Final Sınavı - Orhon Türkçesi

Soru 1:

"bu ödke olurtum" ifadesinde aşağıdaki eklerden hangisi kullanılmıştır?

A) Yön gösterme eki B) Belirtme durum eki C) Çıkma durum eki D) Bulunma durum eki E) Yönelme durum eki

Soru 2:

"t(a)pa sül(e)d(i)m bod(u)n(u)g (a)nta buzd(u)m" cümlesiyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) tap- “bulmak”anlamına gelmektedir. B) +(u)g belirtme durumu ekidir. C) buz- “bozguna uğratmak, bozmak”anlamlarına gelmektedir. D) +le fiilden fiil yapım ekidir. E) süle- “asker sevk etmek, sefer etmek”anlamlarına gelmektedir.

Soru 3:

Aşağıdakilerden hangisi Orhun Türkçesinde çokluk (topluluk) eklerinden değildir?

A) +lAr, B) +gUn, C) +An, D) +gArU, E) +(X)t

Soru 4:

"…………… üze kök t(e)Iri (a)s[ra yagz yer klndukta ekin ara kili ogl klnml] " Metnin çeviris hangisi olabilir?

A) Yukarda mavi gök, aúa÷da kara yeryaratld÷nda ikisi arasnda insano÷-lu yaratlmú. B) ønsano÷lunun üzerine atam dedemBumn Ka÷an, øútemi Ka÷an tahtaoturmú. C) Demir Kap’ya kadar (kendi insann)yerleútirmiú. øki (snr) arasnda pekda÷nk (yaúayan) Köktürkleri düzenesokarak öylece hükmeder imiú. D) Yu÷ (yas) töreni yapc (ve) a÷layc(olarak) do÷uda gün do÷usundakiBükli Çöl halk, Çin, Tibet, Avar,Rum (Bizans), Krgz, Üç Kurkan,Otuz Tatar, Ktay, Tatab.... E) Veziri de bilgisiz imiú úüphesiz, kötüimiú úüphesiz. Beyleri (ve) halkitaatsiz oldu÷u için Çin milletihilekâr ve sahtekâr oldu÷u için,aldatc oldu÷u için küçük ve büyükkardeúi birbirine düúürdü÷ü için beyve halk

Soru 5:

"birle ilt(e)r(i)ş k(a)g(a)n bol(u)y(ı)n b(i)rye t(a)bg(a)ç(ı)g öŋre kıt(a)n͡y(ı)g yırya og(u)z(u)g ük(ü)ş ö͡k öl(ü)rti b(i)lg(e)si ç(a)b(ı)şi b(e)n ö͡k (e)rt(i)m çog(a)y kuzin k(a)ra kum(u)g ol(u)rur (e)rt(i)m(i)z" Yukarıdaki metnin tam çözümlemesi hangisidir?

A) İlteriş Kağan olarak güneydeÇinlileri, Oğuzları pek çok öldürdü.Danışmanı (ve) kumandanı bizzatben idim. B) İlteriş Kağan olarak bilirse,(hangisi) zayıf boğa diye bilmezmiş”diye öylece düşündüm. Ondan sonraTanrı bilgi (akıl) verdiği için, benkendim (onu) kağan yaptım. C) ile İlteriş Kağan olarak güneydeÇinlileri, doğuda Kıtayları, kuzeydeOğuzları pek çok öldürdü.Danışmanı (ve) kumandanı bizzatben idim. Çogay (dağlarının) kuzeyindeKarakum’ da oturur idik. D) ile İlteriş Kağan olarak güneydeÇinlileri, doğuda Kıtayları, kuzeydeOğuzları pek çok öldürdü. Dağda bayırda kalmışolanları toplanıp yedi yüz (kişi) oldu.(Bunların) iki bölüğü atlı idi, birbölüğü yaya idi. E) ile İlteriş Kağan olarak güneydeÇinlileri, doğuda Kıtayları, kuzeydeOğuzları pek çok öldürdü. BilgeTonyukuk. “(Bunu) kağan mı yapayım?”dedim. Düşündüm: “(İnsan)zayıf boğa ile semiz boğayı uzaktan

Soru 6:

“te?ri bilig bertük üçün” ifadesindeki “bertük” kelimesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?

