Türkçe Biçim Bilgisi

Yanıt Açıklaması: Bir fiile dönüşlülük ve edilgenlik ekleri veya başka bir sıralanış şekli şu sıralanışa göre yapılmalıdır. Giyindir-sevinil-öldürül-gülüştür.

Yanıt Açıklaması: Fiillere gelen ve vurgusuz olan olumsuzluk işaretleyicisi -mA- çatı eklerinden (dönüşlü, edilgen, işteş ve ettirgenlik) sonra, zaman/kiplik işaretleyicilerinden önce yer alır.

Yanıt Açıklaması: Gidişini kelimesinde –(y)Xş ekinin kullanımına örnek vardır.

Yanıt Açıklaması: Bir eylemin geçmiş, şimdiki ya da gelecek zaman dilimlerinden hangisinde gerçekleştiği/ger- çekleşeceğini belirlemek ve ifade edebilmek için belirli bir gösterim merkezinin referans alınmasına ihtiyaç vardır. Eylem zamanı; bu gösterim merkezine göre geçmişte, gelecekte ya da bu gösterim merkeziyle eş zamanlı olabilir. Böylece zaman çizgisi üzerinde belirli bir yere konumlanmış olur. Birincil ya da öncelikli gösterim merkezi ‘konuşma anı’dır. Başka bir ifadeyle eylem zamanını belirlemede ölçüt alınan asıl nokta ‘şimdi ve bura’sıdır. Eylem zamanı ‘şimdi ve bura’ ölçüt alınarak bildirildiğinde ‘mutlak zaman’ ifade edilmiş olur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ontolojik zaman; eylemlerin gerçekleştiği, tecrübe ettiğimiz, algıladığımız, yaşadığımız zamandır. Gramatikal zaman ise olayların zaman sırasını ifade etmek için bazı dil araçlarıyla anlattığımız ‘dilsel zaman’ı ifade eder. Ontolojik zaman, dilsel ögelere bağlı olmaksızın tecrübe edilen zamandır; gramatikal zaman ise ontolojik zamanın dil birimleriyle ifade edilebilir hâle gelmesidir.

Yanıt Açıklaması: Fiillere eklenerek cümlenin unsurlarını etkileyen ekler, genellikle çatı ekleri diye isimlendirilir. Bir fiil kök/gövdesine kural gereği bütün çatı ekleri gelebilir.

Yanıt Açıklaması: Sınır öncesi bakış eylemin kritik sınırına henüz ulaşmadığı ancak kritik sınırına epey yaklaşıldığı bir kesiti gözlemler. Bu bakış açısı, Türkçe’ de daha çok analitik yapılarla işaretlenir. Örneğin “Şarjım bitti bitecek” gibi bir cümlede –DX…. –AcAk yapısı ile bitme eyleminin henüz gerçekleşmediği ancak gerçekleşmeye çok yaklaştığı bir evre anlaşılır.

Yanıt Açıklaması: C seçeneğinde kılış, durum ve oluş fiilleri bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: I. cümledeki kelimeler çekim eki almış kelimlerdir. II. cümlede ‘hatırladım’ kelimesi, III. cümlede ‘sevgisiz’ kelimesi yapım eki almış kelimelerdir.

Yanıt Açıklaması: B, C, D ve E seçeneklerinde verilen kelimeler fiilden isim yapan yapı eki ile oluşturulmuştur. A seçeneğinde ise isimden isim yapan yapım eki ile oluşturulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Ek işlekliği bir ekin farklı kök ve gövdelere gelebilmesini ve kullanım sıklığını anlatır. Eğer bir ek sık kullanılıyor, gerektiğinde yeni kelimeler türetiyorsa işlek sayılmaktadır. Sık kullanılmıyor, yeni kelime türetmeye yaramıyorsa işlek değildir.

Yanıt Açıklaması: –(y)Xş eki isimfiil eklerindendir. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: +ki eki isim kök ve gövdelerine doğrudan eklenir. Diğer seçeneklerde yer alan bilgiler doğrudur.

Yanıt Açıklaması: B, C, D ve E seçeneklerindeki altı çizili kelimeler fiil kökünden türemiştir. A seçeneğindeki altı çizili kelime isim kökünden türemiştir.

Yanıt Açıklaması: Gönüllülük kipinde cümle, emretme niyetiyle söylenmez; basit bir isteme, teklif, öneri bildirir.

Yanıt Açıklaması: Görmeyi kelimesinde –mA ekinin durum ekiyle kullanımına örnek vardır.

Yanıt Açıklaması: Geçişli fiilin ettirgen yapıya dönüştürülmesinde nesne ettirgen yapıya aynen taşınır. Çünkü geçişli fiil özne ve nesneye sahiptir. Özne nesne pozisyonuna taşınmaz ve etken cümlenin öznesi dolaylı tümleç pozisyonuna taşınır.

Yanıt Açıklaması: Fiilimsi ekleri, fiillerden isim soylu kelimeler türetir. İsimfiillerle kurulan yan cümleler, özne ve nesne gibi zorunlu ögelerdir ama sıfatfiiller ve zarffiillerle kurulan yan cümleler seçimliktir. Sıfatfiil yan cümleleri isimleri, zarffiil yan cümleleri ise fiilleri ve cümleleri nitelerler. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Çatılar meçhullük, dönüşlülük, işteşlik, edilgenlik ve ettirgenlik türlerinde olabilir.