Türkçe Biçim Bilgisi

Yanıt Açıklaması: Gülüşmek fiili beraberlik ifade ederken diğer şıklar ise eylemlerin karşılıklı yapıldığını ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İşteşliği sağlayan unsurlar her yapıda gerçekleşmeyebilir. Yani bazı yapılar -(X)ş-/-lA-ş- ekini taşısalar bile işteş bir anlam taşımazlar: Rüzgâr sakinleşti. A takımı kazanmaya alıştı.

Yanıt Açıklaması: -ca ekinin A seçeneğinde dil türetme, C ,D  ve E seçeneklerinde çoğalma, pekiştirme işlevinde, B seçeneğinde ise sıfatın derecesini asıl anlamına göre azaltma işlevinde kullanıldığı görülür.

Yanıt Açıklaması: -mAk dışındaki –DXK, -(yAcAk, -mA ve –(y)Xş fiilimsi ekleri ortak yapısal özellik gösterirler. –mAk eki açık bir öznesinin olmayışıyla diğerlerinde ayrılır.

Yanıt Açıklaması: A, B, C, D şıklarındaki eylemler dönüşümsüz eylemler iken E seçeneğinde verilen otur- eylemi ön dönüşümlü bir eylemdir.

Yanıt Açıklaması: Öbeklerin veya sıralı cümlelerin son ögesine eklenen bazı ekler, sıralı yapının bütününü kapsayabilir. Bu; özellikle çokluk, durum, iyelik ekleri, çekimde iyelik kökenli olmayan kişi ekleri ve bildirme biçimlerinin ekleşmiş varyantları (TT –(y) DI gibi) için geçerlidir. Örneğin, “gelir giderlermiş, sağ ve soldakiler”.

Yanıt Açıklaması: Aynı türden her kelimeye eklenme, eklerin kullanımının zorunlu olması, eklendikleri kelimelerin anlamını değiştirmeme, bir kelimede aynı işlevle birden fazla bulunamama çekim ekinin özelliklerindendir. Yapım ekleri isim ve fiil kök ve gövdelerine eklenerek yeni isim ve fiiller türetebilir.

Yanıt Açıklaması: Bir kelimenin yüklem olarak kullanılmasını sağlayan eklere yüklemleştirici adı verilir. Bu eklerin bir kısmı (-DX, -mXs vb.) bitmiş cümleler kurarken bir kısmı da bağımlı cümle oluşturur (-mAK, -Xp, -An vb.)

Yanıt Açıklaması: Gelecek zaman ifade etmek için –(y)AcAk dışında ekler de bulunmaktadır. –(X)yor şimdiki zaman biçimbirimi bunlardan biridir. A seçeneğinde bu biçimbirim şu anda yapılan eylemi, B seçeneğinde bir süredir yapılan eylemi, C ve E seçeneğinde genelde yapılan eylemleri ifade etmek için kullanılmıştır. D seçeneğinde ise eylemin söylendikten sonraki zaman diliminde yapılacağı anlaşılmaktadır. Toplantıya o an değil söylenen zaman diliminde gidilecektir.

Yanıt Açıklaması: +CAK eki isim, sıfat ve zarf işlevli kelimelere eklenebilen, kullanım alanı sınırlı bir ektir. “Ailecek, sülalecek, evcek” örneklerinde olduğu gibi beraberlik ifade eder.

Yanıt Açıklaması: A seçeneği dışında verilen ekler sıfatfiil ve zarffiil olarak kullanılır ancak isimfiil eki olarak kullanılmaz.

Yanıt Açıklaması: “Annem yemeğe bizim de gelmemizi istiyor”, “Onun bu kadar rahat davranmasını anlayamıyorum” ve “Herkesin ona bakmasından bıkmıştı cümleleri iyelik ekli yapıların nesne ve dolaylı tümleç olarak kullanımına örnektir. “Saat 11’de orda olmamız bekleniyor” cümlesi iyelik ekli yapıların  özne olarak kullanılmasına örnek ve “Zaten sorun, onun bu durumdan zevk alması” cümlesi ise iyelik ekli yapıların özne olarak kullanılmasına örnektir.

