Türkçe Cümle Bilgisi 2

Yanıt Açıklaması: Fiilin gösterdiği hareket yapana yöneliyor, yani özneyi etkiliyor ve nesne almıyorsa, bu fiiller geçişsizdir. Geçişsiz fiillerle kurulan cümlelerde, etkilenme özne üzerine kaydığı için, nesne bulunmaz: D seçeneği buna örnektir. Diğer seçeneklerde nesne vardır, yüklemler geçişlidir.

Yanıt Açıklaması: Bildirme kipleri, gerçek hareketleri bildiren kalıplardır. Bildirme kipleri ile oluşturulan cümlelerde oluş ve kılışlar, belli bir zaman içinde anlatılır. Bu kipleri ifade etmek üzere fiile getirilen ekler, hem kipin şeklini hem de zamanı içine alır. Yani bu ekler; şekil olarak bildirme, zaman olarak da “geniş zaman, şimdiki zaman, görülen geçmiş zaman, öğrenilen geçmiş zaman ve gelecek zaman” olmak üzere beş zaman ifade eder: C seçeneği geniş zaman kipiyle, diğer seçenekler tasarlama kipiyle kurulmuş cümlelerdir.

Yanıt Açıklaması: Bizim garip Şeyhoğlu cümlenin öznesidir.

Yanıt Açıklaması: ‘Orta ailede olduğu gibi’ açıklayıcı bir cümle olduğu için cevap "Yalı halkı- orta ailede olduğu gibi- pencereden haykırsalardı, Adnan ağlayacaktı." seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: A seçeneğinde yüklem "bağrı yanık yolcu" sıfat tamlamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Cümlenin ögeleri: sebil etti : Yüklem yedi köy halkı : Özne kanlarını : Belirtili nesne bu yıl : Zarf tümleci o taş kalbine bir gün heyecan vermek için : Zarf tümleci ah : Cümle dışı öge (ünlem) Kelime grupları: sebil et- : Birleşik fiil (isim+ yardımcı fiil) yedi köy halkı : Sıfat tamlaması sıfat isim köy / halkı : Belirtisiz isim tamlaması tamlayan tamlanan bu/ yıl : Sıfat tamlaması sıfat isim o taş kalbine bir gün heyecan vermek için : Edat grubu isim edat

Yanıt Açıklaması: “Rönesans Dönemi’nde İtalya’da din dışı müziğin ilk örneği olarak ortaya çıkan opera, 18. Yüzyılda egemenliğini sürdürmüştür.” cümlesinin ögeleri sırasıyla şöyledir: “Rönesans Dönemi’nde İtalya’da din dışı müziğin ilk örneği olarak ortaya çıkan opera” özne, “18. Yüzyılda” zarf tümleci, “egemenliğini” nesne, “sürdürmüştür” yüklem.

Yanıt Açıklaması: YÜKLEMİN YERİNE GÖRE CÜMLELER Türkçede söz diziminde kelimelerin sırasını belirleyen temel kural, esas ögenin cümlenin sonunda gelmesidir. Yüklem de cümlenin esas ögesi olarak sonda yer alır. Yüklemi tamamlayan yardımcı ögeler, yükleme yaklaştırılarak sıralanır. Ancak söz diziminde yüklemin de yeri değişebilmektedir. Hatta bazen eksiltili yapılarda yüklem kullanılmayabilir de. Söz diziminde cümle ögelerinin dizilişinde yüklemin bulunduğu yere göre cümleler “kurallı” veya “devrik” yapılı olur. İster isim cümlesi olsun ister fiil cümlesi olsun yüklemi sonda bulunan cümleye kurallı cümle denir. Türkçede söz diziminde cümle yapısının esas özelliği, yardımcı ögeden esas ögeye doğru diziliştir. O bakımdan cümlenin temel ögesi olarak yüklem de sonda yer alır. Cümlede özellikle belirtilmek istenen öge yükleme yaklaştırılır: Şimdi çıkayım, iki senedir yüzünü görmediğim aydınlık sokakları, rüzgârlı sahilleri göreyim. Kurallı cümledir. Diğerleri devrik cümle yapılarıdır.

