Genel Dilbilim 1

Yanıt Açıklaması: İki farklı tümce türü arasında anlam farkını oluşturan bürünsel özellik ezgidir. Örneğin, 'Sonunda ödevini bitirdin' tümcesi alçalan ezgiyle söylenirse düz tümce olur, yükselen ezgiyle söylenirse Evet/Hayır şeklinde cevaplanabilecek bir soruya dönüşür.

Yanıt Açıklaması: Söyleyiş sesbilgisi’nin inceleme alanı konuşucunun konuşurken kullandığı seslerin oluşturulmasını sağlayan fiziksel hareketlerin niteliğidir. Konuşurken kullandığımız sesler bir hava akımının solunum sistemimiz içinde yer değiştirmesi sonucu oluşmaktadır. Hava akımı solunum sistemi içinde yer değiştirirken, konuşucular dil, dudak ve dişler gibi ağız içinde bulunan organların değişik fiziksel hareketleri ile ses oluştururlar. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Söylem çözümlemesi olarak adlandırılan çalışma alanı, soruda işaret edilen inceleme konularının yanı sıra ad-adıl ilişkileri, bağdaşıklık, bağlaşıklık, konuşmaya eşlik eden mimik ve jestler gibi konuları da kapsar.

Yanıt Açıklaması: Alt Oluşturucu .      Üst Oluşturucu     Oluşma Noktası      Ses Alt dudak               Üst dudak               Çift-dudaksıl           [p]                          Alt dudak               Üst diş                    Dudaksıl-dişsil        [f]                        Dilucu                    Üst diş                    Dilucu-dişsil           [t]                        Dilucu                    Dişyuvası                Dişyuvasıl              [s]                      Dilpalası                 Dişyuvası .  Damak Dişyuvasıl-Damaksıl [∫]                      Dilpalası                 Damak                  Damaksıl                 [j]                        Dilardı                    Artdamak              Dilardı-artdamaksıl   [k]                        Dilardı                    Küçük dil               Küçük dilsil              [q]                                                            Boğaz                     Boğazsıl                [ʔ]                                                            Gırtlak                    Gırtlaksıl               [h] Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İngilizcede this, the, these sözcüklerinde baştaki tek bir sesin yazıda th harfleri ile gösterilmesine karşın Uluslararası Sesbilgisi Alfabesi’nde bu ses [ð] sembolü ile gösterilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: En küçük çift, birbirleri arasında anlam farkı yalnızca bir ses tarafından oluşturulan sözcüklerdir. Buna göre hâlâ - hal en küçük çift örneği değildir.

Yanıt Açıklaması: Kalınlık anlamında sıfat olarak kullanılan kelime ile birinin/birilerinin bulunduğu yerde kalması isteğini belirten ikinci çoğul şahısa hitaben (ya da resmi konuşmalarda ikinci tekil şahısa hitaben)  emir kipi olarak kullanılan “kalın” kelimesi arasındaki anlam farkı birincil vurgunun yerinin değişimi ile belirtilir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Alt ve üst dudakların birleşmesi ile oluşturulan [p] sesi çift-dudaksıl bir sestir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Konuşucu ve dinleyiciler, bir dili kullanırken devamlı olarak o dildeki ses dizilimlerini ayrıştırmakla ve anlamlı dizileri belirlemekle uğraşırlar. Dilbilimde bu sürece işlemleme denir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: "Sözlükbirim, anadili konuşucusunun zihninde listelenmekte, bir sözcükbiçim ise üretilmiş dilde ortaya çıkmaktadır". Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda bulunan Eli ve Savı sözcüklerine{-(s)I(n)} son eki eklenmiş olup , U¨çüncü tekil kişi iyelik soneki {-(s)I(n)}, son sesi ünsüz olan ad kök ve gövdelerine eklendiğinde, sone- kin /s/ sesi düşürülür.

Yanıt Açıklaması: Günlük konuşmada ortaya çıkan dil sürçmeleri sesbilimsel süreçlerin kurallı olduğunu gösteren kanıtlardan biridir.  Sesler niteliklerine ve bulundukları konumlara bağlı olarak ya düşürülmekte ya da yer değiştirmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hışırtı, patlama, hapşırmak, şırıl şırıl gibi yansıma sözcüklerde ses ve anlam arasında bağ kurulabilir çünkü insanların ya da cansız varlıkların çıkardığı gerçek seslere benzer.

Yanıt Açıklaması: Toplumdilbilim aynı zamanda bir dil topluluğunda yörelere bağlı olarak gösterdikleri farklılıkları inceler ve yöreler arasındaki dil farklılıklarının niteliğini saptamayı, bu farklılıkların dağılımını ve sınırlarını belirten dil atlası oluşturmayı amaçlar.

Yanıt Açıklaması: Türkçede vurgu sözcük düzeyinde sesbirimseldir; aynı sesbirimleri içeren sözcükler arasında anlam farkı belirtir. Vurgu farkının anlam farkı yarattığı durumlar aynı sesbirimleri içeren cins adları ve yer ad- ları ve aynı sesbirimleri içeren köksözcükler ve vur- gusuz sonekler ile oluşturulmuş sözcüklerdir.

Yanıt Açıklaması: Sözlükçe, dilin nedensizlik temelinde barındırdığı ögeleri listeleyen soyut bir sistemdir. Girdileri, her maddeye ilişkin ses, anlam ve ulam bilgisini içerir.

Yanıt Açıklaması: Türkçe’deki ötümsüz patlamalı sesler “p”, “t”, “k”dir.  Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Patlamalı, çiftdudaksıl, ötümlü, genizsil olan ünsüz /m/ sesidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Türkçede gelecek zaman eki olan -(y)AcAk soneki bir eyleme eklendiğinde, sonekteki /y/ sesi kendinden önce gelen açık ünlüyü kapalı ünlüye dönüştürür. Bu duruma Ünlü Yükselmesi adı verilir.

Yanıt Açıklaması: nden biri, dillerde tümce sayısının sonsuz olmasıdır. Bir dilde üre- tilebilecek tümcelerin hepsini sıralamak olanak- sızdır, çünkü dil yaratıcıdır.