Osmanlı Türkçesine Giriş 2

Yanıt Açıklaması: Dolaylı geçmiş çekiminin 3. kişi tekil ve çoğullarında Osmanlı Türkçe'sinde de ek her zaman kullanılmaz. " ايمشسز" ifadesi buna uygun örnek değildir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: آمتليسق (atmałıysaḳ) ifadesi şart kipinin birinci çoğul kişi çekimidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: بقهلر (baḳałar) istek kipi çoğul üçüncü kişi çekimidir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: atmałısın آمتلی سن

Yanıt Açıklaması: E seçeneğindeki "Bezgin" bıkmış, usanmış anlamlarında kullanılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Arapçada eril kurallı çoğullarda kelimenin sonuna, söz içinde yalın ve çekimli durumda bulunmasına göre, ون- ûn ve ين- în getirilerek yapılır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Türkçesi’nde işleyiş bakımından eş değerde iki ilinti zamiri vardır: كم / كيم kim , كه ki . İlki Türkçe, ikincisi Farsça’dır.

Yanıt Açıklaması: Farsça’nın sıfattakımı kalıbı, adtakımı kalıbı gibi, Osmanlı Türkçesi’nde çok işlek olarak kullanılmış bir söz dizimi kalıbıdır. Yazı dilinde Arapça ve Farsça her türlü ad ve sıfatın, başka bir deyişle ad ve sıfat olarak kullanılan her türlü kelimenin yer aldığı bu kalıpla üre- tilmiş sınırsız sayıda söz öbeği kullanılmıştır. Doğru cevap: B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Türkçesi’nde kullanılan zamirlerden gelen kişi ekleri 1) i- fiilinin (isim fiilinin) geniş ve dolaylı geçmiş zamanlarında ve 2) diğer fiillerin geçmiş zaman , şart ve emir dışındaki, yani geniş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman, dolaylı geçmiş zaman, istek ve gereklik çekimlerinde kullanılmıştır: 1) i- fiilinin (isim fiilinin) geniş ve dolaylı geçmiş zamanlarında: كوزلم , كوزل ايم güzel-em, güzel-im , كوزلمشم güzel-miş-em , güzel-miş-im; 2) diğer fiillerin geçmiş zaman , şart ve emir dışındaki, yani geniş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman, dolaylı geçmiş zaman, istek ve gereklik çekimlerinde: كوررم görür-em , كوررين görür-in , كوررم görür-üm , باقهيوررم ba k ayür-üm , كورهيورم göreyorum , كورهجكم görecek-im , كورمشم görmüş-em/görmüşüm , كورهيم göreyim, يم كورملى gibi. Görüldüğü gibi A doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: 3. kişi iyelik eki yalnız 3. kişi zamirine değil, bütün adlara gönderici olabilir. İşte bu durumda iki adın gösterdiği kavramlar arasında sahip olan-sahip olunan ilişkisi kurulmuş olur: üçüncü maddede verilen ağanın evi ve kış evi öbekleri de bu duruma örnektir. Dolayısıyla bu maddede verilen bilgi doğru değildir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: ba‘d “sonra”: Türkçe’de karşılığı ayrılma durumu isteyen soñra takısıdır: الالزو بعد ba‘de'z-zevâl “güneş battıktan sonra”, بعد السلام ba‘de's-selâm “selâmdan sonra”, من بعد min ba‘d “sonra, artık”. وق ف fevḳ “üst”: Türkçe'nin bir tür takı öbeğindeki ῾üstünde, üzerinde, üstünden’ takılarına karşılıktır: وق العاده ف fevḳa'l-âde “olağanın üzerinde, alışılagelenin dışında”. تحت taht “alt”: Anlamca Türkçe’nin belirsiz adtakımı kalıbındaki takı öbeklerindeki altı, altında, altından takılarına eştir: تحت القلعه tahte'l-ḳal‘a “kale altı, kale altında”. قبل ḳabl “ön”: Karşılığı +den durumunu isteyen öñce takısıdır: لالددخو قبل ḳable’d-duhûl “girmezden önce”, يخ التار قبل ḳable't-târîh “tarihten önce” عند ind “yan, kat”: Türkçe’deki yanında, ḳatında, nezdinde gibi takılara karşılıktır: عند الله inda'łłâh “Allah katında”. لدی ledâ “yan, kat”: Türkçe’nin -de ekine, ayrıca yanında, katında takılarına karşılıktır: لالوصو لدی lede'l-vusûl “vardıkta, ulaştıkta”.

Yanıt Açıklaması: " Göz göre göre camı kırdı." cümlesindeki göre göre zarf fiildir. Benzeri A seçeneğindeki gide gele sözcüğüdür. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Arapça’da yer adları fiilden türemedir ve belli kalıplarla yapılır: مطبخ matbah “mutfak”, مقتل maḳtel “ölme yeri”, مبدأ mebde‘ “başlama yeri”, مكان mekân “oluş yeri”, مكتب mekteb “yazı öğrenilecek yer”, مسجد mescid “secde edilen yer”, مسقط mesḳıt “düşülen yer, doğma yeri”, مشرق maşrıḳ “-güneş için- doğma yeri, doğu”, مطلع matla‘ “-güneş, ay ve yıldızlar için- doğma yeri”, مسكن mesken “oturulan yer”, جملس meclis, منسك mensik “ibadet ve kurban yeri”, مأوی me‘vâ “sığınak”, مقام maḳâm “duracak yer, durma yeri”, مقرب maḳber “kabir”, منزل menzil “konak”, منزله menzile “oturulan yer, durak”, مملحه memlaha “tuzla” gibi

Yanıt Açıklaması: Türkçe’nin adtakımını oluşturan öbekte ait olma ilişkisi her zaman bir ekle, iyelik ekiyle gösterilmiştir. Bununla birlikte Türkçe adtakımlarında takımın ilk üyesi ilgi eki alabilmektedir. İlgi durumu eki de iki kavram arasında ait olma ilişkisi kurar ve eklendiği adın kavramına sahip olan kavramı katar. Böylece aynı kavram ikinci kez kullanılmış olur. Bu, Türkçe’ye özgü bir durumdur. İlgi eki adın belirli bir hâlini gösterir. Demek ki bir adtakımında ilgi ekli ad belirli bir addır. Bu yüzden bu adtakımlarına belirli adtakımı diyoruz: C seçeneğinde verilen (evin kapısı) bu duruma örnektir. (göz halkası), (kuş yemi), (kadife çiçeği) ve (gece kuzgunu) belirsiz adtakımlarındandır. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: derûnن , اندرو enderûn ( = içinde): ن خانه درو derûn-i hâne “ev içi”, (ez- “-den” ile birlikte:) ن خانه درو از ez derûn-i hâne “evden”. ون بير bîrûn ( = dışında, dışarıya): غبا ون بير bîrûn-i bâğ “bağ dışında.” پس pes ( = arkasında, arkasından, ardında, ardından): ده پر پس pes-i perde “perde arkasında, perde ardından.” پيش pîş ( = önünde, -de): پيش پادشاه pîş-i pâdişâh “padişah önünde”, پيش در der-pîş “önde, önce”. رزي zîr ( = altına, altında): مين زير ز zîr-i zemîn “yer altı, yer altında”.