Seçmeli Ara Sınav - XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili

Soru 1:

Karahanlı Türkçesindeki "bolsamen" fiilinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?

A) olsa B) olsam C) olsak D) oldu E) olacak

Soru 2:

Eserinin hemen başında bu dört kişiden bahseder ve onları okuyucuyla tanıştırır (353 ve 358 beyitler arası). Kün Togdı (hükümdar) “gün doğdu,doğan güneş”, adaleti temsil eder. Ay Toldı (vezir) “ay doldu, dolunay”, baht, talih ve ikbali temsil eder. Ögdülmiş (vezirin oğlu) “övülmüş”, akıl ve anlayışı temsil eder. Odgurmış (vezirin kardeşi) “uyanık”, dünya işlerinin sonunu temsil eder. Eserin ilk yarısı bu karakterlerin ilk üçü arasındaki ilişkileri anlatır. ve çoğunlukla İran edebiyatından kaynaklanan geleneksel “hükümdarlara ayna” temalarını ele alır. Eserin ikinci yarısı ise, daha çok muhalif karakter olan Odgurmış üzerinde yoğunlaşır ve sufilik ya da İslâm mistisizmine ilişkin dinî temaları içerir. Bu bilgilere göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir?

A) Kutadgu Bilig didaktik bir eser olmasına rağmen yer yer şiirselliğin ve lirizmin görülmektedir B) Dört kişi arasında geçen münazarayı andıran eser, eski dönemlerden kalma atasözleri ve bilgelik ifadesi taşıyan deyimlerle süslenmiştir C) Eserde dört soyut kavramı kişileştirilmiş ve bu kişilere de temsil ettiklerikavramlara göre adlandırılmıştır. D) Yazar yalnız Arap ve Fars dilini, kültürünü, batıdaki klasik bilgileri değil, İslâmdan önceki Türk dünyasını ve kültürünü de çok iyi biliyordu. E) Kutadgu Bilig ‘mutluluk ve kutsallık veren bilim’ demektir

Soru 3:

“Yagız yer yıpar toldı kafur kitip bezenmek tiler dünya körkin itip” dizelerinin Türkçesi aşağıdakilerden hangisidir ?

A) Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı. B) Kafur gidip kara toprak misk kokusuyla doldu, dünya güzelliğini düzenleyip süslenmek ister. C) İlkbahar rüzgarı kötü kışı sürdü, uzaklaştırdı; parlak ilkbahar yine mutluluk yayını kurdu. D) Güneş yine yerine dönmüş olacak, balık burcundan koç burcuna dönmüş olacak. E) Kurumuş ağaçlar yeşil elbiseler giydi; mor, al, sarı, mavi, kırmızı (ile) süslendi

Soru 4:

Atebetü’l-hakâyık hakkında yapılan tek çalışmayı aşağıdaki araştırmacılardan hangisi yapmıştır?

A) Necmettin Hacıeminoğlu B) Mehmet Ölmez C) Reşit Rahmeti Arat D) Zeynep Korkmaz E) İbrahim Taş

Soru 5:

Hangisi Karahanlı Türkçesinde kullanılan 1. çokluk şahıs emir ekidir?

A) -galır/-gelir B) -(A)yI(n) C) -sar/-ser D) -gu/-gü (kerek) E) -mat/-met

Soru 6:

Yay kış bile karıştı Erdem yasın kurıştı Çerig tutup küreşti Oktagalı utruşur dizelerinin konusu nedir?

A) Savaş B) Ülke Sevgisi C) Bilgelik D) Türk Dilinin önemi E) Aşk

Soru 7:

Aşağıdaki kelimelerden hangisinde geçişsiz eylem türeten bir ek bulunmamaktadır?

A) meñze- B) bilged C) kutad- D) karar- E) tuza-

Soru 8:

Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri Karahanlı Türkçesi çokluk eklerindendir? I. +lAr II. +An III. +(X)m

A) I,II B) Yalnız I C) I,III D) II,III E) I,II,III

Soru 9:

Hangi eylemde ettirgenlik eki bulunmaz ?

A) çöker- B) tozgır- C) ötgür- D) bayut- E) bassık-

Soru 10:

Karahanlı Türkçesinde iki şeyi karşılaştırarak birbirine bağlayan bağlaç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bile B) Azu C) Takı D) Apan E) Birle

Soru 11:

"yiyümedi" sözcüğünde ünlü değişmelerinden hangisi gerçekleşmiştir ?

