Türkçe Biçim Bilgisi

Yanıt Açıklaması: Kopyalama, Kısaltma, Yeni anlam kazanma ve tekrar kelime yapma türlerindenken, enklitik bir dil birliğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkçede eklerin çoğu, eklendiği kelimenin son hecesindeki ünlünün ve son sesteki ünsüzün niteliğine göre değişir. Kelimedeki son hece veya son ses, hangi ekin uygun olduğunu belirler. Meslektaş sözcüğünde –daş eki sondaki k sesine uyum sağlamıştır. Açtım sözdüğünde –dı geçmiş zaman eki ç sesine, tuttum kelimesinde –du geçmiş zaman eki t sesine, sokakta kelimesinde –da bulunma hali k sesine uyum sağlayarak değişikliğe uğramıştır. Sarımtırak sözcüğünde (X)mtırak eki herhangi bir değişime uğramayan, uyuma girmeyen eklerdendir.

Yanıt Açıklaması: Türkçede yüklemi isim soylu bir kelime olan cümlelere isim cümlesi denir.

Yanıt Açıklaması: Bir köke yapım eki getirilerek türetilen yeni kelimelere, geleneksel dilbilgisi incelemelerinde gövde denir. Buna göre doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Ötümlüleşme; kelime sonundaki k, ç, p, t ünsüzlerinin ünlü ile başlayan bir ekten önce sırasıyla ötümlü ğ, c, b, d ünsüzlerine dönüşmesidir.

Yanıt Açıklaması: Bazı ekler tek biçimlidir, eklendikleri kelimeye göre değişmezler; başka bir ifade ile ünlü ve ünsüz uyumlarına girmezler. Uyuma girmeyen ekler, -ken, -gil, -leyin, -ki ve -mtrak ekleridir. Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Ev(i)m, öğretmen(i)m,mor(u)msu, satıcı(y)ız kelimelerinde yardımcı sesler bulunmaktadir.

Yanıt Açıklaması: Kelime türleri bölümünde açıklandığı gibi kişi zamirleri iyelik eki almazlar . Şu ve bu zamirlerine prensip olarak özel kullanımlarda, özellikle bunların birlikte kullanılarak belirsizlik gösterdikleri durumlarda, iyelik ekleri gelebilir ama bu kullanımlar alışılmış değildir .

Yanıt Açıklaması: Fiilden isim yapım eki örneği görgü kelimesinde görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: A ve B seçeneğindeki Bilimkurgu ve Topkapı sözcükleri iyelik eki düşerek oluşmuş bir birleşik sözcük, C ve E seçeneğindeki hanımeli ve ayakkabı ise belirtisiz isim tamlamasıyla oluşmuş birleşik isimlerdendir. Kabakulak ise kaba=sıfat kulak=isim yani sıfat isim birleşiminden oluşmuştur.

Yanıt Açıklaması: İsimler, isim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan olarak karşımıza çıkar. Belirtili tamlamalarda tamlayan ilgi eki, tamlanan iyelik eki alır ve belirli olma, bilinme, tek bir ögeyle ilgili olma söz konusudur. Belirtisiz tamlamalarda ise sadece tamlanan ek alır. Ayva tatlısı, ders kitabı, okul yolu, bahçe kapısı kelime gruplarında sadece tamlanan ek almıştır. Evin anahtarında tamlayan ve tamlanan ek almıştır.

Yanıt Açıklaması: Belirsizlik Zamirleri İyelik bazı hepsi kimi 1. çoğul bazılarımız hepimiz kimimiz 2. çoğul bazılarınız hepiniz kiminiz 3. çoğul bazıları hepsi kimileri

Yanıt Açıklaması: Bilgisayar teknolojisiyle ilgili bilgisayar, donanım, yazılım gibi pek çok sözcüğü Prof. Dr. Aydın Köksal türetmiştir.

Yanıt Açıklaması: Anlamları veya söz dizimsel işlevleri olan, tek başlarına kullanılabilen bağımsız biçimbirimler kelime kök ve gövdeleridir.

Yanıt Açıklaması: Türkçede ekler kelimenin sonuna gelir; yani ekler son ektir, başa gelen ön ek veya kelimenin içine eklenen iç ek yoktur: yaz-ılı, gör-gü-süz, ver-gi, aç-ı, getir-di-m, yol-cu-lar-dan, yol-da-ki-ler Türkçenin söz varlığında, kelimenin başına bi- ve na- ekleri almış örneklere de rastlanmaktadır: bi-çare, bi-vefa, na-çare, na-mert Kelimenin başına gelen bu ön ekler, Türkçeye başka dillerden kopyalanmış kelimelerde görülür. Farsça olan bi- ve na- ekleri başka kelimelere serbestçe getirilemez, bu eklerle yeni kelime türetilemez. Bu da sözcüğün bütün olarak kopyalanmış olduğunu gösterir.

Yanıt Açıklaması: II ve III numaralı seçeneklerde verilen bilgiler doğru iken I numarada belirtilen tanım yüklemi değil özneyi işaret etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yapı ve ses açısından anlamlı veya işlevli daha küçük birimlere ayrılamayan ögelere biçimbirim denmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İsim çekiminde sorudan da söz etmek gerekir. Türkçede soru kelimeleriyle kurulan “bilgi sorusu”ndan, mX enklitiğiyle kurulan ve “evet/hayır” yanıtı gerektiren soru tiplerinden söz edebiliriz: Kaç kişiniz? Bugün günlerden ne? Nasıl biri? Soru enklitiğinin yeri, bilgi alınmak istenen ögenin hemen sonudur: Bu güzel mi? Bu mu güzel? Bir cümlede aynı anda birden fazla soru enklitiği kullanılmaz. Alternatifli sorular bunun istisnasını oluşturur: Çay mı kahve mi? Güzel mi güzel değil mi? Bugün mü yarın mı?

Yanıt Açıklaması: Biçim bilgisi, şu konular üzerinde yoğunlaşır: • Söz yapımı kurallarının belirlenmesi ve araştırılması, • Çekim kurallarının belirlenmesi ve araştırılması, • Kelime türlerinin belirlenmesi ve bu belirlemede kullanılabilecek biçim bilgisi ölçütleri, • Kelimelerin birleşebilme ilkeleri, • Yeni türetilen kelimelerin anlamlarının araştırılması, • Dilbilgisi kategorileri ve ilişkilerinin incelenmesi, • Dil karşılaştırmalarında, kökence akraba olmayan diller arasında tipolojik benzerliklerin belirlenmesi için ölçütler elde edilmesi. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yapım eki çekim ekinden önce gelir kuralına uymayan sözcüklere örnek olarak “annemsiz, dayımgil, evdeki, gündelik, Ali’ninki” verilebilir.