Türkçe Biçim Bilgisi

Yanıt Açıklaması: Üç değerli bir fiil özne, nesne ve dolaylı nesneye sahiptir. Etken yapının nesnesi ve dolaylı tümleci ettirgen yapıya herhangi bir gramatikal ilişki değişimine uğramadan aynen taşınır. Etken cümlenin öznesi, nesne ve dolaylı nesne pozisyonu dolu olduğu için bunların dışında, uygun olan bir pozisyona taşınmalıdır. Bu uygun pozisyon zarf pozisyonudur. Etken cümlenn öznesi, vasıtasıyla /aracılığıyla edatlarından birine eklenerek ettirgen cümlede yer alır.

Yanıt Açıklaması: Zarffiiller, fiilleri ve bu fiillere bağlı cümle ögelerini başka fiillere bağlayarak zaman, koşul, tarz, neden-sonuç gibi çok çeşitli anlam ilişkilerini ortaya koyarlar.

Yanıt Açıklaması: Sözlüklere, genellikle fiillerin bir veya iki çatı ekli biçimleri -her zaman olmasa da- dâhil edilirken üçlü çatı ekini almış fiiller genellikle sözlüğe dâhil edilmemiştir.

Yanıt Açıklaması: “çıktı” kelimesinde –DX eki fiilden isim türetirken diğer şıkların hepsinde geçmiş zaman çekimi amacıyla kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: A seçeneğindeki kelimeye bir yapım bir çekim eki gelirken, diğer seçeneklerdeki kelimeler iki yapım eki alarak oluşmuştur.

Yanıt Açıklaması: Emir, zorunluluk/gereklilik, izin; dış kaynaklı etkenlere ve otoritelere bağlı olarak gerçekleştiği için yükümlülük kipliğini; istek, gönüllülük, dilek ve yeterlilik ise içsel etkenlerden kaynaklandığı için dinamik kipliği yansıtır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: “Birisi bu odada sigara içmiş” cümlesinde eyleme dair bilgi bizzat konuşur tarafından duyu organlarıyla algılanarak elde edilmiştir. Konuşur sigara içildiğini görmemiş fakat eylemin sonuçlarını algılayarak çıkarımda bulunmuştur.

Yanıt Açıklaması: +DAş eki isimlerden ortaklık veya aidiyet bildiren yeni isimler türetir. Vatandaş, yurttaş, meslektaş örneklerinde olduğu gibi kullanılan ekler aidiyet bildirmektedir.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu ekler fiilimsilerin üç ayrı işlevine işaret etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bilgi kipliği ; konuşurun, bilginin gerçekliğine dair tutum ve yargılarını, eylemin gerçekleşme ihtimaline yönelik değerlendirmelerini yansıtır. Örneğin Ayşe belki de uçağı kaçırmıştır. cümlesini söyleyen bir konuşur, aktardığı bilginin gerçeklik değerinden emin değildir. Konuşurlar, aktaracakları bilgilerin gerçekliğine dair çeşitli olasılıkları değerlendirirler ve bu değerlendirmelerinin sonuçlarını, farklı ekleri ve kelimeleri seçmek yoluyla, inanma/itimat etme ya da tersine inanmama/itimat etmeme, şüphelenme, tahmin etme vb. tutumlar hâlinde ifadelerine yansıtırlar. Bilgi kipliği; bu tür olasılıkları, varsayımları, hipotetik durumları, gerçek dışı önermeleri yansıtır. A seçeneğinde olasılık değil gereklilik vardır.

Yanıt Açıklaması: -ımtrak eki  eklendiği kelimelerden yakınlık, benzerlik ifade eden ve genellikle sıfat olarak kullanılan yeni kelimeler türetir. Ekin kullanım alanı, renk ve bazı tat bildiren sıfatlarla sınırlıdır: siyah-ımtırak, sarı-mtırak, beyaz-ımtırak, yeşil-imtırak, kızıl-ımtırak, kırmızı-mtırak, mavi-mtırak, mor-umtırak, acı-mtırak, ekşi-mtırak vb.

Yanıt Açıklaması: Bazı isimler, biçim bilgisi açısından tekil durumda oldukları hâlde, anlamca bir topluluğu gösterirler. Bunlara topluluk ismi de denir. alay, bölük, grup, ordu, halk

Yanıt Açıklaması: +CXI eki işlek olmayan bir yapım ekidir. Bu ek isimlere eklendiğinde eğilimli, alışkın ya da bağımlı olma anlamı taşıyan ve genellikle sıfat olarak kullanılan sözler türetir. İnsancıl, bencil, evcil gibi kelimelere bu eke örnektir.

Yanıt Açıklaması: İsimlerden sonra gelen –(y)mXş ekinin işlevi dolaylılık bildirmektir. Dolaylılık; bir bilginin tespit, deneyim, duyma, tecrübelerden hareketle çıkarımda bulunma, varsayma vb. yollarla edinildiğini ifade eder. Yemek sıcakmış örneğinde yemekten bir kaşık alan ve sıcak olduğunu belirleyen birinin söyleyebileceği cümledir.

Yanıt Açıklaması: Altı çizili sözcüklerin doğru sıralanışı A seçeneğinde verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: -mAcA eki daha çok oyun adlarıyla sınırlıdır. Bul-maca, gül-mece, kovala-maca vb.

Yanıt Açıklaması: Çabu(k)cak, Yumuşa(k)cık, Sıca(k)cık, Ufa(k)cık kelimelerinde ünsüz düşmesi meydana gelmişken, Tepecik kelimesi ek aldığında herhangi bir ses düşmesi meydana gelmemiştir.

Yanıt Açıklaması: İsimfiillerle kurulan yan cümleler, özne ve nesne gibi zorunlu ögelerdir fakat sıfatfiiller ve zarffiiller seçimliktir. Sıfatfiil yan cümleleri isimleri, zarffiil yan cümleleri ise fiilleri ve cümleleri nitelerler.

Yanıt Açıklaması: Ontolojik zaman; eylemlerin gerçekleştiği, tecrübe ettiğimiz, algıladığımız, yaşadığımız zamandır. ntolojik zaman, dilsel ögelere bağlı olmaksızın tecrübe edilen zamandır; gramatikal zaman ise ontolojik zamanın dil birimleriyle ifade edilebilir hâle gelmesidir.

Yanıt Açıklaması: Anaforik zaman ifadesine, zaman kayması, anlam kayması gibi kavramsal çerçevesi net olmayan isimler verilmektedir. Bu tür zamanlar, diğer zaman ifadelerinden farklı olarak “bura ve şimdi” ya da onu temsil eden ikinci bir gösterim noktasına göre konumlandırılır. “Siz yemeğe başlayın ben birazdan geliyorum” cümlesinde şimdiki zaman kullanılmasına rağmen anlam gelecek zamandır. Bu sebeple zaman kayması vardır.