Genel Dilbilim 1

Yanıt Açıklaması: Türkçede margarin için sana, tıraş bıçağı için jilet, yapıştırıcı için uhu; İngilizcede ise fotokopi için Xerox, kâğıt mendil için kleenex, bant için sellotape gibi özel marka adları, cins isim olarak kullanılır hale gelmiştir. Biçimbilimde, bu şekilde dile kazandırılan sözcükler yeniyapım sözcükler olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Edinç, insan bilişindeki soyut anadili bilgisidir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Söyleyiş sesbilgisi’nin inceleme alanı ise konuşucunun konuşurken kullandığı seslerin oluşturulmasını sağlayan fiziksel hareketlerin niteliğidir. Akustik sesbilgisi, ses dalgalarının frekansı, formantları ve hızı gibi fiziksel özeliklerini inceler. I ve III numaralı önermeler doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Bu altbiçimlerdeki ünlü seçimi Türkçedeki ünlü uyumu kuralıyla açıklanır. Dolayısıyla burada sesbilimsel koşullanmadan söz edilir.

Yanıt Açıklaması: Açık ek bulundurmayan türetme biçimine sıfır türetme denir.

Yanıt Açıklaması: Dudaksıllar: [p] [b] [m] gibi çift dudaksıl, [f] [v] gibi dudaksıl-dişsil ve [w] gibi dudaksıl-artdamaksıl seslerin oluşturduğu doğal bir sınıftır. [ð] dişsil bir sestir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeniyapım, konuşucuların yeni ses dizileri bulup bunları yeni bir anlamla eşleştirme yoluyla yeni sözcükler yaratmalarını ifade eder. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İngilizcedeki take ‘almak’ ve shake ‘sallamak’ eylemlerinin took ve shook biçimlerini gerekli kılan koşul, geçmiş zaman bilgisi ile birleşme zorunluluğudur.

Yanıt Açıklaması: Eklendiği sözcüğün anlamını değiştirip yeni bir sözlükbirim oluşturan bu ekler türetim eki olarak adlandırılır. Doğru seçenek B' dir.

Yanıt Açıklaması: Bir sözcükte bir sesbilgisel özelliğin artı [+] değeri, diğer sözcüklerdeki eksi [-] değeri ile karşıtlık ortaya çıkardığında, o sesbilgisel özelliğe ayırıcı özellik denir. Örneğin Türkçe'de ötümlülük-ötümsüzlük pil ve bil sözcüklerinde olduğu gibi anlam farkı yaratır ve Türkçe için ayırıcı özelliktir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Çekim ekleri bağımlı biçimbirimlerinin bir türüdür, anlamları sabittir, tabanın anlam ve türünü değiştirmeden onun farklı dilbilgisel bağlamlara uyum sağlamasına aracılık eder, bir diğer deyişle sözlükbirimler arasında anlam ve işlev ilişkilerini gösterir.

Yanıt Açıklaması: Üretici Dilbilgisi alanındaki çalışmalar, bir dilin yapılarını belirleyen kuralları ortaya çıkarmayı ve bu kuralların diğer insan dillerindeki yapı kurallarıyla ne ölçüde benzeştiğini ya da  ayrıştığını açıklamayı amaçlar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Tek bir biçimbirim birden fazla seslem barındırabilir: (1) a. bü-yük-tün b. büyü-k-tü-n gibi. Doğru cevap C'dir

Yanıt Açıklaması: İfadeyi E seçeneği doğru şekilde tamamlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Gözlükçü sözcüğü göz+lük+çü şeklinde üç biçimbirimden oluşmaktadır. Diğer şıklardaki sözcükler iki biçimbirimden oluşmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: II ve III maddede at sözcüğü fiil görevi görmektedir.

Yanıt Açıklaması: -ler eki olmasaydı ‘dil’ sözcüğünün çoğulu yapılamayacaktı.

Yanıt Açıklaması: Açıklama sesbilimsel koşullanmayı anlatmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir dilin dilbilgisi dört ana bileşenden oluşur: sesbilim, biçimbilim, sözdizim, anlambilim. Sesbilim, o dilde bulunan ses birimlerinin niteliği, dağılımı ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir; biçimbilim sözcüklerin yapısı, en küçük anlam birimleri olan biçimbirimlerin özellikleri, dağılımı ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir; sözdizim tümce yapısını belirleyen birim ve bunların dağılımını ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir; anlambilim dilin anlam yapısını inceler.Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir sözcüğü oluşturan biçimbirim ve biçim sayısı aşağıdaki gibi değişkenlik gösterebilir: biçimbilimsel biçimbirimsel eller 2 biçim el-ler 2 biçimbirim {EL}+{lEr} Mütter ‘anneler’ 1 biçim Mütter 2 biçimbirim {MUTTER}+{Çoğul} factua l ‘olgusal’ 3 biçim fact-u-al 2 biçimbirim {FACT}+{al} talks ‘(o) konuşur’ 2 biçim talk-s 4 biçimbirim {TALK}+{Geniş zaman}+{3. kişi}+{tekil} feet ‘ayaklar’ 1 biçim feet 2 biçimbirim {FOOT}+{çoğul} Doğru cevap D’ dir.