Osmanlı Türkçesine Giriş 2

Yanıt Açıklaması: belki Türkçe asıllı bir bağlam değildir.

Yanıt Açıklaması: Türkçe’de kelime türetmenin iki yolu vardır: ekleme, birleştirme. Ekleme ile türetme, isim ve fiil köklerine ve tabanlarına birtakım ekler getirilerek yapılır. Yukarıda belirttiğimiz gibi, isim kökleri ile fiil köklerinin aldıkları ekler ayrı ayrıdır. Buna göre Türkçe’nin ekleri de isme gelen ekler, fiile gelen ekler olmak üzere iki ayrı bölükte toplanır. Bunları, yaptıkları kelimenin cinsine göre isim ekleri, fiil ekleri olarak da adlandırırız. İsim sınıfında yer alan adlar ve sıfatlar da isim ekleri, yani isimden isim ve fiilden isim ekleri ile yapılırlar.

Yanıt Açıklaması: Arap harfleriyle yazılan " اوردوادرنه دن مرور ايله صوفيه يه كيده جكدر " cümlesinin okunuşu "Ordu Edirne'den mürûr ile Sofya'ya gidecektir." şeklindedir. Bu metindeki mürûr kelimesi Arapçada geçmek anlamında adfiildir. C, doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: Birinci ve ikinci maddelerde verilen bilgiler doğrudur. Ancak Arapça sıfattakımlarında sıfat adla sayı (nicelik, azlık-çokluk, kemiyet) ve cins (nitelik, erillik-dişillik, cinsiyet) bakımından uyuşumludur. Dolayısıyla üçüncü maddede verilen bilgi doğru değildir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Arapça’nın lâ- ve bilâ- ön takılarıyla yapılmış sıfatları ile Farsça’nın bî- ve nâ- ön takılı sıfatlarının karşılığı -sız /-siz ekli sıfatlar olmuştur. Burada yalnızca C seçeneğindeki lâ-şekk “şüphesiz” kelimesinde Arapça lâ ön takısı bulunmaktadır. Dolayısıyla C doğru seçenektir

Yanıt Açıklaması: مي كوزل , كوزمل güzel-em, güzel-im: i- fiilinin (isim fiilinin) geniş zaman çekimine örnektir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: تحت taht “alt”: Anlamca Türkçe’nin belirsiz adtakımı kalıbındaki takı öbeklerindeki altı, altında, altından takılarına eştir. Doğru yanıt “A” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: I. ve III. ifadeler takı öbekleri için uygundur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: i. Türkçe adtakımlarında takımın ilk üyesi ilgi eki alaBİLİR . iii. İlgi durumu eki de iki kavram arasında ait olma ilişkisi kurar ve eklendiği adın kavramına " BELİRLİ olan" kavramı katar.

Yanıt Açıklaması: Belirtme edatının lâm’ının okunmadığı harflere güneş harfleri (şems harfleri = hurûfü'ş-şemsiyye), okunduğu harflere ise ay harfleri (kamer harfleri = hurûfü'lkameriyye) denir: Güneş harfleri: ﺕ ث ﺩ ذ ﺭ ﺯ ﺱ ﺵ ص ض ط ظ ل ﻥ Ay harfleri: ﺏ ﺝ ح خ ع غ ف ﻕ ﻙ ﻡ ﻩ ﻭ ى 'dir. Bu bilgiden de anlaşılacağı üzere doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Dişi, ya da dişi sayılan bir varlığı gösterdiği hâlde dişillik belirten harfleri bulunmayan kelimeler: ارض arz “yer yüzü”, شمس şems “güneş”, مريم Meryem (kadın adı) gibi. Bunlara da anlamca (ma‘nevî) dişi denilir.

Yanıt Açıklaması: درلر-dırłar/-dirler, -durłar/-dürler ekinin geniş zamanının 3. çoğul kişisindeki eşiti لردر-/لر- łardur/-lerdür; lar/-ler şeklindedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: آتردم atardım

Yanıt Açıklaması: Arapça امثال emsâl , مثال misâl , مثل misl ve مقوله makûle “cins, tür” kelimeleri ile Farsça مانند mânend “ gibi” kelimesi de belirsiz adtakımlarında III.  kişi eki almış biçimleriyle benzerlikçe karşılaştırma için gibi yerine kullanılmıştır. Dolayısıyla B doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: Türkçe'de gerçek adtakımı, aslında ait olma ilgisiyle bir araya gelip bir bütün oluşturan böyle bir ikili gramer birliğidir. Bu birlikte ikinci sırada yer alan iyelikli ad, takımda asıl üyedir. Anlamı belirtilen ve sınırlanan odur. İlk sırada yer alan ad ise, bu asıl üyeye belirtici olarak katılan, onun anlamını belirtme yoluyla bütünleyen, sınırlayan ikinci dereceden üyedir. Bu yüzden buna katılan (= muza^fün ileyh) da denir. Bu durumda iyelik ekli asıl üyeye ise katkı alan (= muza^f) adı verilir. Doğru cevap: D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: B: bir kitap adıdır.

Yanıt Açıklaması: Katkı alanı t anıtma ve durumuna açıklık getirme biçimindeki ilişki

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: "Belirtilmiş adlardan, özellikle iyelik eki alarak kişi ve nesneye özgü olma anlamıyla belirlilik kazanmış olanların Osmanlı Türkçesi’nde genel olarak ilgi eki almadıkları görülür. Buna karşılık özellikle dönem içinde seyrek olarak gözümün nuru ve zülfünün esiri" bu kurala örnek, Karacehennem'in katli "Özel adlar adtakımında katılan olduklarında çoklukla ilgi eki almış durumda bulunurlar" kuralına örnek, ve merhumun fevti "Bir adtakımında ilgi ekli ad belirli bir addır. Bu yüzden bu adtakımlarına belirli adtakımı diyoruz" kuralına örnek, yare derdim (derdimi) diyemem ise "Cümlede belirli nesne olan iyelik ekli adlar Osmanlı Türkçesi’nde yaygın olarak yükleme ekini istemezler. Kendi belirlilikleri nesnenin belirli olmasını göstermeye yeter." kuralına örnektir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Dördüncü maddede verilen "Farsça yapılı bir adtakımında katkı alan yerinde bir sıfatfiil de bulunabilir ve kendisine bağlı üyelerle bir sıfatfiil öbeği oluşturur. Bu tür öbekler de ad hükmündedir." ifadesinde yanlış bilgi vardır. Söz konusu öbekler ad hükmünde değil, sıfat hükmündedir ve söz içinde ad olarak kullanılabileceği gibi, bir ada sıfat da olabilir. Doğru yanıt C'dir.