Final Sınavı - Türkçe Ses Bilgisi

Soru 1:

"Günümüz Türkiye Türkçesinde ses bilgisini de ilgilendiren pek çok eğilim veya çeşitlenme gözlenmektedir. Bunların bir kısmı yazıya da yansıyabilmekte, bir kısmı ise sözlü kalmaktadır. Türkçe ünsüz uyumuna göre ötümsüz ünsüzden sonra ötümsüz ünsüz gelirken bu kural konuşma dilinde bozulmakta, yan yana gelen iki ötümsüz ünsüzden ikincisi ötümlüleşmekte birinci ünsüz ise patlamalı olmaktan çıkıp sızıcılaşmaktadır." Yukarıdaki açıklamaya verilebilecek en uygun örnek seçeneklerdeki cümlelerden hangisinde vardır?

A) Buradan alıcağım üç kuruş para ile çocuklarıma ekmek alacağım. B) Ona ne oluyo? O kim ki beni eleştiriyo! C) Ahmedi yanımda görünce çok şaşırdı. D) Tokada varınca beni mutlaka ara e mi? E) Geldi geşdi ömrüm boşu boşuna.

Soru 2:

Aşağıdakilerden hangisi nöbetleşme gerçekleşen alıntı kelimelerden biridir?

A) Cevz B) Akis C) Havz D) Tohm E) Sınf

Soru 3:

“İçine peynir, kıyma vb. konarak hazırlanan bir tür tuzlu çörek” anlamındaki sözcüğün standart dildeki yazım biçimi hangisidir?

A) poğaça B) pohaça C) pohoça D) boğaca E) poğça

Soru 4:

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde hem geniş ünlü daralması hem de /r/ düşmesi vardır?

A) Senin dayın cevizden düdük de yapıyo di mi? B) Annemler yarın memlekete gidiyo. C) Ben seni yarın zabah ariyim mi? D) Ben de oturuyom öyle. E) Ağşama köve gitçez.

Soru 5:

Ünlüler titreşimli (ötümlü) seslerdir; ünsüzlerin ise bir bölümü titreşimli bir bölümü titreşimsizdir. Bu durumda ünlü komşuluğundaki titreşimsiz bir ünsüzü söylemek, titreşimli bir ünsüzü söylemekten daha zordur. Bundan ötürü ekeg gibi bir yapı kolayca eğe yapısına değişebilir. Yukarıda, dildeki ses değişmelerinin nedenlerinden bir açıklanmıştır. Bu durum, dildeki eğilimlere ilişkin aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilmektedir?

A) En az çaba yasası B) Titreşim yasası C) Yer değiştirme kuralı D) Dilden etkilenme yasası E) Devinim kuralı

Soru 6:

Örneğin, "kar-deş-lik", "arka-da-ki-ler", "ekşi-m-tırak"sözcüklerinde görülen ses uyumlarını en doğru biçimde açıklayan ifade aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bu sözcüklerde önlük-artlık uyumu yoktur, o halde Türkçe kökenli değildirler. B) Bu sözcüklerde ses uyumu ön ve arka damak ünsüzleriyle sağlanmaktadır. C) Bu sözcüklerde ses uyumu ön ve arka damak ünlüleriyle sağlanmaktadır. D) Ek almış olan bu sözcüklerin her birinin genelinde önlük-artlık uyumu bulunmaktadır. E) Hece uyumundan ötürü, her hece ya ön damak ya da art damak seslerinden oluşmaktadır.

Soru 7:

Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde 'ünlü türemesi' görülmemektedir ?

A) iskele B) istasyon C) kulüp D) hüküm E) sfenks

Soru 8:

Aşağıdaki kelimelerin hangisinde TDK' na göre hemze kesme işareti ile gösterilebilir?

A) meş-’a-le B) faci’a C) şi’r D) Kur’an E) vak-’a

Soru 9:

Standart dille ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Standart varyant fark edilirliği televizyon kanallarındaki çeşitlenmeye paralel olarak artmıştır. B) Standart Türkçenin bölgeler üstü bir geçerlilik kazanması uzun yıllara dayanmaktadır. C) Osmanlı Dilinin standart dile yakın olması standart dili oluşturmayı kolaylaştırmıştır. D) Standart dilin yazım kurallarının kayıt altına alınması 20. yüzyılın başlarında olmuştur. E) Ağızlar ile standart dil arasındaki sınırları belirleyen ve kullanılan dil bilimi ölçütleri bulunmaktadır.