A) Yuvarlaklaşma B) Benzeşme C) Büzüşme D) Yer değiştirme E) Ulama

Soru 12:

Hangisi Karahanlı Türkçesindeki gelecek zaman/gereklilik ekidir?

A) -GU B) +AGU C) -GUçI D) -sUnI E) -GUr-

Soru 13:

Doğu Türkistan’daki hangi şehir, XI.-XIII. yüzyıllar arasında Eski Türk yazı dilinden gelişen İslâmî Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresinin merkezidir?

A) İli B) Turfan C) Yarkent D) Kaşgar E) Hoten

Soru 14:

K. Grønbech'in 1936'da yazdığı Der türkische Sprachbau adlı çalışmaya göre Türk Dilinin tarihsel dönemlendirilmesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Eski Türkçe: Orhon, Uygur B) Orta Türkçe: Karahanlı Türkçesi, Çağatayca C) Yeni Türkçe: Azeri, Hive, Türkmen D) Yeni Türkçe: Kırgız, Volga Lehçeleri, Kuça E) Orta Türkçe: Turfan, Abakan, Altay

Soru 15:

“İrinçig kışıg sürdi yazkı esin yaruk yaz yana kurdı devlet yasın” dizelerinin Türkiye Türkçesine çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı. Dünya sırrını getirip bana açtı, sen bu hakanın yüzünü görmedin mi der B) Kafur gidip kara toprak misk kokusuyla doldu, dünya güzelliğini düzenleyipsüslenmek ister. C) İlkbahar rüzgarı kötü kışı sürdü, uzaklaştırdı; parlak ilkbahar yine mutlulukyayını kurdu. D) Güneş yine yerine dönmüş olacak, balık burcundan koç burcuna dönmüş olacak. E) Kurumuş ağaçlar yeşil elbiseler giydi; mor, al, sarı, mavi, kırmızı (ile) süslendi Çiçeklikte bülbül bin sesle öter, gece-gündüz mezamir (ilahi) okur

Soru 16:

Yukarıdaki metnin Türkiye Türkçesine aktarımı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Uyuduysan şimdi kalk gözünü aç B) Uyudunsa şimdi kalk gözünü aç C) Uyuyordunsa şimdi kalk gözünü aç D) Uyuyorsa şimdi kalkıp gözünü açmalı E) Uyuyordunsa şimdi kalkıp gözünü aç

Soru 17:

I. Karahanlı yazı dilinin merkezi Doğu Türkistan’da Kaşgar’dır II. Orhon ve Uygur Türkçesinin devamıdır III. Bu dönem Türkçesi için Harezm-Altınorda Türkçesi terimi de kullanılmaktadır Yukarıda Karahanlı Türkçesi ile ilgili verilen bilgilerden hangileri doğrudur?

A) I, II B) II, III C) I, III D) Yanlız II E) I, II, III

Soru 18:

“ Yaşık yandı bolgay yana ornı?a balık kudrukındın kozı burnı?a“dizelerinin Türkiye Türkçesine çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı. Bak! Kimisi kalkar kimisi konar, kimisi koşar kimisi su içer B) Kafur gidip kara toprak misk kokusuyla doldu, dünya güzelliğini düzenleyip süslenmek ister. C) İlkbahar rüzgarı kötü kışı sürdü, uzaklaştırdı; parlak ilkbahar yine mutlulukyayını kurdu. Keklik yüksek sesle öttü, katılarak güler. Kırmızı ağzı kan gibi kaşı da kapkara D) Güneş yine yerine dönmüş olacak, balık burcundan koç burcuna dönmüş olacak. E) Kurumuş ağaçlar yeşil elbiseler giydi; mor, al, sarı, mavi, kırmızı (ile) süslendi

Soru 19:

Hangi seçenekte –(y)I ile aynı anlam ve işlevde zarf-fiil eki bulunmaktadır?

A) ne iş tuş kadaşlar yüzin körgeli B) taŋ ata yortalım/ Budruç kanın irtelim C) bolup toġmaduk teg yitip bardı cān D) suv körmeginçe etük tartma E) biligsiz ne aysa ayur ukmadın

Soru 20:

KB ve DLT’de görülen, iki şeyi karşılaştırarak birbirine bağlayan bağlaç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Takı B) Kalı C) Apan D) Bile E) Azu