Osmanlı Türkçesi Grameri 2

Yanıt Açıklaması: Tamlanan tekil ve dişil olursa sıfat ile ٥ dişil yapılır: وقعه ء مؤثره vak’a-i mü’essire, حادثه ء مؤسفه hâdise-i mü’essife, بلده ء طيبه belde-i tayyibe, حكايه ء غريبه hikâye-i garibe.

Yanıt Açıklaması: Kelimelerin okunuşları ve Türkçe karşılıkları şöyledir: دريا دل deryâ-dil "derya gönüllü", سروقد serv-kadd "servi boylu", آهو چشم âhû-çeşm "âhû gözlü", مه پيكر meh-peyker "ay yüzlü". Bu kelimelerin her biri isimdir. سر بلند ser-bülend "yüce başlı, başı yüce" bu kelime ise sıfat+isim biçiminde oluşmuş Farsça bir birleşik sıfattır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: +âne آنه eki, lâyıklık, yakışırlık bildiren sıfatlar türetir. Doğru yanıt “A” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: E şıkkında bulunan ve "karşıt zıt açılar" anlamına gelen tamlamanın doğru hali, "Tamlanan tesniye (ikili) hâlinde ise sıfat da tesniye hâline getirilir" kuralı gereği "zâviyetân-ı mütekâbiletân" şeklinde olmalıdır. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Farsçada fiiller ikiye ayrılır. -den'li masdarlar ve -ten'li masdarlar şeklinde yapılan ayrım, masdar olan fiillerin ayrımıdır. Bu masdarların Türkçe karşılığı -mak, -mek eki olan masdar ekiyle karşılanır.

Yanıt Açıklaması: ديدن  dîden (görmek) Farsça fiilinin emir çekimi bîn şeklindedir. Bu fiilin emir çekimi düzensiz şekillidir.

Yanıt Açıklaması: Yalnızca A seçeneğindeki حرمين محترمين Haremeyn-i muhteremeyn “İki muhterem Harem” (Mekke ve Medine) tamlamasının her iki unsuru da  tesniye (ikili) hâlindedir.Diğer seçeneklerde böyle bir durum söz konusu değildir.

Yanıt Açıklaması: -ter تر ve -terîn ترين: Sıfatların karşılaştırma ve üstünlük derecelerini ifade eder. Bugünkü Türkçede bu kategori sıfatın önüne daha ve en kelimelerini getirerek yapılır: daha iyi, en iyi. Karşılaştırma ve üstünlüğün birinci derecesi -ter "daha", ikinci derecesi -terîn "en" ekleriyle yapılır: بهتر bihter "daha iyi" ® بهترين bihterîn "en iyi", ارزانتر erzânter "daha ucuz" ® ارزانترين erzânterîn "en ucuz", مشكلتر müşkilter "daha zor" ® مشكلترين müşkilterîn "en zor" vs. Bu ek yalnızca E seçeneğindeki بهترين bihterîn "en iyi" kelimesinde bulunmaktadır. Dolayısıyla E doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: "زوجۀ صغير" tamlamasında eril-tekil uyumsuzluğu vardır. Doğrusu "زوجۀ صغيره" olmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: B seçeneğindeki كلابدان gülâbdân "gülsuyu şişesi", C’deki بتكده bütkede "puthane", D’deki كوهسار kûhsâr "dağlık" ve E’deki مرغزار mergzâr "çayırlık, mera" demektir. Oysa A seçeneğindeki زركر zerger "altıncı, kuyumcu"  anlamındadır. Farsçada +kâr كار +gâr گار, +ger گر ekleri isimlere gelerek bir işi çokça yapanı veya meslek olarak yapanı ifade ederler. Türkçede bunları çoğu zaman +cı/+ci ekleriyle karşılarız: حيله كار hilekâr "hile yapan", كناه كار günâhkâr "günah işleyen", بسته كار bestekâr "beste yapan", خدمتكار hidmetkâr "hizmetçi"; خداوندگار hudâvendgâr "efendilik eden; Allah", ستمگار sitemgâr "zulm edici, zâlim", دادكر dâdger "adaletle hareket eden", آهنكرâhenger "demirci", زركر zerger "altıncı, kuyumcu" vs. Dolayısıyla A doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: "tahsîl-i ma‘ârif-i firâvân"şeklindeki Farsça tamlamanın Arabi harflerle yapılı şekli تحصيل معارففراوان dir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Farsça كذار güzâr kelimesi كاه gâh eki ile türetilir ve كذارکاه “güzergâh” olarak okunur. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bu tamlada zülf kelimesi isimdir. Geri kalan tüm kelimeler sıfattır. Tamlamada zülf “saç” kelimesi birden çok sıfatla nitelenmiştir dolayısıyla bir isim birden çok sıfat almış ve tamlama kurmuştur. Bu sıfat tamlamasının isim kısmı tamlanandır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Türkçede masdar ekinin çıkarılmasıyla oluşan fiilin en yalın şekli emir 2. teklik şahsı ifade ettiği gibi (yaz-mak › yaz; gel-mek› gel), Farsçada da masdar eklerinin çıkarılması ile oluşan tabanlar emir 2. teklik şahıs, fiillerin sonundaki nûn harfinin atılmasıyla oluşan tabanlar görülen geçmiş zaman 3. teklik şahsı ifade ederler. Bu tabanlar emir gövdesi ve geçmiş zaman gövdesi diye adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Kelimelerin okunuşları ve Türkçe karşılıkları şöyledir: سراسر ser-â-ser "baştan başa", كوناكون gûnâ-gûn "türlü türlü”, دورادور dûr-â-dûr "uzaktan uzağa" ve دمادم dem-â-dem "sık sık, her zaman". پا سرا ser-â-pâ kelimesi ise "baştan ayağa" anlamına gelen bir Farsça zarf grubudur. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Yedi sayısının Farsça karşılığı هفت heft şeklindedir. Doğru cevap “C” şıkkıdır.