A) bir tek B) bilecek C) verdiği D) verecek E) bildiği

Soru 7:

Ana Türkçe dönemi için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Ana Türkçe dönemi ise Çuvaşça dışında bütün Türk dillerini kapsar. B) Ana Türkçe, z’li ve r’li konuşurların dil dönemidir, daha sonra ortaya çıkacak olan ayrışma henüz olmamıştır. C) İlk yazılı belgelerimiz olan ‘Orhun Yazıtları’nda z’li bir dil kullanıldığı görülür. D) z’li konuşurlar hakkında ilk bilgileri Çin ve Bizans kaynaklarından temin edebiliyoruz. E) Bugün yazılı dil tarihimizden söz ederken z’li konuşanların dil tarihinden söz ederiz.

Soru 8:

Orhun türkçesine göre "olur-" ne demektir?

A) “(tahta) oturmak” –(u)pan [zarf-fiil eki] B) “(tahtaya) oturmak” –(u)pan [zarf-fiil eki] C) “(taharete) oturmak” –(u)pan [zarf-fiil eki] D) hepsi E) hiçbiri

Soru 9:

"çıgan bodunug bay kıltım az bodunug üküş kıltım azu bu sabımda igid bar gu “yoksul halkı zengin kıldım, az halkı çoğalttım. Yoksa bu sözümde yalan var mı!” KT G10" Hangisi Bağlaçtır?

A) igid B) azu C) yoksa D) gu E) sabımda

Soru 10:

Karşılaştırmalı Altay dil ekolünün kurucusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gustaf John Ramstedt B) Pentti Aalto C) Nicholas Poppe D) Zolton Gombocz E) Gyula Németh

Soru 11:

“ölürteçik” sözcüğünün çözümlemesi hangi seçenekte doğru verilmiştir?

A) Ölür- (fiil kökü) -teçik (3. Tekil kişi gelecek zaman çekimi) B) öl- (fiil kökü)-ür (fiilden fiil yapım eki, ettirgenlik eki)-teçik (3. Tekil kişi emir kipi çekimi) C) ölü- (fiil kökü)-r (fiilden fiil yapım eki, ettirgenlik eki)-teçik (3. Tekil kişi gelecek zaman çekimi) D) öl- (fiil kökü)-ü (fiilden isim yapım eki)-r (isimden fiil yapım eki, ettirgenlik eki)-teçik (3. Tekil kişi gelecek zaman çekimi) E) öl- (fiil kökü)-ür (fiilden fiil yapım eki, ettirgenlik eki)-teçik (3. Tekil kişi gelecek zaman çekimi)

Soru 12:

Aşağıdakilerden hangisinde pekiştirme edatı bulunmaktadır?

A) türük bodun yook bolmazun tiyin bodun bolçun tiyin kaŋım ilteriş kaganıg ögüm ilbilge katunug teŋri töpüsinte tutup yüggerü kötürdi erinç B) anta kisre inisi eçisin teg kılınmaduk erinç oglı kaŋın teg kılınmaduk erinç C) çıgań bodunug bay kıltım az bodunug üküş kıltım azu bu sabımda igid bar gu D) eki otuz yaşıma tabgaç tapa süledim E) bilgesi çabışı ben ök ertim

Soru 13:

"elig yıl] iş(i)g küç(ü)g birm(i)ş ilg(e)rü kün tugs(ı)kka bükli [k](a)g(a)nka t(e)gi sül(e)yü birm(i)ş k?uur(ı)g(a)ru t(e)m(i)r k(a)p(ı)gka sül(e)yü birm(i)ş" Bilge Kağan yazıtının doğru yüzünde geçen yukarıdaki cümlenin tam ve doğru karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Elli yıl işlerini güçlerini vermişler. Gün doğusunda Bükli kağanına kadar sefer etmişler, batıda Demir Kapı’ya kadar sefer etmişler. B) Elli yıl işi gücü vermişler. Doğuda, gün doğusunda Bükli kağanına kadar sefer etmişler, batıda Demir Kapı’ya kadar sefer etmişler. C) Elli yıl işi gücü vermişler. Doğuda, gün doğusunda Bükli kağanına kadar gitmişler, batıda Demir Kapı’ya kadar gitmişler. D) Elli yıl işlerini güçlerini vermişler. Doğuda, gün doğusunda Bükli kağanına kadar gitmişler, batıda Demir Kapı’ya kadar sefer etmişler. E) Elli yıl işi gücü vermişler. Doğuda Bükli kağanına kadar, batıda ise Demir Kapı’ya kadar sefer etmişler.

