insanlara özgü, içgüdüsel bir olgudur. Bunun en önemli kanıtlarından biri de işit-me engellilerin ses yerine el, yüz ve beden hareketleriyle oluşturdukları işaretler ile iletişim kurmalarıdır. İşaret dillerinin de, konuşulan diller gibi, işaretlerle gösterilen ‘sözcükler’i ve bu sözcüklerin (işaretler) tümce içinde birleşmelerini belirleyen kuralları vardır. Konuşulan diller gibi, işaret dilleri de yaratıcıdır. İşaret dillerinde de sonsuz sayıda tümce üretilir. İşaret dillerinin dilbilgisi kuralları aynı toplumda konuşulan dilin kuralları ile aynı değildir; başka bir deyişle, işaret dilleri konuşulan dillerin işaretle ifade edilmesi anlamına gelmez, kendilerine özgü birim ve kuralları olan ve konuşulan dillerden bağımsız bir dizgedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sözlüksel biçimbirimler, adlarından da anlaşılacağı üzere sözlük anlamı taşıyan içerik sözcüklerinden oluşan biçimleri içerir. En tipik örnekleri, ad, eylem, sıfat ve belirteçlerdir. E seçeneği dışındaki biçimbirimler dilbilgisel biçimbirimlere verilebilecek örneklerdir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Anadili konuşucuları hiç duymadıkları tümceleri anladıklarına ve üretebildiklerine göre bu sözdizim kuralları insan bilişinde bir biçimde yer almaktadır. Anadili Türkçe olan kişiler Türkçede pek çok tümce­yi, örneğin edilgen yapıyı sorunsuzca kullanabilirler. Ancak, bu kişilere edilgen yapının kurallarını sor­duğunuzda bu kuralları açık bir biçimde bir formül şeklinde dile getiremeyebilirler. Öyleyse, konuşucu­nun anadilindeki tümce ve öbek kurallarına ilişkin bilgisi, bilinçli ve dile dökülebilen bir bilgi değil, sezgiseldir. Yani, konuşucular açık ve kesin biçimde bu kuralları formülleştiremezler. Her konuşucunun tümcelerin düzgün veya bozuk olduğuna yönelik sezgilerini de içeren zihninde bulunan bu soyut ve farkındalığın altındaki kurallar zincirine Amerikalı dilbilimci Chomsky, edinç (ya da dil yetisi ) adını vermiştir. Burada da çocuk sebebini bilmediği ama doğru olduğunu bildiği bir kullanımı önermektedir. Doğru cevap A’ dır.

Yanıt Açıklaması: Geleneksel sınıflandırmalar, sözcüklerin anlam özelliklerine göre yani anlamsal ölçüte göre yapılmaktaydı. Biçimbilimsel ölçüt, sözcükleri aldıkları ekleri gözeterek sınıflandırır. Dağılımsal ölçüt ise, sözcükleri öbek ve tümce içindeki dağılımlarını gözeterek sınıflandırır. Diğer ifadeler doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Üretici dilbilgisi sonlu sayıda kural ile sonsuz sayıda yapı üretmeyi hedeflerken sonlu sayıda simge kullanır. Diğer maddeler kuralcı dilbilgisi ile ilgili doğru bilgilerdir. Doğru seçenek C' dir.

Yanıt Açıklaması: Bütünün ifade ettiği anlam, C şıkkındaki 'büyükanne' kelimesinin 'büyük' ve 'anne' parçaların anlamının toplamına karşılık geldiğinden geçirimlidir. Fakat kara ve kol, imam ve bayıldı, kuş ve palazı ve son olarak kadın ve budu kelimeleri birleştiklerinde kendi anlamlarından bağımsız bir anlamı gösterdikleri için geçirimsizdirler.

Yanıt Açıklaması: Kuralcı dilbilgisinin eğitimde önemli bir işlevi vardır. Her toplumda iyi eğitim almış insanların telaffuz, tümce kurma ve ifade biçimleri örnek alınır ve bu yaklaşım, toplumda dil açısından bütünleştirici bir rol oynar. Medyada görev yapan spikerler, gazete yazar ve editörleri, romancılar, dil ve edebiyat öğretmenleri dil kullanımları ile insanlara örnek olurlar ve doğru kullanımı savunurlar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Birden fazla yapılanma biçimine izin vererek birden fazla anlam ortaya çıkmasına neden olan durumun ismi yapısal bulanıklıktır. Doğru cevap D'dir

Yanıt Açıklaması: Edinç bilişsel bir eylem olduğu için soyut, edinim ise sözlü ve yazılı olduğu için somut olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Ton dilleri, aynı sesbirimlerden oluşan sözcükler arasında anlam farkını ezgi farkı ile belirtir. Aynı sesbirimlerden oluşan birimler alçak-yüksek, yüksek-alçak, yüksek-yüksek, alçak-alçak tonlarda söylenir. Her sözcüğün belirgin bir ezgi örüntüsü bulunur. Ton dillerinde ezgi, sözcükler arasında anlam farkı belirttiğinden sesbirimseldir. Sino-Burma dil ailesinden Çince ile Hint-Avrupa dillerinden İsveççe ton dillerindendir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bileşikleri oluşturan ögelerin bütünleşmesindeki derecelenmeye bağlı olarak taşıdıkları anlamın saydamlığı da değişebilir. Örneğin, büyükanne ve kuşpalazı bileşiklerini ele alalım. Bütünün ifade ettiği anlam, ilkinde parçaların anlamının toplamına karşılık geldiğinden geçirimli (birleşimsel), ikincisinde ise hastalığın ne kuşla ne de yavruyla ilgisi olduğundan geçirimsizdir.

Yanıt Açıklaması: Şart ve dilek ulamları yükümlülük kipidir.

Yanıt Açıklaması: işitme engelli çocukların işitme engelli olmayan çocuklar gibi konuşulan dili edinememesinin asıl nedeni, konuşulan dillerin temelini oluşturan sesleri duyamamalarıdır.

Yanıt Açıklaması: Sözlükbirimler, sözlükçede bilgi olarak listelenen girdileri temsil eden, dilde üretilmemiş, soyut zihin sözcükleridir.

Yanıt Açıklaması: Diller arasında kopyalama biçiminde gerçekleşen alıntılama süreci, dilbilimde ödünçleme olarak adlandırılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sözdizimsel ölçüt ise sözcüklerin sıralanması ve konumuna ilişkindir. Bu ölçütü etkili kullanmanın bir koşulu, sözcüklerin oluşturduğu biçim düzenini fark etmektir. Eğer bir ses dizilimi bir dilde bağımsız bir biçim, yani sözcük olarak sınıflandırılıyorsa, sistemli olarak türlü durumlarda tekrarlanabilir olmalı ve görüldüğü her yerde de biçimini ve kavramsal içeriğini koruyabilmelidir. Doğru seçenek C' dir.

Yanıt Açıklaması: Verilen örnekte seslemlerin ve biçimbirimlerin sayısı ve sınırları aynıdır.

Yanıt Açıklaması: Basit sözcükler tek bir biçimbirimden, karmaşık sözcükler iki ya da daha fazla biçimbirimden oluşan sözcüklerdir. "Yazım" kelimesi karmaşıktır çünkü hem yapı hem de anlam bakımından birden fazla öğeyi içermektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Söyleyişte sesletilen ancak biçimbirim karşılığı olmayan biçimlere verilen isim boş biçimdir.