Genel Dilbilim 1

Yanıt Açıklaması: Sıfatlar bazı dillerde niteledikleri adlarla uyum ilişkisine giren, çoğu dilde de derecelendirme çekimi alan açık küme sözcükleridir. Sıfatların taşıdığı bu ulam yalnızca derecelendirilebilir niteliklerin kodlanmasına izin verir. Bu yüzden, aşağıdaki örneklerin derecelendirilmiş biçimleri kuralsızdır: hamile, *daha hamile, single ‘bekar’,*more single ‘*daha bekar’, totally ‘bütünüyle’, *more totally  ‘ *daha bütünüyle.’ Besbekar sözcüğünde de mizah unsuru derecelendirilemeyen bir sıfatın derecelendirilmesiyle sağlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Dil bilmek, algılanan bir iletinin içeriğini anlayabilmek ve dinleyiciler tarafından anlaşılabilen bir iletiyi oluşturabilmektir. Her dil için hangi birimlerin olduğunu, hangi yapı için hangi birimlerin seçileceğini ve bu birimlerin nasıl birleştirildiğini bilmeyen kişiler, o dili bilmiyordur. Bir dili bilmek için o dildeki tüm sözcüklerin anlamını bilmek gerekmemektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: "büyükanne" kelimesi içmerkezli bileşiklerdendir.

Yanıt Açıklaması: Sözcükleri oluşturan sesler, onların biçimi ve göndergeleri sözcük bilgisinin kapsamına girdiğinden doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Diller ad, eylem gibi sözcük ulamları arasında ayrım yapar; dillerin sözdizimsel yapıları içinde adöbeği, eylem öbeği gibi öbek ya- pıları vardır. Böylece bir dilin dilbilgisinin iki tür kuralı içerdiğini görmekteyiz: a. Evrensel Kurallar, b. Dile özgü kurallar.

Yanıt Açıklaması: Türetilen adlar aldıkları anlamsal rollere göre tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yapısal bulanıklık, birden fazla yapılanma biçimine izin vererek birden fazla anlam ortaya çıkmasına neden olan durumdur. Doğru seçenek B' dir.

Yanıt Açıklaması: C¸ocukların dil edinim süreçleri ruhdilbilimciler tarafından araştırılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Chomsky’ ye göre dilbilim kuramı, öncelikle ideal ve tek değişkeli konuşucu toplumunun üyesi olan bellek kısıtlılıkları, dikkat ve ilgi dağınıklığı gibi dil dışı unsurlardan arınmış ideal konuşucu ve dinleyicinin zihnindeki dil yetisini açıklamalıdır. Doğru seçenek A' dır.

Yanıt Açıklaması: Modern dilbilimi Saussure ile başlar. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bileşikler sözcüklerin kendilerini oluşturan ögelerin bütünleşmesindeki derecelenmeye bağlı olarak taşıdıkları anlamın saydamlığı da değişebilir. Geçirimli sözcükler, anlamları kendilerini oluşturan parçaların anlamlarıyla ilişkilendirilebilen sözcüklerdir. Geçirimsiz sözcüklerde ise böyle bir ilişkilendirme bulunamaz. Büyükanne sözcüğü geçirimli bileşik bir sözcüktür. Karnıyarık, karabasan ve küstümotu sözcükleri geçirimsiz bileşik sözcük örnekleridir. C seçeneği ise bileşik sözcük içermemektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Anlamları kendilerini oluşturan parçaların anlamlarıyla ilişkilendirilebilen sözcüklere geçirimli sözcükler denir.

Yanıt Açıklaması: Biçimbilimsel, dağılımsal, ve anlamsal ölçütler sözcük sınıflandırmak amacı ile kullanılır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: başrol ad+ad birleşimine örnektir.

Yanıt Açıklaması: Hava akımının ses tellerinin gırtlak kenarına çekilmesi ile oluşan gırtlak boşluğundan geçmesi sonucu oluşturulan sesler ötümsüz seslerdir. Ötümsüz sesler titreşimsizdir. [?] ötümsüz bir sestir. Ses tellerinin yarı açık-yarı kapalı duruşlarında oluşturulan sesler fısıltılı sesleridir.

Yanıt Açıklaması: Sözcüklerin karşıtsal dağılımı olup tekrarlanabilen ama bölünemeyen en küçük parçalarına biçimbirim denir.

Yanıt Açıklaması: [n] ünsüzü, dişyuvasıl sınıfındandır.

Yanıt Açıklaması: Kuralcı dilbilgisi bize kullandığımız dilin doğru ya da yanlış olduğunu ve belli bir ses, yapı ve anlamı ne şekilde kullanmamız gerektiğini reçete halinde söyler. Örneğin, Türkçenin iyi ve düzgün kullanılmadığına ilişkin yakınmalar, Türkçenin yabancı dillerin boyunduruğu altına girerek bozulduğuna değin görüşler, bir yapının belli bir şekilde kullanılması gerektiği konusundaki ısrarlar, doğruy/yanlış yargıları hep kuralcı dilbilgisi yaklaşımına örnektir. Öğretemediğimiz Türkçe başlığı da yukarıda bahsedilen türde bir yakınmayı dile getirir. A şıkkında verilen başlık, dilbilimsel ve dolayısıyla da betimleyici içeriği olduğu için; B şıkkında verilen başlık, hataları tolere ettiği için;  D şıkkında verilen başlık dilde değişimi kucakladığı, E şıkkında verilen başlık, bir dilbilimsel kuram olan Evrensel Dilbilgisini içerdiği için kuralcı tutumla çelişir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Betimleyici dilbilgisinde dilbilbilgisel ve dilbilgisidışı yani kuralsız yapı ayrımı vardır ama bu yargılayıcı değildir. Bunu açıklamak için aşağıdaki örneklere bakalım. *Ayşe [Ali geldi] düşündü. Ayşe [Ali’nin geldiğini] düşündü. Örnek (a)’daki yıldız (*) işareti dilbilimde geleneksel olarak tümcenin kuralsız olduğunu gösterir. Kuralsız tümce, anadili konuşucuları tarafından üretilmesi mümkün olmayan ve dilin kurallarına aykırı tümcedir. Betimleyici dilbilgisi, (1) ve (2)’deki tümcelerin arasındaki farkı açıklamak zorundadır. Betimleyici dilbilgisi, (1) gibi bir tümcenin neden üretilemeyeceği ve (2) gibi bir tümcenin nasıl ve neden üretilebileceği sorularına yanıtlar arar. B, C, E kuralcı dilbilgisindeki hata tanımına uygundur. Kasten üretilen hatalar ise gerçek anlamda hata olmayacağından doğru yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 'İstanbul'dan buraya dün geldik.' cümlesinde İstanbul’dan ve buraya sözcüklerindeki {-dAn} ve {-(y)A} ekleri eylemle yön ilişkisi kuran eğik durum ekleridir. Doğru cevap A'dır.