Soru 10:

Aşağıdakilerin hangisi konuşma dilinin sürekli değişim içinde olmasının etkenlerinden biri değildir ?

A) alfabenin etkisi B) dilin kendi doğal eğilimleri C) yabancı dillerin etkisi D) ağızların etkisi E) sosyal gruplar arasındaki dil farkları

Soru 11:

Aşağıdaki türlerin hangisi standart dışı kullanıma açıktır?

A) Standart dilin sözlükleri B) Yazım kılavuzları C) Ders kitapları D) Edebi metinler E) Yasa metinleri

Soru 12:

Ses biliminin (fonetik), seslerin süre, titreşim, sıklık, yükseklik gibi ölçülebilen fiziksel değerleri ile ilgilenen alanı hangisidir?

A) Söyleyiş ses bilimi B) Fonoloji ses bilimi C) Akustik ses bilimi D) İşitsel ses bilimi E) Görsel ses bilimi

Soru 13:

Standart dilde “kırk” biçiminde sesletilen sözcüğün ağızlarda “gırk” biçiminde sesletilmesi hangi ses olayı ile açıklanabilir?

A) büzülme B) ötümlüleşme C) düzleşme D) ötümsüzleşme E) aykırılaşma

Soru 14:

Aşağıdakilerden hangisi fonetiğin konularından biri değildir?

A) Seslerin nasıl çıkarıldığını incelemek B) Seslerin boğumlanma özelliklerini incelemek C) Seslerin bir dildeki anlam ayırıcı işlevini incelemek D) Seslerin akustik dalgalarını incelemek E) Seslerin üretilmelerindeki fiziksel ilkeleri incelemek

Soru 15:

I. Başka dillerle ilişki sonucu Türkçenin ses bilgisinde uzun ünlü ve kısa ünlüler karışmaktadır. II. Ünlü uzunluğunun yanlış kullanılması anlamı etkilemektedir. III. "adet" sözcüğünün ünlü uzunluğuna göre anlamı değişmektedir. IV. Alıntı sözcüklerde söyleyişte ünlü uzunluğu yanlış kullanılmaktadır. Yukarıdakilerden hangilerinde, Türkçede ünlü uzunluğu ile ilgili verilen bilgiler doğrudur?

A) I, II B) II, III C) III, IV D) II, III, IV E) I, II, III, IV

Soru 16:

Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin anlamı vurgusuna göre yanlış verilmiştir?

A) YA.Lnız “ama, ancak” B) ha.YIR“olmaz, değil” C) be.BEK"küçük çocuk" D) a.rTIK“fazla” E) A.Ğrı “yer adı”

Soru 17:

Aşağıdakilerden hangisi söylenişi yazıdan farklılaştığı ha^lde söylenişin değil yazımın esas alındığı sözcüklerden biri değildir ?

A) pound B) master C) iskonto D) beysbol E) inci

Soru 18:

I. cilt-cildi. II. grup-grubu. III. sokak-sokağı. IV. ekip-ekibi. V. hırka-hırkayı Yukarıdakilerden hangileri, ötümlülük-ötümsüzlük nöbetleşmesine örnek olarak verilebilir?

A) I, II, III B) II, III, IV C) III, IV, V D) I, II, III, IV E) I, II, III, IV, V

Soru 19:

Hangi yıllar arasında TDK tarafından yayımlanmış olan yazım kılavuzlarında düzeltme işareti kullanılmaya başlanmıştır?

A) 1965 ile 1970 yılları arasında B) 1965 ile 1985 yılları arasında C) 1975 ile 1985 yılları arasında D) 1965 ile 1995 yılları arasında E) 1970 ile 1985 yılları arasında

Soru 20:

Aşağıdakilerden hangisi standart dışı bir biçimdir?

A) /hākem/ B) /zafer/ C) /resm-i geçit/ D) /laik/ E) /lider/