Çağdaş Türk Yazı Dilleri 1

Yanıt Açıklaması: Hititçe, Sanskritçe, Avestçe Hint-Avrupa, Göktürkçe ise Ural-Altay dillerindendir. Bunlardan Fenikece Sami dillerindendir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Bekir Çobanzâde, 1926’da Bakü’de toplanan Türkoloji Kongresinde ve 1927’da yayınladığı “Türk-Tatar Diyalektolojisi” (Bakü 1927) adlı eserinin girişinde lehçe tasnifleri konusu üzerinde durmuştur. Ancak Çobanzâde’nin çalışmaları tasnif yapmaktan çok, yapılan tasnifleri tahlil etmeye yöneliktir. Daha sonra birçok Avrupalı ve Rus Türkolog, Türk lehçelerini tasnif etmeye çalışmıştır. Bunların en önemlileri, Radloff, Korş, Samoyloviç, Räsänen ve Baskakov’dur. Berezin zamanında lehçe araştırmaları henüz başlangıç devrini yaşadığı için, asıl tasnif çalışmalarını Radloff ile başlatmak daha doğru olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Türk Dil ve Lehçeleri tasnifinde r grubuna giren tarihi Bulgar Türkçesi'nin (Tuna ve Volga Bulgarları) günümüzdeki temsilcisi Çuvaşça'dır. Dolayısıyla A doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: ‘Xırman menim de çöreyimdi’ cümlesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı ‘Harman benim de ekmeğimdir’ cümlesidir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kelime başındaki bütün kalın k sesleri, Azerbaycan Türkçesinde g olur: gara, galın, gardaş, gız. Rusça’dan alınan kelimeler bu kuralın dışındadır: kolxoz, kompüter (bilgisayar), kafedra (kürsü). 2. Birden fazla heceli kelimelerin sonundaki bütün kalın k sesleri de g olur: torpag, uzag, olarag, aldıg, alacag. Ancak g ile yazılan bu tür kelimeler telâffuzda x’dir: torpax, uzax, olarax, aldıx, alacax. 3. Kelime sonunda bulunan k sesi, iki ünlü arasında kalınca y’ye; kalın g ise ğ’ye döner: direk-direye, çiçek-çiçeyi, bayrag-bayrağa. 4. Türkiye Türkçesinde d ve t ile başlayabilen ekler, Azerbaycan Türkçesinde sadece d ile başlar: atdır, atdan, gelmişdi, yokdur. 5. Kelime ortasında birbirini takip eden iki tonsuz ünsüzden ikincisi tonlu söylenir: sekkiz yazılır, sekgiz okunur; defter yazılır, defder okunur; seçki yazılır, seçgi okunur. 6. Azerbaycan Türkçesinde kelime sonunda b, c, d, g sesleri bulunabilir. Bu durum Arapça ve Farsça kelimelerde olduğu gibi bazı Türkçe kelimelerin sonunda da olabilir: kitab, elac (ilaç), megsed, kend, reng, alıb, durub, dörd, süd, ac. 54 Çağdaş Türk Yazı Dilleri-I 7. Türkiye Türkçesinde bazı kelimelerin başındaki y sesi Azerbaycan Türkçesinde bulunmaz; y’den sonraki ı ise çok defa i’ye döner: il (yıl), ildırım (yıldırım), ilan (yılan), itir- (yitir-), ulduz (yıldız), uca (yüce), üzük (yüzük), üz (yüz), ürek (yürek). 8. Kelime içinde o’dan sonra gelen v telâffuz edilmez; bunun yerine o uzatılır: çovdar yazılır, çodar okunur, dovşan yazılır, doşan okunur. 9. Azerbaycan Türkçesinde bazı ünlüyle başlayan kelimelerin başında bir h sesi türemiştir: hür- (ür-), hürk-(ürk-), hör- (ör-), hörgü (örgü), hörümcek (örümcek), hayva (ayva). 10. Bazı ön ses b’ler m’dir: men (ben), min (bin), muna (buna), moynuz (boynuz). 11. Azeri Türkçesinde bol miktarda göçüşme olayı görülür: yarpax (yaprak), arvad (avrat), körpü (köprü), torpax (toprak), eskik (eksik), öskür- (öksür-). 12. Türkiye Türkçesinde bazı kelimelerin ön sesindeki p- Azerbaycan Türkçesinde bolur. biş- (piş-), barmag (parmak), bars (pars), bahalı (pahalı). Bazı kelimelerde de Türkiye Türkçesindeki ön ses b- Azerbaycan Türkçesinde p- olur: pez (bez), palçıg (balçık ), pütün (bütün), paxlava (baklava). 13. Türkçe kelimelerin sonundaki -AğI ses grubu Azerbaycan Türkçesinde -Ov biçimine dönüşmüştür: buxov (bukağı), bülöv (bileği), buzov (buzağı), gırov (kırağı). 14. Arapça ve Farsçadan Türkiye Türkçesine alınan kelimelerde iki ünsüz arasında ünlü türemesi görülürken; Azerbaycan Türkçesinde bu kelimeler, çoğunlukla asıl şekillerini korurlar: esr (asır), dövr (devir), üzr (özr), hökm (hüküm), vaxt (vakit), gövm (kavim), gövs (kavis), esl (asıl)

