Genel Dilbilim 1

Yanıt Açıklaması: Müzikal bir yapıtın notaları ayrıştırılmasına benzetilebilecek bu süreç dilbilimde İşlemleme olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Denizci, denizcilik gibi türemiş sözcükler, daha basit yapılı deniz sözcüğünden farklı kavramlara işaret ederler. Biçimsel olarak deniz-ci ve deniz-ci-lik parçalarına ayrılırlar. Anlamsal olarak deniz ‘yer kabuğunun çukur bölümlerini kaplayan tuzlu su kütlesi’, -ci ‘AD ile uğraşan’ ve -lik ‘AD olma hali’ anlamlarını ifade eder. Bunlar gibi ekleme yoluyla yeni sözlükbirimler yapmaya türetme adı verilir. C şıkkında da bu tür bir işlem görünmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru tanım şöyle olmalıdır: En küçük çiftte iki ses birbirinin yerine geçtiğinde anlamsal farklılığa yol açarsa bu iki ses o dilde birer sesbirimdir ve aralarındaki dağılım karşıtsal dağılımdır.

Yanıt Açıklaması: Doğru sıralama D şıkkında verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bardak sözcüğünün b-a-r-d-a-k seslerinden oluşması ve bıçak sözcüğünün b-ı-ç-a-k seslerinden oluşması aşağıdakilerden dilin rastlantısal olması ile alakalıdır.

Yanıt Açıklaması: Bir dildeki sesbilimsel göstergeler ile onların sesbilgisel göstergeleri arasında ses düşmeleri, ses eklemeleri, ses değiştirmeleri gibi ses olaylarıyla farklılaşmaya yol açan süreçlere sesbilimsel süreç denir. Doğru cevap 'D' seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: [m] ünsüzü çiftdudak- sıl genizsil bir sestir.

Yanıt Açıklaması: Bir SÖZLÜKBİRİM, anadili konuşucusunun zihninde listelenmekte, bir sözcükbiçim ise üretilmiş dilde ortaya çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Dilin yapısı hakkında yukarıda bahsettiğimiz bilgiler, anadili konuşucuları tarafından içselleştirilmektedir. Ancak içselleştirilmiş bu bilginin niteliği ile bilginin uygulanması arasında bir ayrım vardır. Bu ayrım dil yetisi ile dil edimi arasındaki ayrımdır. Bir anadili konuşucunun içselleştirmiş olduğu bilgi onun dil yetisini oluşturur. Anadili konuşucusunun içselleştirmiş olduğu bilgi, onun şimdiye kadar hiç duymadığı bir tümceyi anlamasını ve şimdiye kadar hiç söylemediği bir tümceyi söylemesini mümkün kılar. Dil yetisinden dolayı, anadili konuşucuları dillerinde üretilen tüm yapıları kullanabilirler ve onları duyduklarında anlayıp gereken yanıtı verebilirler. Ancak anadili konuşucuları dillerinin tüm yapılarını içselleştirmiş olmalarına karşın, bir iletişim ortamında dilbilgisel yapılar oluşturamadıkları anlar olur. Yorgunluk, uykusuzluk gibi fiziksel nedenler ya da sınav heyecanı, önemli bir iş görüşmesi yarattığı baskı gibi psikolojik nedenlerden dolayı, bazan tümce kurmakta, istediğimiz sözcükleri bulmakta zorluk çekeriz. Bu gibi durumlarda söylediklerimiz ağzımızdan anlaşılmaz bir biçimde çıkabilir. Ancak bu durumlar dil bilgimizin olmadığından kaynaklanmaz; sorunlar edimseldir. Bu durumu ortaya çıkaran nedenler ortadan kalktığı zaman, anadili konuşucusunun dil edimi sorunları yok olur, yapıları oluşturmada ya da sözcük bulmadaki sorunları sona erer. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Soruda verilen bütün örnekler aynı gerçeğe işaret eder: Dil, konuşma dili önce gelişir, yazı ise ikincil olarak onu takip eder. Yazılı belgeler hiç kuşkusuz bilginin birikiminde ve aktarımında kritik önem taşır ancak yazı olmasa da insanlar birbiriyle konuşarak iletişim kurabilecektir.

