Final Sınavı - Orhon Türkçesi

Soru 1:

Türkiye Türkçesinde ‘yas tutmak’ sözcüğünün Orhun Türkçesindeki karşılığı, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yogla B) Tıŋla C) Yarlıgka D) Kük E) Taşık

Soru 2:

............... üze kök t(e)ri (a)s[ra yagız yer kılındukta ekin ara kişi oğlı kılınmış], metnin türkçe çevrisi hangisidir?

A) Yukarıda mavi gök, aşağıda kara yer yaratıldığnda ikisi arasında insanoğlu yaratılmış. B) İnsanoğlunun üzerine atam dedem Bumin Kaan, İştemi Kaan tahta oturmuş. C) İki (sınır) arasında pek dağınık (yaşayan) Köktürkleri düzene sokarak öylece hükmeder imiş. D) ülkeyi elinde tutup yasayı düzenlemiş. E) Ondan sonra küçük kardeşi kaan olmuş şüphesiz.

Soru 3:

“…………. uzun zamandır mahiyeti anlaşılamayan …………. Altay dilleri grubu içerisinde yer alması gerektiğini ve …………. ana Türkçeden kopan bir kolu olduğunu ispatlayarak karşılaştırmalı Altay dilleri araştırmalarının başlatıcısı olmuştur.” ifadesinde boş bırakılan yerlere sırasıyla hangileri getirilmelidir?

A) Radloff– Çuvaşçanın - Türkçenin B) Schott – Çuvaşçanın - Türkçenin C) Radloff – Yakutçanın- Çuvaşçanın D) Castrén – Yakutçanın - Türkçenin E) Schott – Yakutçanın - Çuvaşçanın

Soru 4:

Ligeti ’nin yapmış olduğu dönemlendirmede ilk dikkati çeken özellik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Alfabe farklılığı B) Din farklılığı C) Coğrafik ayrım D) kronolojik kaygı E) Siyasi görüş

Soru 5:

"ilgerü k?uurıgaru sülep tirmiş kubratmış kamagı..." cümlesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) süle- “ordu sevk etmek, asker göndermek” anlamlarına gelmektedir. B) +le isimden fiil yapım ekidir. C) tir- “toplamak” anlamına gelmektedir. D) +garu yön gösterme ekidir. E) kubrat- “ayırmak, dağıtmak” anlamlarına gelmektedir.

Soru 6:

Aşağıdakilerden hangisi edatlar ile ilgili doğru bir ifade değildir?

A) ok/ök edatı ile bir zamir, bir zarf ya da bir eylem pekiştirilir. B) Ünlü ile biten bir sözcüğe ulandığında ok/ökedatının başındaki ünlü düşer. C) Pekiştirmeli yapılar üzerine bir daha ok/ökedatıgelebilir D) erinç Türkçeye “muhakkak” olarak çevrilen bir edattır. E) erinç çoğunlukla -dIekli geçmişzamanla kullanılır.

Soru 7:

“Bilser semiz buu͡ka toru͡k bu͡ka teyin bilmez ermiş teyin an͡ça sakın͡tım an͡ta kisre teŋri bilig bertü͡k üçün özüm ö͡k kagan kışdım bilge ton͡yu͡ku͡k buyla baga tarkan” tonyukuk metninin türkçe çevirisinde “......, (hangisi) semiz boğa, (hangisi) zayıf boğa diye bilmezmiş” diye öylece düşündüm. Ondan sonra Tanrı bilgi (akıl) verdiği için, ben kendim (onu) ........... Bilge Tonyukuk Buyla Baga Tarkan” boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Bilmelisiniz ki – Kağan oldum B) Bilemedim- Kağan Yaptım. C) Bilirse – Kağan Yaptım D) Bilmez ki – Kağandım E) Bilmiyordu – Kağanlık Yaptım

Soru 8:

‘Açsar tosık ömez sen bir todsar açsık ömez sen’ olarak verilen cümle de kullanılan ‘sar’ eki ilgi ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Asıl fiilin hangi şartlar altında gerçekleştiğini ve eylemin hangi durum ve zamanda işlendiğini gösterir. B) Asıl eylemin başlangıcını ve eylemin amacını ifade eder. C) Asıl eylem ile aynı zamanda meydana gelen eylemi gösterir. D) Asıl fiil ile aynı zamanda meydana gelen bir eylemi anlatır. E) Asıl eylemden önce işlenmiş bir eylemi gösterir.

Soru 9:

Aşağıdaki ifadelerin hangisinde tasvirî fiil yoktur?

A) türük bodunıŋ ilin törüsin tuta birmiş iti birmiş B) kaŋ yorıp ilteriş kaganka adrılmaduk yaŋılmaduk C) türük bodun iliŋin törügin kem artatı udaçı erti D) yaraklıg kantan kelip yaña eltdi süŋüglüg kantan kelipen süre eltdi E) bunça yeme tirigi kün boltaçı erti ölügi yurtda yolta yat-u kal-taçı ertigiz

Soru 10:

Altay dillerinin genetik akrabalığını kabul etmeyenler için Türkçenin 4000-5000 yıl önceki evresi hangi dönem olarak nitelendirilir?

