Türkçe Biçim Bilgisi

Yanıt Açıklaması: Ontolojik zaman, eylemlerin gerçekleştiği, tecrübe ettiğimiz, algıladığımız, yaşadığımız zamandır. Ontolojik zaman, eylemlerin gerçekleştiği, tecrübe ettiğimiz, algıladığımız, yaşadığımız zamandır.

Yanıt Açıklaması: Ettirgen yapının öznesi etken cümlede yer almamalıdır. Yukarıdaki cümledeki Ali öznesi bu sebeple etken cümlede kullanılmamalıdır. Ettirgen cümlenin nesnesi aynen etken cümleye taşınmalıdır. Bu örnekte nesne Veli’ dir. Eylemi yapan kişi Ahmet’dir.

Yanıt Açıklaması: A şıkkı neden, C şıkkı zaman, D şıkkı neden, E şıkkı yer değiştirme anlamındadır. B şıkkındaki “yapılamayacak kadar” ifadesi ise karşılaştırma ve miktar işlevi gösterir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda verilen cümle ettirgen yapıdadır. Cümlenin öznesi “müdür” kelimesidir edilgen cümlede nesne konumuna geçmelidir. Cümlenin nesnesi ise “uyarılar” kelimesidir ve edilgen cümlede özne konumuna geçmelidir. Fakat işi yapan kişi müdürün kendisi değildir. Etirgen fiilin edilgen biçimi kullanılmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki cümlelerde “ile” katılacağım, gitmeden “evvel” ve “ancak” arkadaşım olursa ifadelerinde yer alan sözcükler edat göreviyle, diğerleri ise bağlaç göreviyle kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Sayı bakımından isimler, bir veya daha fazlası anlamında tekil ve çoğul olarak ikiye ayrılırlar. Tekil isimler tek kavramlar için kullanılırken, -lAr ekiyle gösterilen çoğul eki birden fazla kavramı ifade etmek için kullanılır. Masa-lar, Top-lar, Kuş-lar, Yol-lar birden fazladır ve çoğul isimlerdir. Fular ise boyna sarılan atkı anlamında tekildir ve çoğul hali fularlardır.

Yanıt Açıklaması: “Yaklaştıkça” kelimesinde –DxkçA eki arkasından iyelik eki almaz. –DXK ve –(y)AcAk ekleri ise kendilerinden sonra edat almış ve iyelik ekleri ile birlikte kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Sonuna geldiği kelimenin anlamını veya türünü değiştiren eklere yapım ekleri adı verilir. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Eylem zamanı “şimdi ve bura” ölçüt alınarak bildirildiğinde “mutlak zaman” ifade edilmiş olur.

Yanıt Açıklaması: E seçeneğinde duyu organlarıyla algılanan bir cümle, A ve B ve C seçeneklerinde sonradan farketme, pişmanlık ifade edilmiştir. D seçeneği masallardaki anla tıma örnektir.

Yanıt Açıklaması: Kökler Türkçe kökenli olabileceği gibi başka dillerden de alınabilir.

Yanıt Açıklaması: Kelimelerin ilk harflerinin veya belli hecelerinin seçilmesi sonucu yeni kelimeler oluşturma işine ‘Kısaltma’ denir.

Yanıt Açıklaması: Dün saat ikide yağmur yağıyordu. gibi bir cümlede yağıyordu yükleminin zamanı, dilbilgisi kitaplarında ‘şimdiki zamanın hikâyesi’ olarak verilir; ancak gerçekte söz konusu olan zaman, şimdiki zaman değil geçmiş zamandır. Yağmurun yağması eylemi geçmiş zamanda ve süreklilik görünüşü (intraterminal perspektif, bk. görünüşle ilgili bölüm) ile ifade edilmiştir. Bu nedenle ‘şimdiki zamanın hikâyesi’ adlandırması da yanıltıcıdır.

Yanıt Açıklaması: İşteş bir yapı, işteşlik zamiriyle (birbiri) veya işteşlik ekinin fiile eklenmesiyle yapılır. İşteşlik zamiri, cümleye farklı işteşlik anlamları katar. Diğer taraan fiile eklenen işteşlik eki sayesinde özne en az iki katılımcıdan meydana gelir. Fiile eklenen işteşlik eki de işteşlik zamiri gibi farklı seviyelerde işteşlik ifadesi taşır. Bunlardan en belirgin olanı karşılıklı yapılmadır. Bu tür kullanımlarda her katılımcı birbirini karşılıklı olarak doğrudan etkiler ve bunlar, en kuvvetli işteşlik ifadesi taşıyan yapılardır. Çocuklar dövüştüler. Köpekler boğuştu. Çocuklar gülüştüler. Gençler koşuştular.

Yanıt Açıklaması: Gezildi kelimesi edilgen yapıda bir fiildir.

Yanıt Açıklaması: Yapmaya kelimesinde –mA ekinin durum ekiyle kullanımına örnek vardır.

Yanıt Açıklaması: Yıkandı kelimesi dönüşlü yapıdaki bir fiildir.

Yanıt Açıklaması: Türkçede –DX biçimbirimi geçmişi işaretlerken eyleme dair bilginin doğrudan elde edildiğini ya da konuşur tarafından doğrudan gözlemlenmese de eylemin bir gerçeklik olarak ortaya konduğunu gösterir. A ve B seçeneklerinde eylem konuşur tarafından görülmemiş, gerçeklik olarak ortaya konmuştur. –mXş ile ifade edilen geçmişte ise konuşurun anlattığı eyleme dair bilgiyi edinme biçimi dolaylıdır. C ve D seçeneklerinde konuşur bilgiyi başkalarından duymuştur. E seçeneğinde ise eyleme dair bilgiye bizzat şahit olunmuştur.

Yanıt Açıklaması: Cümlede yüklemin belirttiği oluş ya da kılışla ilgili kişiyi gösteren biçimbirimlere kişi ekleri denir.

Yanıt Açıklaması: Türetimin temel işlevi, özellikle dilin türetime elverişli kelimelerinden olan isim, sıfat, zarf ve fiil türleriyle yeni kelimeler yapmaktır.