Çağdaş Türk Yazı Dilleri 2

Yanıt Açıklaması: Kırgızlarda yazılı edebiyat 1920’lerden sonra gelişmeye başlamıştır. Kırgız Türkçesi ile yazılan ilk eser 1911’de çıkan Moldo Kılıç Şamırkanuulu’nun “Zilzala” adlı ırlar kitabıdır.

Yanıt Açıklaması: ''Apan'' kelimesi çukur anlamına gelmekte olup isim görevindedir.

Yanıt Açıklaması: Kazan Tatarları, Ruslara karşı 1774’te Başkurt ve Çuvaş Türkleriyle ortaklaşa yaptıkları Pugaçev isyanı sonucunda bir nebze rahatlamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Kedey: yoksul.

Yanıt Açıklaması: Kazaklarda halk türküsüne “jır” veya“ölen”, türkü söyleyen kişiye de“jirav” veya “ölenşi” denir. Ağıt türünden olan şiirler muhtevalarına göre “yesturdi”,“konul aytu” veya “coktav”adını alır. Didaktik nitelikli şiirlere “tolgan” denir. “Akın” adı verilen Kazak halk ozanları irticalen şiir söyler, diğer akınlarla atışır, halk hikayeleri anlatır, destanlar okurlar. Akınların atışmasına “aytısu” adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Doğru karşılığı sırasıyla Z, G, P’dir.

Yanıt Açıklaması: Kazak Türkcesi bugün dağınık olarak Kazakistan, Doğu Türkistan, Özbekistan, Türkmenistan gibi bölgelerde yaşayan Kazaklar tarafından konuşulmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki şıklar incelendiğinde ayrıkça köp (hayli) ve cetişerlik (birçok) kelimelerinin belirsiz sıfat olduğu, kütüüsüzden (birdenbire) kelimesinin nitelik zarfı ve törtten iki (dörtte iki) kelimesinin ise sıra sayı sıfatı olduğu görülmektedir. Ancak kümüş küzgü (gümüş ayna) kelimesinde bir niteleme sıfatı kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Töşögümdü cıynaym, cuunam, kiyinem, könügüü casaymın. (Döşeğimi toplarım, yıkanırım, giyinirim, her günkü alışkanlıklarımı yaparım.)

Yanıt Açıklaması: 1456 yılında Ebu’l Hayr’ın Moğol saldırılarını önleyememesi sonucunda, bazı Türkler hanlıktan ayrılarak kuzeye doğru çekilmiştir.

Yanıt Açıklaması: “Bu kitapnıñ ikinçi tomı kayçan kileçek?” cümlesindeki soru zarfı ne zaman anlamındaki “kayçan” kelimesidir.

Yanıt Açıklaması: Türkçe asıllı kelimelerin başındaki bütün “d” ler Kazak Türkçesine “t” harfi olarak geçmiştir.

Yanıt Açıklaması: Aniniznin salametligi hazir qandaqraq? (Annenizin sağlığı şimdi nasıl?)

Yanıt Açıklaması: Al cönünde tınçsızdanbanız. (O konuda üzülmeyiniz.)

Yanıt Açıklaması: “Görmemişsiniz” kelimesinin Kazak Türkçesindeki karşılığı “körmepsiñder” şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Kırgız Türkçesi kuzey, güneydoğu ve güneybatı olmak üzere üç ana ağıza ayrılır.

Yanıt Açıklaması: Ayakta- fiili Kırgız Türkçesinde sona ermek anlamında kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Kazak folklorunda özellikle masal, hikâye ve destanlar geniş yer tutar. Klâsik İslâm medeniyetinin ürünleri Yûsuf ile Züleyhâ, Leylâ ile Mecnûn, Tâhir ile Zühre ile mahallî kültürden kaynaklanan Ayman Şolpan, Şakir Şekret, Bozoğlan, Kozı Körpeş ve Muñlık Zarlık hikâyeleri sözlü edebiyatın önemli eserleridir. Ayrıca Tatar Türkleri vasıtasıyla Türkiye Türklerinden Kazak Türklerine geçen Kelbala (Keloğlan), Kesikbaş, Battal Gazi, Kerbela Vakası, Kırk Vezir, Ahmediye ve Muhammediye halk kültürünün zenginliklerindendir.

Yanıt Açıklaması: Kırgız edebiyatının en büyük ismi, Cengiz Aytmatov’dur. Aytmatov, dünyanın en büyük romancılarından birisi olarak kabul edilmektedir. Aytmatov’un eserleri yetmiş ülke diline çevrilmiştir. Cemile adlı hikâyesiyle ünlenen Aytmatov’un; Yüzyüze, Selvi Boylum, İlk Öğretmen, Deve Gözü, Toprak Ana, Gülsarı, Beyaz Gemi, Gün Olur Asra Bedel, Dişi Kurdun Rüyaları gibi hepsi şaheser niteliğinde olan birçok roman ve hikâyesi bulunmaktadır. Devlet Ana ise Kemal Tahir’in ünlü eseridir.

Yanıt Açıklaması: Kiril Ж ж Latin J j eşleşmesi doğru şeklidir.