Türkçe Biçim Bilgisi

Yanıt Açıklaması: Anaforik zamanlar diğer zaman ifadelerinden farklı olarak zaman dilimleri birbirinin içine geçmektedir: konuşma anı geçmiş olaylara yakınlaştırılmaktadır ya da geçmiş olaylar konuşma anına yakınlaştırılmaktadır. –(x)yor, -(A/X)r ve –mAktA’nın geçmiş zamanı ifade ettiği zaman ifadeleri anaforik zamanlara örnek verilebilir. E seçeneğinde o yıllarda ifadesiyle geçmiş bir zaman dilimi şimdiki zaman ifadesiyle verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Evlerimizdekilerden sözcüğünün eklerine doğru ayrılış şekli; ev- ler (çoğul eki), -imiz (1.çoğul kişi iyelik eki), -de (bulunma hali), ki (ilgi eki), -ler (çoğul eki), -den (ayrılma hali)

Yanıt Açıklaması: -(A/X)r biçimbirimi genel şimdiki zamanı anlatır ve genel doğruların, alışkanlıkların, düzenli olarak gerçekleşen eylemlerin ifadesi için kullanılır. A, B, D, E seçenekleri bu kurala örnektir. Aynı biçimbirim varsayım, tahmin, plansız gelecek bildirmek için de kullanılır. C seçeneği bu duruma örnektir.

Yanıt Açıklaması: -mA eki durum ve iyelik eki alarak kullanılabilir. İlk dört şıkta fiilimsiler –mA ekinin durum ve iyelik eki aldığı biçimleri gösterir. Fakat gülmeler kelimesinde –mA eki durum ya da iyelik eki almamıştır.

Yanıt Açıklaması: Ve, ne… ne, de… de, veya sıralama bağlaçlarıdır. Keşke ise cümle başına gelen bağlaçlardan olup diğerlerinden farklı türdedir.

Yanıt Açıklaması: "yazdırttı" fiilinde ettirgen yapının eklerinden birini aldığını görüyoruz. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kelimenin anlamı değiştiren, yeni kelime türetmeye yaran ekler, kelimenin anlamını değiştirmeyen çekim eklerinden önce gelir. Yani, yapım ekleri çekim eklerinden önce gelir.  İsim çekim eklerinde sıra “çoğul, iyelik, durum” şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Beşinci, şu, iki ve yirmi belirtme sıfatlarıdır. Yuvarlak niteleme sıfatıdır.

Yanıt Açıklaması: C seçeneğinde dünyalar kadar ifadesinde kullanılan “lar” eki abartma anlamıyla kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Fiil çatısı ; biçimbilgisi ve sözdizimi arasındaki bağlantıyı, etkileşimi çok iyi gösteren bir alandır. Fiile eklenen küçük bir ek, biçimbilgisel bir bağlantıyı gösterirken yükleme bağlı unsurlarda da büyük değişimlere yol açar.

Yanıt Açıklaması: Bitmişlik (perfectivity) görünüşü eylemin kılınışıyla ilgili herhangi bir evresine vurgu yapmaksızın doğrudan ve tamamlanmış bir bütün olarak gözlemler. Türkçede bu bakış açısı –DX biçimbirimi ile işaretlenmektedir. –DX, zaman çizgisinin belli bir noktasında gerçekleşen olayı bir bütün olarak yansıtır. (Ali geldi. Kitap okudum. Araba bozuldu vb.) Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sınırlar arası bakış açısı, eylemin başlangıç ve bitiş sınırları arasındaki bir kesiti gözlemler. Türkçede bu bakış açısı –(X)yor, -mAktA, -(X/A)r biçimbirimleriyle şimdiki ve geniş zamanda, bu biçimbirimlere idi biçimbiriminin eklenmesiyle geçmiş zamanda ifade edilir. B, C, D ve E seçeneğinde eylemin başlangıç ve bitişi ile ilgili değil, eylemin devam eden kesitiyle ilgili bilgi verilir. A seçeneğindeki gibi eylemi tamamlanmış bir ifadede bu kurallara rastlanmaz.

Yanıt Açıklaması: Fiillere gelen ve vurgusuz olan olumsuzluk işaretleyicisi –mA- çatı eklerinden (dönüşlü, edilgen, işteş ve ettirgenlik) sonra, zaman/kiplik işaretleyicilerinden önce yer alır.

Yanıt Açıklaması: 3.çoğul kişi zamiri onlar biçimindedir. Diğer zamirlerin çoğulu da yine –lAr ekiyle yapılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Enklitikler ek olmadığı halde ek gibi davranan dil birlikleridir. mA, dA, idi ve ile enklitiklere örnekken –iyor bir ektir.

Yanıt Açıklaması: Türkçede işteş fiiller -(X)ş- ekiyle yapılır. Bu ek, bazı fiil köklerine ve isimlerden türemiş fiil gövdelerine -ş- olarak doğrudan eklenir, diğer durumlarda ise araya bir yardımcı ünlü girer: selam-la-ş-, söyle-ş- ; gül-üş-, döv-üş-.

Yanıt Açıklaması: +sAl eki sonradan ortaya çıkan ve Farsça nispet i’si yerini tutmak üzere kullanılmaya başlanmış ve yaygınlaşmış bir ektir. “kamusal, hıkuksal, kuramsal, mantıksal” örneklerinde olduğu gibi bir şeyle ilgili olma ya da bir şeye ait olma bildiren ve genellikle sıfat olarak kullanılan kelimeler türetir.

Yanıt Açıklaması: Türkçede az sayıda işlek olan, sadece birkaç fiile gelen ve herhangi bir sözdizimsel değişikliğe neden olmayan türetimlerin bazıları  -AlA-, -y-, -p- ve –(X)msA   ekleridir. –Dxr- eki ise, sözdizimsel değişikliğe neden olur.

Yanıt Açıklaması: Kılınış (aktionsart, actionality), eylemin zamansal iç yapısıyla ilgili kategoridir. Kılınış, eylemin iç zaman yapısını ve evrelerini konu alır. Eylemler, iç zaman yapıları ve evreleri bakımından farklı karakterlere sahip olabilirler. Kılınış eylemin anlamsal iç yapısıyla ilgilidir; ancak bu anlamsal yapı eylemin ortaya çıkış, meydana geliş ve son buluş evreleriyle ilgili olduğu için doğal bir zamansal karakter de taşır.

Yanıt Açıklaması: Sonra, önce, dolayı, beri gibi edatlar ayrılma durum eki – DAn almış isimlerle kullanılır: Yokuştan önce, yıllardan sonra, yıllardan beri, Ali’den dolayı. Göre, rağmen, karşın gibi bazı edatlar ise isimlerin yönelme durumu eki –(y)A almış isimlerle kullanılır: Bana göre, Söylememe rağmen, buna karşın.