Yanıt Açıklaması: Hikâye Birleşik Çekimiyle Kurulan Cümleler Basit çekimli fiilin üstüne ek fiilin görülen geçmiş zamanının ekleşmiş biçimi -di gelirse hikâye birleşik çekimi ortaya çıkar. Atlastan bakardım nereye gitti, Öyle öyle ezber ettim gurbeti. Bu örnekte de ''bakardım'' kelimesi -di ekiyle çekimlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: erir: yüklem, gün: özne, Akasya dallarında süzülüp: zarf tümleci, damla damla: zarf tümleci, ayaklarında: yer tamlayıcısıdır.

Yanıt Açıklaması: Siz artık idareye yazarsınız bir sebep göstererek başka bir yere göndermelerini istersiniz cümlesi olumlu fiil cümlesidir.

Yanıt Açıklaması: Yapma ve olma değil öznenin ne olduğunu veya bir durumu bildiren cümleler isim cümleleridir. "b" seçeneği bu duruma örnek bir cümledir.

Yanıt Açıklaması: “Yok bizi arayan, soran kimsemiz.” anlam bakımından olumsuz bir isim cümlesidir. Diğer seçenekler film cümlesidir.

Yanıt Açıklaması: “Soğuktan parmaklarım şiştiler.” cümlesinde özne çoğul olsa bile organ adı olduğu için yüklem tekil olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Yüklemi ek fiil ile çekime girmiş isim, isim cinsinden bir kelime veya kelime gru­bu olan ve cümleye isim cümlesi denir. İsim cümlelerinde yargı ek fiil ile sağlanır. İsim soylu kelimelerin yüklem olarak kullanılmalarını sağlayan “-dı, -mış, -sa” ekleriyle fiillerin hikâye, rivayet ve şart birleşik çekimlerini meydana getiren fiile “ek fiil” denir. Ek fiil Eski Türkçede “er-” biçiminde idi, Daha sonra r' sinin düşüp e ünlüsü­nün de i’ye dönmesiyle i- biçimi ortaya çıkmıştır. Zamanla i- kökü de eriyen ek fiil, bugün yalnızca eklerden (-ım, -sın, -dır / -ız, -sınız, dırlar; -dı, -mış, -sa) ibaret bir yardımcı fiil niteliği taşımaktadır.

Yanıt Açıklaması: Asıl fiil kiplerine ek fiilin öğrenilen geçmiş zamanının ekleşmiş biçimi -miş gelirse rivayet birleşik çekimi ortaya çıkar. “yüzermiş. susarmışız, içindeymişik, yeşilmişik, sazmışık” fiilleri geniş zaman kipine rivayet –miş gelerek rivayet birleşik zaman ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: YÜKLEMİN YERİNE GÖRE CÜMLELER Türkçede söz diziminde kelimelerin sırasını belirleyen temel kural, esas ögenin cümlenin sonunda gelmesidir. Yüklem de cümlenin esas ögesi olarak sonda yer alır. Yüklemi tamamlayan yardımcı ögeler, yükleme yaklaştırılarak sıralanır. An­cak söz diziminde yüklemin de yeri değişebilmektedir. Hatta bazen eksiltili ya­pılarda yüklem kullanılmayabilir de. Söz diziminde cümle ögelerinin dizilişinde yüklemin bulunduğu yere göre cümleler “kurallı” veya “devrik” yapılı olur.

Yanıt Açıklaması: Bu cümlede severdi yüklemdir; sev -etken bir fiildir, fiilin gösterdiği işi özne, yani öğretmenim doğrudan yapan kişi olduğundan etken çatılıdır.

Yanıt Açıklaması: kırılmak fiili dönüşlü bir fiildir.

Yanıt Açıklaması: Bu cümlede ‘kalbimizde’ yer tamlayıcısı, ‘dünyayı’ nesne, ‘taşır’ ise yüklemdir. ‘Bu çocuk’ ise öznedir.