Orhon Türkçesi

Yanıt Açıklaması: Bir dil ailesine giren diller arasında ses (=fonetik), yapı (=morfoloji), sözlük (=leksikoloji) ve cümle bilgisi (=sentaks) bakımlarından ortak özelliklerin olması beklenir.

Yanıt Açıklaması: Türk dilinin ve ait olduğu dil ailesinin en tipik özelliği ünlü uyumudur. Büyük ünlü uyumu dediğimiz artlık-önlük uyumu (kalınlık-incelik uyumu = dil benzeşmesi = assimilation palatale) Orhun Türkçesinde de vardır, ancak bugün Türkiye Türkçesinde yalnızca yazı dilimize göre varlığını kabul ettiğimiz küçük ünlü uyumu (= düzlük-yuvarlaklık uyumu = dudak benzeşmesi = assimilation labiale) bu dönemde çok az örnekte görülmektedir. Bugün altın, kuru- ve yürü şeklinde küçük ünlü uyumuna uygun şekilde söylediğimiz sözler, Orhun Türkçesi ile yazılı metinlerde altun, kurı- ve yorı- şeklinde yer almaktadır. Dolayısıyla Doğru seçenek E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Orhun Türkçesinde ikinci ve daha sonraki hecelerin başında bulunan /g/’ler korunur. Bu durum bugün Özbekçede ve Yeni Uygurca olmak üzere pek çok Türk lehçesinde Orhun Türkçesinde olduğu gibi devam etmektedir. Türkiye Türkçesinde /g/ ünsüzü bu pozisyonda da düşmüştür. kazgan- (> kazan-), kergeksiz (> gereksiz), edgü (> iyi), ilgerü (> ileri), ölgeli (> öleli). Dolayısıyla doğru seçenek D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde hâlen dil - lehçe ayrımının yapılamamasından ve yeryüzünün çeşitli yerlerinde yazıya geçirilmemiş, işlenmemiş dillerin bulunmasından dolayı dil sayısı netlik kazanmamıştır. D şıkkının ilgisi yoktur, çünkü yeryüzündeki uygarlıklar ve konuştukları diller bilinmektedir. Bu yüzden doğru cevap D şıkkındadır.

Yanıt Açıklaması: Doğu Türklerinin 679 yılından beri sürdürdükleri bağımsızlık mücadelesi başarıyla sonuçlanır. Çin’e karşı yapılan başarılı savaşlar sonucu Kutlug Kağan, 682’de II. Köktürk Kağanlığı’nı kurar ve diğer bütün Türk boyları da böylelikle bağımsızlıklarına kavuşur.

Yanıt Açıklaması: Cevap: Türk dilinin ve ait olduğu dil ailesinin en tipik özelliği ünlü uyumudur. Büyük ünlü uyumu dediğimiz artlık-önlük uyumu (kalınlık-incelik uyumu = dil benzeşmesi = assimilation palatale), Türkiye Türkçesinde yalnızca yazı dilimize göre varlığını kabul ettiğimiz küçük ünlü uyumu (= düzlükyuvarlaklık uyumu = dudak benzeşmesi = assimilation labiale) bu dönemde çok az örnekte görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: “Orta Türkçe” terimi, ilk kez 1928’de Kaşgarlı Mahmud’un sözlüğünün, yani Dîvânü Lügâti’t-Türk’ün söz varlığı ile ilgili çalışmasında, Carl Brockelmann (1868-1956) tarafından Karahanlı Türkçesi için kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: II. Köktürk Kağanlığı, görkeminin doruğundayken, Bilge Kağan'ın 734 yılında zehirlenerek öldürülmesinden sonraki on yıl içinde sarsılmış, Basmıl, Karluk ve Uygurlar arasında başlayan iktidar mücedelelerini Uygurların kazanarak son Köktürk Kağanı'nın başını Çinlilere sunmalarıyla 745 yılında yıkılmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Ahmet Caferoğluı'dur.

Yanıt Açıklaması: Türk dili, Ana Altaycadan ayrılmış ve bağımsız bir dil olarak gelişmeye başlamıştır. Bütün Türk dillerinin ata dönemidir. Bu dönemin başlangıcı için kesin bir zaman verilmemekle birlikte M.Ö. 3500’lü yıllardan milat sıralarına kadarki süreç gösterilir.