Yanıt Açıklaması: Çoban süfreden gatıg kasasını gapdı’ cümlesininin yükleminde "geçmiş zaman, üçüncü tekil şahıs" kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 'Yanğından xeber tutanlar haray salıb hamını kömeye çağırırlar' cümlesinde yanak kelimesi yoktur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerdeki daglı grubu isimlendirmesi Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan gibi Güney-batı Oğuz grubu lehçeleri için kullanılır. Dolayısıyla C doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: Türkçe kökeni ve yapısı bakımından "Altay dillerinden eklemeli" bir dildir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Türkmen Türkçesi ve Gagavuz Türkçesi adı verilen dört ayrı yazı dilini doğuran Oğuz Türkçesi’dir.

Yanıt Açıklaması: “ Hamı” kelimesinin anlamı “hepsi” şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Macarca, Ural Dilleri'nin Fin-Ugor Dilleri alt başlığının Mansiy (Vogul) ve Hantıy (Ostyaç) dilleriyle birlikte Ugor kolunu oluşturur. A doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: Türk Dil ve Lehçelerinin tasnifinde Kırgız, Kazak, Tatar, Başkurt, Nogay, Kumuk, Karaçay-Balkar ve Karaim lehçeleri Kıpçak grubunu oluşturur. B doğru seçenektir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Türk lehçe grupları ses özelliklerine göre şöyle sıralanabilir: Uzak Lehçe Grupları r Grubu (r-z, l-ş, s-y) (Çuvaş).?II. t Grubu (t-d, s-y) (Yakut).? Yakın Lehçe Grupları ? d Grubu (adak , tai, tailıi, kalian (Sayan)?II. z Grubu (azak, tai, tailıi, kalian (Abakan) III. tav Grubu (ayak, tav, tavlı, kalian (Kuzey) IV. tailı Grubu (adak, tai, tailı, kalian (Tom) V. tailıi Grubu (ayak, tai, tailıi, kalian (Doğu) VI. dağlı Grubu (ayak, dağ, dağlı, kalan (Güney)

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: A seçeneğinde aç-anda, B'de gül-üp, D'de yaxınlaş-dıgca ve E'de dur-arag şeklinde parçalayabileceğimiz kelimelerde zarf-fiil ekleri bulunmaktadır. Oysa C seçeneğindeki hiçbir kelimede zarf-fiil eki bulunmaz. C seçeneğindeki getdiyini kelimesinde ise get- fiiline -dıg, -dik/-dug, -dük sıfat-fiil eki üzerine +i 3. teklik şahıs iyelik ve +ni yükleme hâli eki getirilmiştir. Dolayısıyla C doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: Bu dillerden Keltçe, Hint-Avrupa dillerindendir. Diğerleri ise Kafkas dillerindendir.