Soru 14:

II. Köktürk Kağanlığı döneminde "Köl Tigin" adına hazırlanan yazıtı, aşağıdaki kağanlardan hangisi diktirmiştir?

A) Kapgan Kağan B) İlteriş Kağan C) Taspar Kağan D) Bilge Kağan E) Muhan Kağan

Soru 15:

Türkiye Türkçesinde -(y)IncAyA kadar ekinin görevini üstlenen zarf-fiil eki aşağıdakilerin hangisidir?

A) –çA B) -mAtI(n) C) -gAlI D) -(X)pAn E) –gInçA

Soru 16:

Aşağıdaki ifadelerin hangisinde yer zarfı bulunmaktadır?

A) üze kök teŋri asra yagız yer kılındukta B) ańıg yablak ol C) bir yılka tört yolı süŋüşdüm D) üç kata tegzinti E) oglın yutuzın yılkısın barımın anta altım

Soru 17:

"+rü" ekinin türü aşağıdakilerden hangisidir ?

A) Ettirgenlik eki B) Yön gösterme eki C) Yokluk eki D) Belirtme durumu eki E) Zarf-fiil eki

Soru 18:

Aşağıdaki Köl Tigin yazıtının güney yüzünde geçen kelimelerden hangisinin çözümlemesi yanlış verilmiştir?

A) ulayu “ve” < ul “temel, esas” +a “ulamak, eklemek” [isimden fiil yapım eki] -(y)u [kalıplaşmış zarf-fiil eki] B) biriki “birleşik” < bir “bir (1)” +ik “birikmek” [isimden fiil yapım eki] –i [kalıplaşmış –yapım eki görevini üstlenmiş- zarf-fiil eki] C) bir(i) “kuzey” +(y)e [yönelme durumu eki] D) uguş “soy-sop” +(u)m [1. tekil kişi iyelik eki] E) bodun “ulus, halk” +(u)m [1. tekil kişi iyelik eki]

Soru 19:

Aşağıda verilenlerden hangisi yön gösterme ekleriyle ilgili doğru bir bilgidir?

A) +ŋA yalın durumdaki isim gövdelerine ulanır B) +ArU üçüncü kişi iyelik ekinden sonra kullanılmıştır C) +ŋArU (< +n + +garu) tekil birinci kişi iyelik ekinden sonra kullanılmıştır D) +rA yalın durumdaki isim gövdelerine ulanır E) +gArU üçüncü kişi iyelik ekinden sonra kullanılır

Soru 20:

"(e)dgü bilge kişig (e)dgü (a)lp kişig yor(ı)tm(a)z (e)rm(i)ş bir kişi y(a)?(ı)ls(a)r ug(u)şı bod(u)nı bişü?ki?e t(e)gi k?ııdm(a)z (e)rm(i)ş" Yukarıdaki cümlenin tam ve doğru karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?

A) İyi bilge insanı, iyi yiğit insanı yürütmez (ilerletmez) imiş. Bir kişi yanıldığında soyu-sopu halkının beşikteki çocuğuna kadar acımazmış. B) İyi bilge insanı, iyi yiğit insanı yürütmez (ilerletmez) imiş. Bir kişi yanıldığında halkının beşikteki çocuğuna kadar acımazmış. C) İyi bilge insanı, iyi yiğit insanı yürütmez (ilerletmez) imiş. Bir kişi yanıldığında soyu-sopu halkının çocuğuna kadar acımazmış. D) İyi insanı, yiğit insanı yürütmez (ilerletmez) imiş. Bir kişi yanıldığında soyu-sopu halkının beşikteki çocuğuna kadar acımazmış. E) İyi bilge insanı, iyi yiğit insanı yürütmez (ilerletmez) imiş. Kişi yanıldığında soyu-sopu beşikteki çocuğuna kadar acımazmış.