XIV-XV. Yüzyıllar Türk Dili

Yanıt Açıklaması: yüz+ü+ñ+din “isim+ys+iyelik 2.t.k.e.+ayrılma h.e.”

Yanıt Açıklaması: Çağatay Türkçesi eserlerinde bir geniz ünsüzü olan ñ sesi için genellikle nun ve kef harfleri kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: “di-”nin doğru dil incelemesi: ‘demek, söylemek’ şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: İkinci kelimesi iki isminden ve isimden isim yapan “inci” ekinden oluşur. Diğer seçeneklerde “-ler, -lar” eki çokluk ekidir.

Yanıt Açıklaması: Arapça bir kelime olup ‘kapı’ anlamına gelen, Türkçede ‘bölüm, başlık’ anlamında kullanılan sözcük ‘bâb’dır.

Yanıt Açıklaması: Eski Türklerde “tat” kelimesi; yabancı, ecnebi anlamlarında kullanılırdı. Ayrıca Türklerin egemen olduğu yerlerde yasayan Arap veya Farslar için de bu kelime kullanılmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Kelime başında veya ortasında bir ünsüzün türemesiyle ortaya çıkan bir ses olayıdır. "Yırak" kelimesinde bu ses olayı vardır. Cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Ünsüz Sızıcılaşması, kapantılı ünsüzlerin genellikle ünlü seslerin etkisiyle sızıcı ünsüzlere dönüşmesi olayıdır. -p->-f- : toprak > tofrak, yaprak > yafrak, oprak > ofrak. Bu örneklerde görülen bu sızıcılaşma olayı, Nevâyî’den itibaren Çağatay Türkçesinin karakteristik özelliklerinden biri olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Eylemin başkasından duyulduğu, başkasından öğrenildiği ya da sonradan farkına varıldığı bilgisine dayanan öğrenilen geçmiş zaman çekimi Çağatay Türkçesinde üç farklı ekle yapılmaktadır. Bunlar –mIs, -p turur / -pDUr / -p ve -GAn / -GAndUr / -GAn turur ekleridir.

Yanıt Açıklaması: Nazire: Başka bir manzume örnek alınarak aynı ölçü ve aynı uyakla yazılan şiirdir. Cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Çağatay Türkçesinde,yön hâli için kullanılan ekler kullanımdan düşmüştür. Eski Türkçeden beri üçüncü kişi iyelik ekleri ile hâl ekleri arasında görülen zamir n’sinin kullanılmaması Çağatay Türkçesinin belirgin özelliklerinden biridir.

Yanıt Açıklaması: “e” ünlüsü ince bir ünlüdür, “a” ünlüsü ise kalın bir ünlüdür. “e” ünlüsü “a”ya dönüşerek kalınlaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: “kelipsiz” kelimesinde anlatılan geçmiş zaman, 2. çoğul şahıs eki kullanılmıştır. Kel-: fiil kökü, -ip: anlatılan geçmiş zaman eki, -siz: 2. çokluk şahıs eki.

Yanıt Açıklaması: Çağatay Türkçesinde birleşik çekimler ir- / i- yardımcı fiili ile yapılır.

Yanıt Açıklaması: Kıpçaklar XII. Yüzyıl boyunca Gürcistan’da, Güney Rusya’da, Romanya’da, Bulgaristan’da ve Macaristan’da önemli roller oynadılar. Ruslarla çatışmaları Igor Destanının konusu oldu. Bir kısmı Macaristan’da kalarak Macarlaştı. Bir kısmı Başarabya bölgesinde ilk Roman devletini kurdu. On binlerce Kıpçak askeri, Gürcü krallarının ve kraliçe Tamara’nın talebi üzerine Gürcü ordusunun esas kitlesini oluşturdular ve Selçuklu Oğuzlarına karsı Gürcüleri korudular. Dede Korkut boylarındaki Kıpçak-Oğuz çatışmalarının son katmanı, XII. yüzyıldaki bu mücadelelerdir.

Yanıt Açıklaması: -Mİş Kırgız Türkçesi metinlerinde fiilden isim yapan bir ektir. Örnek: yi-miş.

Yanıt Açıklaması: -n I. Tip kişi eklerine örnektir.

Yanıt Açıklaması: “körmegeysin” sözcüğü gelecek zamanda çekimlenmiş bir fiildir.

Yanıt Açıklaması: “büri-”nin doğru dil incelemesi: “bürümek, sarmak” şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: “i” ünlüsü dar bir ünlüdür, “e” ünlüsü ise geniş bir ünlüdür. “i” ünlüsü “e” ünlüsüne dönüşerek genişlemiştir.