A) Eski Türkçe Dönemi B) İlk Türkçe Dönemi C) Ana Altayca Dönemi D) Ana Türkçe Dönemi E) Orta Türkçe Dönemi

Soru 11:

"igidmiş kaganı?ın sabin almatin" ifadesinde aşağıdaki eklerden hangisi kullanılmıştır?

A) Olumsuz zarf-fiil eki B) Bulunma durum eki C) 1. tekil kişi iyelik eki D) Şimdiki zaman sıfat-fiil eki E) Çıkma durum eki

Soru 12:

"tabgaç bodun sabı süçig" ifadesinde aşağıdaki eklerden hangisi kullanılmıştır?

A) Yönelme durum eki B) Çıkma durum eki C) Bulunma durum eki D) Belirtme durum eki E) Araç durum eki

Soru 13:

Aşağıdakilerden hangisi “yinçü ügüz keçe” ifadesi için doğru bir açıklamadır?

A) Zarf-fiil ekleri kalıplaşarak ulandıkları sözcüğü isimleştirir. B) Bulunma-çıkma durumu ek almıştır. C) Yönelme durumu eki kullanılmıştır D) Belirtme durumu eki vardır. E) Özel adlarla kurulan tamlamalarda genellikle iyelik ekleri kullanılmaz.

Soru 14:

"süŋ(ü)şd(ü)m ol süg (a)n͡ta yoo͡k kışd(ı)m" cümlesiyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) süg "ordu" anlamına gelmektedir. B) –düm 1. tekil kişi belirli geçmiş zaman ekidir. C) süŋüş- “savaşmak” anlamına gelmektedir. D) kış- "kılmak" anlamına gelmektedir. E) –dım 1. tekil kişi belirsiz geçmiş zaman ekidir.

Soru 15:

Zarf-fiiller, zarf olarak kullanılan fiil biçimleridir. 1. -A, -I ve -(y)U ekli fiil zarfları, asıl fiil ile aynı zamanda meydana gelen bir eylemi anlatır. Bu zarf-fiil eki, birleşik fiillerde tasvirî fiili asıl fiile bağlayan ektir. Bugün olduğu gibi Orhun Türkçesinde de en işlek zarffiil ekidir. Hangisi buna bir örnektir?

A) aç-sar tosık ömez sen bir tod-sar açsık ömez sen “(ey Türk halkı)acıktığında doyacağını düşünmezsin, bir (de) doyarsan acıkacağınıdüşünmezsin” BK K6 B) türk bodun kılın-galı türk kagan olur-galı şantuŋ balıkka taloy ügüzketegmiş yok ermiş “Türk halkı yaratılalı, Türk kağanı tahta oturalıŞantung şehrine (ve) büyük denize kadar gittiği hiç olmamış” T 18 C) ötüken yerig konmış te-yin eşidip “(Türk kağanı) Ötüken ülkesineyerleşmiş diye işitip” T 17 D) inim köl tigin birle eki şad birle öl-ü yit-ü kazgantım “kardeşim KölTigin ile, iki şad ile (birlikte) öle (ölesiye) yite (yitesiye) kazandım(çabaladım)” KT D27 E) bilig bilmez kişi ol sabıg al-ıp yagru bar-ıp üküş kişi öltüg “cahil kişilero sözü alıp, (Çin’e) yakın gidip, pek çok kişi öldünüz” KT G7

Soru 16:

“İlk Türkçe döneminde ogu x şeklinde konuşanlar vardır. Ana Türkçe döneminde Türk dili …….….. şeklinde x değişkeninin ……..….. ile ……….... şeklinde x değişkeninin ………… Ana Çuvaşça ve Ana Türkçe diye ayrılmıştır.” ifadesinde boş bırakılan yerlere sırasıyla hangileri getirilmelidir?

A) ogut –t’li konuşurları – oguz -z’li konuşurları B) ogur -r’li konuşurları – oguz -z’li konuşurları C) ogut –t’li konuşurları – ogur -r’li konuşurları D) oguz -z’li konuşurları – ogut –t’li konuşurları E) oguz -z’li konuşurları – ogur -r’li konuşurları

Soru 17:

Aşağıdakilerden hangisi Bir işi yapabilme, bir işe gücü yetme, muktedir olmayı anlatan tasvir fiilidir?

A) U- B) -(X)pAn C) -(X)yIn D) -çA E) -gU

Soru 18:

Aşağıdakilerden hangisinde “gelecek zaman eki” kullanılmıştır?

A) igidmiş kagan B) ölteçi sen C) arıltıg D) ölüreyin E) bolmazun

Soru 19:

Aşağıdaki ifadelerin hangisinde belirtme eki kullanılmıştır?

A) Atıg ıka bayur ertimiz B) Temir kapıgka tegi süledim C) Yazıŋa oguzgaru sü taşıkdımız D) Sekiz yegirmi yaşıma tegi E) Tabgaçgaru kunı seŋügüg ıdmış

Soru 20:

“bir tümen artukı biş bi?” ifadesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 500 B) 150 C) 15000 D) 115 E) 50