Yanıt Açıklaması: A, B D ve E seçeneğindeki ekler eklendikleri sözcüğe benzerlik, yakınlık anlamı katarlar ve niteliğin derecesini azaltırlar. +CXl (akçıl=aka çalan), +(X)msX (sarımsı=sarı olmayan ama sarıya benzeyen), +(X)mtırak (yeşilimtırak=yeşile benzeyen), +mAn (küçümen=küçükçe), C seçeneğinde ise ek eklendiği sözcüğün anlamını pekiştirir: Sıcacık, yumuşacık v.s

Yanıt Açıklaması: Öngörülü bakış, bir gösterim noktasından henüz gerçekleşmemiş ancak umulan, tahmin edilen, niyet edilen bir olaya yöneldiği için bu bakışı işaretleyen birimlerin istek, plan, farklı derecelerde kesinlik vb. Bazı kiplik anlamları taşıması kaçınılmazdır. –(y)AcAk biçimbirimi üzerine –(y)dI’nın eklenmesiyle ise geçmiş zamanda öngörülülük ifade edilmiş olur: “Gelecekti, soracaktı, çalışacaktı” gibi.

Yanıt Açıklaması: Dinamik kiplikte konuşuru harekete geçiren etkenler, iç dinamikler ya da iç dinamiklerle ilgili yapılardır. İstek, gönüllülük, dilek ve yeterlilik içsel etkenlerden kaynaklandığı için dinamik kipliği yansıtır. A cümlesi emir, B cümlesi izin, D cümlesi emir, E cümlesi izin bildirir. C cümlesinde ise yeterlilik kipi kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kelimeler en az iki kelimenin birleşmesiyle oluşmuş olabilir. Bu tür kelimelere birleşik kelimeler denir ve yeni anlamlar ifade etmek için kullanılır. Ver-gi, yol-cu, baş-lık ek aldıkları için türemiş, konum ek almadığı için basit, çek- yat iki kelimenin bir araya gelmesiyle oluşmuş birleşik bir fiildir.

Yanıt Açıklaması: Kılınış (aktionsart, actionality), eylemin zamansal iç yapısıyla ilgili bir kategoridir. Kılınış, eylemin iç zaman yapısını ve evrelerini konu alır. Eylemler, iç zaman yapıları ve evreleri bakımından farklı karakterlere sahip olabilirler. Bu karakter farklılıklarını belirleyen özellikler şöyle sıralanabilir: i. Bazı eylemler kritik bir durum değişikliğine ya da dönüşüm evresine sahip olurlar: öl-, bul-, boğul-. ii. Bazı eylemler ise belirgin bir dönüşüm evresi ya da durum değişikliği bildirmezler, homojen bir iç yapıya sahiptirler: oku-, yaşa-, yürü-. iii. Dönüşüm bildiren eylemler için kritik dönüşüm evresi, eylemin başlangıç sınırında (yat-, otur-) ya da bitiş sınırında (ulaş-, bitir-, öl-) bulunabilir. iv. Bazı eylemler, oluşum süreci bakımından anlıkken (patla-, hapşur-) bazıları daha uzun bir sürece sahip olabilir (donmak). v. Süreçli eylemlerin bir kısmı kesintisiz bir sürece sahipken (sahip ol-) bir kısmı tekrarlayan daha küçük eylem parçalarından oluşabilir (ovala-, ufala-, silkele-).

Yanıt Açıklaması: Göreceli zamanlar, bağlam tarafından belirlenene bir başka zaman noktasına göre konumlanırlar. Eylem zamanını belirlerken konuşma anının dışında ikinci bir gösterim noktasının daha referans alınmasına ihtiyaç duyulur.

Yanıt Açıklaması: Anlayacağını kelimesinde –(y)AcAK ekinin kullanımına örnek vardır.

Yanıt Açıklaması: C şıkkındaki –ki’nin yazımı yanlıştır.