Osmanlı Türkçesi Grameri 2

Yanıt Açıklaması: Kelimelerin Türkçe karşılıkları şöyledir: خواندن hânden "okumak", دريدن derîden "yırtmak", پسنديدن pesendîden "beğenmek" ve بوسيدن bûsîden "öpmek". Bu kelimeler birer fiildir. Farsçada sonlarında -den ve -ten bulunduğu hâlde masdar olmayan kelimeler de vardır.  کردن gerden sözcüğü bir fiil değil, “boyun” anlamına gelen bir isimdir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Ser-â-pâ, baştan ayağa anlamına gelen bir zarf grubudur. Bununla eş anlamlı olan yapı ser-tâ-pâ'dır.

Yanıt Açıklaması: A seçeneğindeki دوصد dü-sad "iki yüz", B’deki  هشتاد heştâd "seksen", C’deki شست şest "altmış" ve E’deki پنجاه pencâh "elli" anlamındadır. Ancak D seçeneğindeki  دهم dehüm bir sıra sayı sayısıolup "onuncu" anlamındadır.Dolayısıyla D doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: leşker-i cân-sûz tamlaması bir sıfat tamlamasıdır zira can-suz kelimesi can yakan anlamında kullanılan bir sıfat fiil grubu leşker kelimesi ise asker anlamında bir isimdir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Efşânden saçmak demektir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: حبيب نازندهٴ خالق يکتا habîb-i nâzende-i hâlık-ı yektâ olarak okunan tamlama “Bir olan Yaratıcının nazlı sevgilisi” anlamındadır.

Yanıt Açıklaması: Tamlanan kelime /a/ veya /e/ okunan güzel he “٥” ile bitiyorsa sondaki güzel he’nin üstüne hemze işareti konur. ديده ,ليله ,خانه , سفينه kelimelerinin son harfi “güzel he”dir. علما “ulema” kelimesinin son harfi eliftir ve tamlanan olarak kullanıldığında izafet esresi yerine ye “ ی” yazılır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Tamlanan kelime /a/ veya /e/ okunan güzel he “ ٥ ” ile bitiyorsa sondaki güzel he’nin üstüne hemze işareti konur: ديدهٴکريان dîde-i giryân “ağlayan göz”; ليلهٴ قدر leyle-i kadr “kadir gecesi”; خانهٴ پدر hâne-i peder “baba evi”; سفينهٴ بلاغت sefîne-i belâgat “belâgat gemisi”. Bu durum yalnızca A seçeneğindeki ديده kelimesi için söz konusudur: ديدهٴکريان dîde-i giryân “ağlayan göz”.

Yanıt Açıklaması: +sâr سار : Yer isimleri yapımında kullanılır. Bazı örnekleri şunlardır: سنكسار sengsâr "taşlık", كوهسار kûhsâr "dağlık", نمكسار nemeksâr "tuzla", چشمه سار çeşmesâr "sulak yer" vs. Dolayısıyla E doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: +gûn گون: Çeşitli isimlerden renk adları türetir. Doğru yanıt “E” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kelimelerin Türkçe karşılıkları şöyledir: جكر سوز ciger-sûz "yürek yakan", خونريز hûn-rîz "kan dökücü",ستان جان cân-sitân "can alan" ve آرا جهان cihân-ârâ “dünyayı süsleyen”. Bu kelimeler emir gövdesiyle yapılan birleşik sıfatlardır. فلاكت زده felâket-zede "felâkete uğramış” kelimesi ise geçmiş zaman gövdesinden türetilen ism-i mef'ûllerle yapılan bir birleşik sıfattır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: شهر Arapça olup, "ay" anlamındadır. Farsça karşılığı ماه şeklindedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kelimelerin okunuşları ve anlamları şöyledir: نامرد nâ-merd “mert olmayan, alçak”, بى بدل bî-bedel “benzersiz”, هم فكر hem-fikr “fikirdeş, aynı fikirde olan” ve برقرار ber-karâr "karar üzere, daimî". بنام be-nâm "namlı, ünlü” kelimesinde ب be +lı/+li anlamını katan bir önek kullanılmıştır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Bu tamlamada Katre sözcüğünde İzafet esresi kullanılmıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kelimelerin okunuşları ve Türkçe karşılıkları şöyledir: ديده dîde "görmüş, görülmüş", مرده mürde "ölmüş", آزرده âzürde "incinmiş" ve كشيده keşîde "çekilmiş". Bu kelimeler fiilden türemiş sıfattır ancak خنده hande "gülme, gülüş" kelimesi fiilden türemiş bir isimdir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Burada açıkça görülmektedir ki, öncelikle beyt-i Hudâ ve ruhsâr-ı dil-ârâ kendi aralarında tamlama oluşturmaktadırlar. Dil-ârâ kelimesi sıfat olduğu için kendisinden sonrakine bağlanamaz, kendisinden öncekini niteleyebilir. beyt-i Huda isim tamlaması, ruhsâr-ı dil-ârâ ise sıfat tamlamasıdır. İkisi de dil bilgisi açısından isim değerindedirler. Bunlar kendi aralarında bir isim tamlaması kurarlar: beyt-i Hudâ tamlayan, ruhsâr-ı dil-ârâ tamlanan olur: Türkçe yapıya çevirirsek: Beyt-i Hudâ'nın ruhsar-ı dil-ârâsı . Bu kelime grubu bir isim tamlaması olup yine isim değerindedir ve tamlayan olarak müşâhade kelimesini tamlar ve sonuçta ortaya bir isim tamlaması çıkar: Beyt-i Hudânın ruhsâr-ı dil-ârâsının müşâhadesi . Dolayısıyla C seçeneğindeki beyt-i Hudâ bu beş kelimeden oluşan tamlamanın içinde yer alan bir tamlamadır.

Yanıt Açıklaması: Yalnızca  B seçeneğindeki كريان giryân "ağlayan ~ ağlayarak" (< girîsten) kelimesi hem sıfat-fiil, hem de zarf-fiil yapan ekle türetilmiştir. Diğer seçeneklerdeki پروردگار perverdigâr "besleyici, terbiye edici; Allah" (< perverden), خريدار harîdâr "alıcı" (< harîden), فروختار fürûhtâr "satıcı" (< fürûhten), ديده dîde "görmüş, görülmüş" kelimeleri ise fail adı yapan eklerle türetilmiştir.

Yanıt Açıklaması: “Mevlevi tarîkatının sâlikanı” şeklindeki Türkçe tamlamanın aynı kelimelerle Farsça yapılı hâli " سالكان طريقت مولوى " dir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İmrahor kelimesi İstanbul'da bir semt ismi olup, Farsça ميرآخور-  mîrâhûr "ahır emiri" birleşik isminden Türkçe'ye geçmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Tâ-be-şâm sıfatı, Akşama kadar anlamındadır. Doğru cevap D'dir.