Osmanlı Türkçesine Giriş 2

Yanıt Açıklaması: v. İki ad arasındaki ait olma ilişkisi bu yapıda da iyelik ekiyle gösterilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kimi belirsiz adtakımları da bir benzetmenin iki üyesiyle kurulmuştur. Bunlarda katılan ad benzeyen, katkı alan ad ise benzetilen olur. Bunlara benzetme adtakımı denir: تصور سرمايهسی ,çiçek yıłdızłarı چيچك ييلديزلری ,söz ışığıسوز ايشغی ,güzellik şehri كوزللك شهری tasavvur sermâyesi, عفت البسهسی iffet elbisesi, سوز ديزيسی söz dizisi, كيرپوك ايكنهسی kirpik iğnesi, .aşḳ deñizi gibi عشق دكزی ,ma’nâ gelini معنی كلينی Doğru cevap: E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması:

Yanıt Açıklaması: A seçeneğinde verilen , فرنكستان “ Firengistan ” kelimesi özel isimdir .

Yanıt Açıklaması: آتسم كركمش (atsam gereğmiş) ifadesi söylenti özelliği taşımaktadır? Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: A seçeneğindeki burunluk ve  C seçeneğindeki kısaç/kerpeten alet ve kap adlarından,  D seçeneğindeki insancık küçültme adlarından ve E seçeneğindeki yoldaş eşlik ve ortaklık adlarındandır. B seçeneğindeki odunluk ise yer adlarından biridir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Takı işleyişinde yer, yön, çağ adlarının 3. kişi iyelik ekli biçimleri vardır: altı, üstü, öñü, ardı, dibi, ark ası, arası, k atı, üzeri, vak ti, içi, dışı, başı, soñu gibi. Bunlar ardına takıldıkları adlarla belirsiz adtakımı oluştururlar: قلعه آلتی k ał‘a ałtı , شهر طيشی şehir dışı , اوستی اياق ayak üstü, اخشام وقتی ahşâm va k ti gibi. Görüldüğü üzere bu durum yalnızca A seçeneğinde bulunmaktadır. Dolayısıyla A doğru cevaptır.

Yanıt Açıklaması: A seçeneğindeki “O­ğłan evlenince bey ołdum sanır.” cümlesindeki "evlenince" kelimesi , B’deki “Firenk cânı sıkıłınca susar, Türk cânı sıkıłınca çok söyler.” cümlesindeki "sıkılınca" kelimesi , C’deki  “Hattın gelicek sen de beni mumła ararsın.” cümlesindeki "gelicek" kelimesi ve D’deki  “ Sen bu yerden gideli seni söyler baña dağłar ,” cümlesindeki “gideli” kelimesi zarffiildir. Oysa E seçeneğindeki “Minâreyi çałan kıłıfını hâzırłar.” cümlesinde ise herhangi bir zarffiil yoktur. Dolayısıyla E doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: Bir adtakımının bir ya da her iki üyesi sıfattakımı da olabilir. Böylece kelime sayısı kabarık öbekler meydana gelir. Bunları zincirleme adtakımlarıyla karıştırmamalıyız. Diğerleri zincirleme adtakımı.

Yanıt Açıklaması: 1.Geldim-Geçmiş 2.Geliyorum-Şimdiki 3.Geleceğim-Gelecek Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: -łı/-li, -łu/-lü ekleriyle türemiş Türkçe sıfatlar, Osmanlı Türkçesi’nde kullanılmış Arapça’nın aynı anlamları aktaran Farsça’nın addan sıfat türeten -mend,-nâk, -kâr, ger, -vâr, -ver, -gîn son takıları ve bâ-, be- gibi kimi ön takıları ile yapılmış sıfatlarına da karşılık olmuştur. Dolayısıyla B doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: B seçeneğinde bulunan بيكناه bî-günâh “ günahsız” söz öbeğinde Farsçada bitişik yazılan ڊ be- ( = ile, -e ) ön takısı bulunmaktadır. Diğerleri Arapça ön takıdır. Dolayısıyla B doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: A, B, C ve D seçenekleri mek/mak ekli adfiil olan sözcüklerdir. E seçeneğindeki mûcib sözcüğü ise olan kelimesiyle zarffiil olarak kullanılır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İşleyişleri bakımından isim çekimi eklerine benzerler, bu yüzden de çoğu kez yerlerini bir çekim eki alabilir. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Türkçe’nin adtakımını oluşturan öbekte ait olma ilişkisi her zaman bir ekle, iyelik ekiyle gösterilmiştir. Bununla birlikte Türkçe adtakımlarında takımın ilk üyesi ilgi eki alabilmektedir. İlgi durumu eki de iki kavram arasında ait olma ilişkisi kurar ve eklendiği adın kavramına sahip olan kavramı katar. Böylece aynı kavram ikinci kez kullanılmış olur. Bu, Türkçe’ye özgü bir durumdur. İlgi eki adın belirli bir hâlini gösterir. Demek ki bir adtakımında ilgi ekli ad belirli bir addır. Bu yüzden bu adtakımlarına belirli adtakımı diyoruz. Bu bilgiden yola çıkarak bakıldığı zaman doğru cevap C şıkkı olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Belirtme edatının lâm’ının okunmadığı harflere güneş harfleri (şems harfleri = hurûfü'ş-şemsiyye), okunduğu harflere ise ay harfleri (kamer harfleri = hurûfü'lkameriyye) denir: Güneş harfleri: ﺕ ث ﺩ ذ ﺭ ﺯ ﺱ ﺵ ص ض ط ظ ل ﻥ Ay harfleri: ﺏ ﺝ ح خ ع غ ف ﻕ ﻙ ﻡ ﻩ ﻭ ى 'dir. Buna göre doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: ağa ile

Yanıt Açıklaması: , kurtarıcı anlamındadır ve -(y)ıcı/-(y)ici eki ile türemiştir. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: A. güzellik şehri: benzetme adtakımı Diğerleri istiare.

Yanıt Açıklaması: "Atmışlarsa" fiili, geçmiş zaman-şart kipinin “üçüncü çoğul kişi” çekimidir. Doğru cevap E'dir.