Genel Dilbilim 1

Yanıt Açıklaması: İngilizcede sıfatlardan belirteç yapan -ly eki, -ly ile biten sıfatlarla kullanılmaz. Kind ‘kibar’ sıfatından kindly ‘kibarca’ türetilebilirken, manly ‘erkeksi, erkeğe özgü’ sıfatından *manlily türetilmez. Bu sınırlılığın, aynı seslerin ardışık kullanımından kaçınma eğiliminden kaynaklandığı belirtilir (Booj, 2005: 65). Tabanın sesbilimsel özellikleri buna yol açmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Doğum kelimesi doğmak eyleminden ad olan bir kelimedir.

Yanıt Açıklaması: Ünlülerin oluşturulması Dilin konumu-Ağız açıklığı-Dudak durumu ile yakından ilgilidir. Dilin konumu: Dilin ağzın ön kısmına doğru itilmesiyle oluşturulan ünlülere ön ünlüler, arka konuma çekilmesiyle oluşturulan ünlülere arka ünlüler, damağa yakın konumda oluşturulan ünlülere ise ara ünlüler denir. Ağız açıklığı: Damağa yakın konumda oluşturulan ünlülere üst ya da kapalı ünlüler, ağzın alt bölgesinde oluşturulan ünlülere alt ya da açık ünlüler, orta bölgede oluşturulan ünlülere de orta ünlüler denir. Dudak konumu: Dudakların iki biçimi vardır: (i) yuvarlak, (ii) düz. Yuvarlak duruş dudakların birbirlerine yakın getirilip yuvarlaklaştırıldığı biçimdir. Dudakların yuvarlaklaştırılması ile oluşturulan ünlülere yuvarlak ünlü denir. [u, o] yuvarlak ünlülerdir. Dudaklar yuvarlaklaştırılmadan düz olarak oluşturulan ünlülere düz ünlü denir. [i] bir düz ünlüdür.

Yanıt Açıklaması: Birden fazla yapılanma biçimine izin vererek birden fazla anlam ortaya çıkmasına neden olan duruma yapısal bulanıklık denir.

Yanıt Açıklaması: İyelik bilgisi bir eğik durum işlevi değildir . Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Nedensizlik, dilde ses ve anlam arasındaki bağın rastlantısal olduğunu gösteren ilkedir.

Yanıt Açıklaması: Bağlaçlar ve ilgeçler kapalı küme sözcükleridir. A seçeneğindeki gibi sözcüğü ilgeç olduğu için bu gruba girer. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sadece çekim ekleri bağlamında ele alınan ve bir sözcükbiçimin çekim ekleri çıktıktan sonra kalan kısmına Gövde adı verilir. Doğru cevap E'dir

Yanıt Açıklaması: Bazen diller arası sözcük alışverişi ödünçlemeli çeviri şeklinde gerçekleşir. Bu durumda, sözcükleri kaynak dilden alıcı dile olduğu gibi aktarmak yerine anadilde birebir çevirisi yapılır. Doğal gaz, çanak anten ve bilgi toplumu sözcükleri sırasıyla İngilizce'deki natural gas, dish antenna ve information society sözcüklerinden,  uydu yayını ise Almanca Satelliten-programm sözcüklerinden çevirilerek oluşturulmuştur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: "Renksiz yeşil rüyalar kızgınca uyuyor" cümlesi kurallıdır ama kabul edilemez. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Cins adın eril-dişil-yansız, canlı-cansız, insan-hayvan gibi özellikleri temelinde niteleyicileriyle uyum gerektiren bir ulamdır. Doğru cevap D'dir

Yanıt Açıklaması: İşleklik, bir ekin üretkenliğinin kısıtlı olmaması ve yeni türetimlere açık olması halidir.

Yanıt Açıklaması: Türkçe çoğul bilgisi taşıyan [-lar] ve [-ler] biçimlerindeki ünlü seçimi, ünlü uyumu kurallarına koşut olarak kendilerinden önce gelen ünlünün özellikleri tarafından belirlenmektedir. El-lar/ler

Yanıt Açıklaması: adların tümcede değişen işlevlerini gösteren dilbilgisel ulamına Durum denir ve doğru cevap A'dır

Yanıt Açıklaması: Kuralcı dilbilgisi dilde doğru / yanlış belirlemesi yaparak dil kullanımını belli bir standart doğrultusunda yargılar. Kuralcı dilbilgisinin eğitsel değeri vardır çünkü iyi eğitimli insanların belirli bir biçimde konuşmasını sağlayarak dilde ileri düzeyde ayrışmalara engel olabilir. Doğru seçnek B' dir.

Yanıt Açıklaması: Dal-ı-(n)-a işmen -i ve -a halini alan bir kelimedir. Dolayısıyla çekim eki almıştır.

Yanıt Açıklaması: Üretici Dilbilgisi sonlu sayıda kural ile sonsuz sayıda yapı üretmeyi hedeflerken sonlu sayıda simge kullanır. Örneğin, Eylem Öbeği için EÖ, Ad Öbeği için AÖ, gibi. Doğru seçenek C' dir.

Yanıt Açıklaması: Sözcük tanımada kullanılan sözdizimsel yöntemlerden birisi de yerine koyma işlemidir. Örneğin, iyi kibar düşkünü tümcesini ele alalım. Türkçenin anadili konuşucuları görürler ki, Türkçede iyi ve kibar sözcükleri yerine yapı bozulmaksızın başka sözcükler de kullanılabilir. İyi, kibar düşkünü olunabildiği gibi, kibar, iyi düşkünü; moda, alışveriş düşkünü ya da sinema, tiyatro düşkünü de olunabilir. Düşkün olmak yerine meraklı ya da hayran da olunabilir: iyi, kibar meraklısı; moda, alışveriş meraklısı; sinema, tiyatro meraklısı; iyi, kibar hayranı; moda, alışveriş hayranı; sinema, tiyatro hayranı gibi. Öyleyse, aynı konumda birbirlerinin yerine kullanılarak bir karşıtsal ilişki oluşturan bu yapılar, dilde bağımsız birimler olarak sınıflandırılabilirler. Soru kökünde verilen örnek de buna benzer bir durumu sergilemektedir. Doğru cevap 'B' seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bağımlı bir biçimbirimin bağımsız bir biçimbirime takılma sürecine ekleme ve eklenen bağımlı biçimbirimlere de ek denir. Bağımlı biçimbirimler, yani ekler, eklendikleri konuma göre önek, içek ve sonek olarak adlandırılırlar. Bunlardan eklendikleri biçimlerden sonra gelenler sonek, önce gelenler önek, içine yerleştirilenler içek adını alırlar. Dolayısıyla öğretmenin verdiği örneklerde görüyoruz ki sözcüklerin sonuna "-" ile belirtilmiş ekler getirilmiş ve anlam bütünlüğü sağlayan yeni sözcükler oluşturulmuş. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Chomsky kuramını oluştururken daha çok Descartes'in usçu fikirlerinden etkilenmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.