Yanıt Açıklaması: Dilin bu özelliğine dilin yaratıcılığı denilmektedir. Aynı/yakın anlamı birçok farklı tümceyle ifade edebiliriz; bazı durumlarda sözcük bazındaki ince anlamsal farklar tümcenin anlamını bütünüyle değiştirebilir, söz oyununa, kinayeye, imalı konuşmaya dönüşebilir.

Yanıt Açıklaması: Sözlükbirimler, sözlükçede bilgi olarak listelenen girdileri temsil eden, dilde üretilmemiş, soyut zihin sözcükleridir.  Sözcük tanımada kullanılan bir ölçüt değildir

Yanıt Açıklaması: Bir dili başka dil konuşurlarına öğretmek amacı ile yazılmış olan dilbilgileri olan öğretici dilbilgisi kitapları, ‘dilbilgisi’ terimini genel dilbilimde kullanılan anlamdan farklı bir biçimde kullanır. O¨ğretici dilbilgileri, dili yetişkin olarak öğrenmek isteyenlere bilinçli olarak öğretmeyi amaçlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sözlükçe, dilin nedensizlik temelinde barındırdığı ögeleri listeleyen soyut bir sistemdir. Girdileri, her maddeye ilişkin ses, anlam ve ulam bilgisini içerir.

Yanıt Açıklaması: Anadili konuşucuları dillerinin tüm yapılarını içselleştirmiş olmalarına karşın, bir iletişim ortamında dilbilgisel yapılar oluşturamadıkları anlar olur. Yorgunluk, uykusuzluk gibi fiziksel nedenler ya da sınav heyecanı, önemli bir iş görüşmesinin yarattığı baskı gibi psikolojik nedenlerden dolayı, bazen tümce kurmakta, istediğimiz sözcükleri bulmakta zorluk çekeriz. Bu gibi durumlarda söylediklerimiz ağzımızdan anlaşılmaz bir biçimde çıkabilir. Ancak bu durumlar dil bilgimizin olmadığından kaynaklanmaz; sorunlar edimseldir. Bu durumu ortaya çıkaran nedenler ortadan kalktığı zaman, anadili konuşucusunun dil edimi sorunları yok olur, yapıları oluşturmada ya da sözcük bulmadaki sorunları sona erer. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Birbirleri arasında anlam farkı yalnızca bir ses tarafından oluşturulan sözcüklere en küçük çiftler denir. Pala ve Lapa sözcükleri arasında birden fazla ses farkı olduğu için en küçük çift olarak değerlendirilemez. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Mouse kelimesi düzensiz bir isim olduğu için çoğul yapılırken genel kurala aykırı bir şekilde değişmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkçenin ünlü sesbirimleri şunlardır. /i/ ön kapalı düz ünlü: iz, iplik, ince v.b. /y/ ön kapalı yuvarlak ünlü: ünlü, üst, üsküdar v.b. /e/ ön yarı-kapalı düz ünlü: emek, eş, enişte v.b. /œ/ön yarı-kapalı yuvarlak ünlü:ön, öksüz, ölüm v.b. /u/ arka kapalı yuvarlak ünlü: uzun, us, un v.b. /o/ arka yarı-kapalı yuvarlak ünlü: odun, on, onlar v.b. /a/ arka açık düz ünlü: arka, ancak, ana v.b. /µ/ arka kapalı düz ünlü: ıslık, ırak, ılık v.b. Doğru cevap 'E' seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Patlamalılar /p, t, k, b, d, g/ ve patlamalı-sürtünmeliler /tʃ, dʒ/ oluşturulmaları sırasında hava akımının tamamıyla engellenmesinden dolayı süreksizler altsınıfını oluştururlar. Patlamalı ve patlamalı-sürtünmeliler dışında diğer ünsüzler ve tüm ünlüler, engel derecesinin daha düşük olmasına bağlı olarak, havanın ağız boşluğundan sürekli olarak dışarı çıkması ile oluşturulmaktadır. Bu açıdan patlamalı ve patlamalı-sürtünmeliler dışında tüm sesler sürekliler alt sınıfını oluşturur. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Dili oluşturan yapısal birimleri ve bun­ların düzeylerini şöyle gösterebiliriz; Tümce- öbekler- sözcükler- biçimbirimler-sesler (Şekil 1.2)