Osmanlı Türkçesine Giriş 1

Yanıt Açıklaması: “beraberlik” kelimesi yapım eki ile üretilmiş bir gövdedir. Doğru yanıt “D” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Türk kelimelerde ünlüsü geniş olan eklerin yazılışında kurallılıktan söz edilemez. İçinde damak ünsüzü (غ، ك، ق) bulunan eklerde a için  ا elif kullanılmaz.

Yanıt Açıklaması: Bu okuyuş biçimi yüzünden tenvinli yuvarlak te’ ler de elifle yazılmış ve Türkçe’ye özgü bir yazılış ortaya çıkmıştır: صورةً sûreten yerine صورتا suretâ, عادةً âdeten yerine عادتا âdetâ gibi.

Yanıt Açıklaması: Tanımda boş bırakılan yere gövde kelimesi getirilmelidir.

Yanıt Açıklaması: ’’aş’’  Türkçe kelimelerde ünlü-ünsüze örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Hemze birkaç Türkçe kelimede eriyen ğ ve v ünsüzleri yerinde kalan yuvarlak hece ünlüsünü yazmakta da kullanılmıştır: صوغوق soğuk yerine  صوئوق souk,  طاووق tavuk yerine  طائوق tauk gibi.

Yanıt Açıklaması: Kelime bakar anlamına gelir.

Yanıt Açıklaması: Tek heceli kelime köklerinde ön sesteki bütün ünlüler harfle gösterilmiştir. Bunun klasik yazımımızda bir kural olduğu söylenebilir: ak, اك ek, ال el, اير ır, ايل il, اوق ok, اوج öc, اون un, اون ün. (A seçeneği) Tek heceli kelimelerde, iç seste e dışındaki bütün ünlüler harfle gösterilmiştir: دال dal, قير kır, ديل dil, يول yol, كوز göz, قول kul, كول kül; ama: تك tek, يل yel, بل bel. (B seçeneği) İki ve üç heceli köklerde de hece ünlülerinin her biri çoklukla harfle gösterilmiştir:  آياق ayak, قولاق kulak, بوكور böğür, كوپری köprü, ايكی iki, آلتی altı, طوقوز dokuz, اوتوز otuz, اللی elli, آيی/ آيو ayı, ارسلان arslan, قاپلان kaplan, ديلكی / ديلكو tilki, آرا ﻪﻳجق arayacak gibi. (C seçeneği) Bu kuralın istisnası olmak üzere ilk ya da ikinci hece ünlüsü için harf kullanılmadığı da olmuştur: بجاناق bacanak, قنات kanat, يدی yedi, كوكس göğüs, باغر bağır, بوين boyun,  رتلان sırtlan gibi. (D seçeneği) Kimi tek ve iki hecelilerde ünlüler için harf kullanılmamıştır. Bunlar zamirler, sayı adları gibi çok kullanılan kelimelerdir: بن ben, سن sen, بز biz, سز siz, سكز sekiz, آلتمش altmış, يتمش yetmiş gibi. (E seçeneği)

Yanıt Açıklaması: طوبی-Tûbâ üstünle okunan bir ünsüz harfin önüne gelen ى ye sesini a şeklinde okumaya örnektir. Buna elif-i maksûre denir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkçe kelimeler ğ , ğ, l, l, m, n, r , r, z ünsüzleriyle başlamaz. Ancak kimi yansıma (ses taklidi) kelimeler l, l, n, z ile başlayabilir. Soru zamiri ne hariç, n ünsüzü sadece çocuk dilinden geçme birkaç yansıma kelimenin başında bulunur ( nene, ninni gibi). m ünsüzü yalnızca yansıma kelimelerin başında ve m ’li ikilemelerde pek nadir olarak görülür ( miyavlamak, mışıl mışıl gibi); ancak yine de m hiçbir zaman bir öz fiil kökünün başında görülmez. z ünsüzü bir iki yansıma kelime ve ikileme dışında ilk ses olarak bulunmaz ( zırıl zırıl, zonklamak gibi).

Yanıt Açıklaması: Hece sonundaki çift ünsüzler arasında türeyen ünlü, hece ünlüden ibaret ya da başında ünlü bulunan bir ekle bölündüğü zaman çoklukla düşürülür: ömür, ama: ömre, ömrün; şükür, ama: şükrü; kahır, ama: kahrından gibi. Ancak düşürülmediği de olur: davulun havuzun, tohuma gibi.

Yanıt Açıklaması: قريمزی/Kırmızı Kır-mı-zı yazımında ilk hecede ı/ی ve son hecede ı/ی harfle gösterilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Arapça’nın kimi tek heceli kelimelerinin sonunda ikiz ünsüz bulunur. Osmanlı Türkçesi yazımında harekesiz metinlerde bu işarete yer verilmemiştir. Bu gibi kelimeler yalın hâllerinde tek ünsüzle söylenmiş, başı ünlü bir ek aldıklarında ise ikiz ünsüz ortaya çıkarılmıştır. "جر " cerr/cer kelimesi bu kurala uygundur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru şekil چچچ

Yanıt Açıklaması: علم kelimesinin yazımında yalnızca kök harfler kullanılmıştır ve dolayısıyla artık harf yoktur. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bir ünlüyle başlayıp ünsüzle sonlanan iki heceli yapısındaki eklere ’’baktıkça’’ kelimesi örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: A seçeneğinde verilen iskemle kelimesi Grekçe scamni kelimesinin Türkçeleştirilmiş biçimidir. Diğer seçeneklerde böyle bir durum bulunmaz. Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz.

Yanıt Açıklaması: Türkçe’de aslında iki türlü l vardır. Bugünkü alfabemizde ayırıcı bir işaret bulunmaz, ses kalın ve ince ünlülerle birlikte söylenirken iki ayrı niteliğe bürünmüş olur. Örnek olarak almak’taki l ile bilmek’teki l aynı nitelikte sesler değildir. Bunlardan ilki dilin ön kısmının çukurlaştırılması, arka kısmının ise geriye, damak eteğine doğru itilmesiyle avurttan daha çok havanın geçmesi sağlanarak çıkarılan bir sestir. Buna çukur l, ya da kalın l denir. İkincisi dil ucu ön dişlere dokunurken havanın dilin iki yanından avurtlara çarparak salınmasıyla çıkarılır. Buna da düz l ya da ince l denir. Ancak buna karşılık Arap alfabesinde tek bir l ( ? ) bulunur.

Yanıt Açıklaması: Konuşma dili Arapça kelimelerde iç seste karşılaşan çift ünsüzler arasında da Türkçenin benzeşme kanununu işletmiştir. Türkçenin iki ana kanunundan biri olan bu ünsüz benzeşmesine ḳm-ḳl : اقدم aḳtem “daha önce”, تقدير takdir kelimeleri örnek olarak verilemez.

Yanıt Açıklaması: D seçeneğinde bulunan onulmayacak (yara) kelimesinin bünyesindeki -(y)acak -ecek eki Osmanlı Türkçesinde bir sıfat-fiil ekiydi. Diğerleri zarf-fiildir.