XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili

Yanıt Açıklaması: "Mukaddimetü'l Edeb" adlı eseri "Zamahşehri" yazmıştır. Eser,Arapçayı öğretmek için 1128-1144 yılları arasında yazılıp Harezm şahı Atsız [1075-1144]’a sunulmuştur. Doğru yanıt: A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kışaşü'l-Enbiya , Harezm Türkçesi döneminin ilk eseridir. Nasiru’d-din bin Burhanu’d-din ar-Rabguzi tarafından 1310-1311 yılında yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: … bolsungıl’ - tep tediler cümlesinin Türkçe karşılığı Olsun, dediler şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: sat g aşmış ‘ulaşmış’ : -mış, sat g aş- (< sat g aş-mış) Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: C seçeneğinde verilen “elig tuttaçımka egirse muŋa” yan cümlesi günümüz Türkiye Türkçesine “yarın derde, sıkıntıya düşersem elimden tutacak olana….”şeklinde çevrilir. Görüldüğü gibi burada -taçı eki gelecek zaman sıfat-fiil ekidir.

Yanıt Açıklaması: 1180 yılında yazılmıştır. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Metinde köŋliniŋ (< köŋül+i+niŋ) ve közini (< köz+i+ni) kelimelerinde teklik 3. kişi iyelik eki bulunmaktadır. Oysa A, B ve C seçeneklerindeki ekler metinde birer defa geçmektedir. D seçeneğindeki vasıta hâli eki ise metinde zaten yoktur. Dolayısıyla E doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: Metinde “?vaceniñ” kelimesinde ilgi, “ru?dın” kelimesinde çıkma, “añar” kelimesinde yön gösterme, “sülu?da” kelimesinde ise bulunma hâli eki bulunur. Metinde vasıta hâli eki yoktur.

Yanıt Açıklaması: Oguz Kagan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası, Paris Bibliothèque Nationale, Supplement Turc, no. 1001’de kayıtlıdır.

Yanıt Açıklaması: Harezm Türkçesi döneminin ilk eseridir. Nasiru’d-din bin Burhanu’d-din arRabguzi tarafından 1310-1311 yılında yazılıp Nasiru’d-din Tok Buga’ya sunulan Farsça bir eserin Türkçeye uyarlanmış hâlidir. Peygamber kıssalarını konu alan eserde Rabguzi, dini konuları edebi bir dille nakletmiş, Arapça ve Türkçe manzumelere yer vermiştir.

Yanıt Açıklaması: Bulnar meni öles köz Kara me?iz kızıl yüz Andın tamar tükel tuz Bulnap yana ol kaçar (DLT I, 60) Dizelerinin Türkiye Türkçesindeki çevirisi "(O) baygın göz (ler) beni esir ediyor (avlıyor), üzerinde kara benler bulunan pembe yüz (beni tutsak ediyor); bütün güzellik (ler) ondan damlıyor (sanki), beni tutsak ediyor sonra yine kaçıp gidiyor." Yani dörtlükteki fiiller şimdiki zamanda çekimlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Karahanlı Türkçesiyle verilen cümlenin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi; ‘Bak! Kimisi kalkar kimisi konar, kimisi koşar kimisi su içer.’ şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: 4370 beyitten oluşan eserin konusu Sâsânlı hükümdarı Husrev Perviz ve Ermenî hükümdarı Mihin Banu’nun kardeşinin kızı Şirin’in aşkıdır.

Yanıt Açıklaması: ösker erdi ‘özlerdi’ ʿāşıḳlarnıŋ ‘âşıkların’ rencin ‘zahmeti’ barga-men ‘varayım’ : +men, -ga, bar- (< bar-ga-men) ḳatıġlan ‘sıkıntı çek-’

Yanıt Açıklaması: Verilen metnin günümüz Türkçesine doğru çevirisi B seçeneğinde verildiği gibi “Gönül fermanını can ile tuttum. Başka düşünceyi bir an unuttum.” biçimindedir.

Yanıt Açıklaması: MU‘‹NÜ ’L-MÜR‹D (MÜRİDİN YARDIMCISI) yaklaşık 900 beyittir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: bütün güzellik (ler)ondan damlıyor (sanki)

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneği olan Nehcü ’l-Farâdis Mahmüd bin ‘Al i tarafından 1357-1358 yıllarında yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Eser onar fasıllı dört baptan meydana gelmektedir. Birinci bap Hz. Peygamberi, ikinci bap dört halifeyi, üçüncü bap ehli beyti ve dört imamı, dördüncü bap Allah’a hoş gelmeyen amelleri anlatır.

Yanıt Açıklaması: 1313-1314 yıllarında İslâm adında bir şair tarafından Harezm bölgesinde yazılan ve yerli dil özelliklerini ihtiva eden bir eserdir. Şecere-i Terakime’de eserin Türkmenler arasında çok yaygın olduğu ve Türkmenlerin ona göre hareket ettikleri söylenmektedir. Yukarıda özellikleri verilen Harezm Türkçesine ait eser Mu'inü'l Mürîd'dir.