Final Sınavı - Türkçe Ses Bilgisi

Soru 1:

“renk>reng-i” dönüşümü aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Yuvarlak Ünlü ~ Düz Ünlü Nöbetleşmesi B) Geniş Ünlü ~ Dar Ünlü Nöbetleşmesi C) Ünlülerin Sıfırla Nöbetleşmesi D) Açık Ünlü ~ Kapalı Ünlü Nöbetleşmesi E) Ötümlülük-Ötümsüzlük Nöbetleşmesi

Soru 2:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer alan sözcükte uzun ünlü kullanılmalıdır?

A) Yaptıklarının sonucunun böyle olacağı başından beri ayandı. B) Alemi göndere çekmişti. C) Tarihin en eski kavimlerinden biri Yakutlardır. D) O kadar aciz görünüyordu ki haline üzüldüm. E) Yad ellerde bir başına kaldığını söyledi.

Soru 3:

Eski Türkçedeki koñşu sözcüğünün günümüz Türkçesinde komşu olması aşağıdaki ses olaylarının hangisiyle açıklanabilir?

A) aykırılaşma B) büzülme C) göçüşme D) dudaksıllaşma E) ikizleşme

Soru 4:

Aşağıdakilerden hangisi söyleyişteki değişmelerle ilgili doğru bir örnek değildir ?

A) “geçti” eyleminin söyleyişinin “geşdi” şeklinde olabilmesi. B) “yapıyoruz” eyleminin söyleyişinin “yapıyos” şeklinde olabilmesinin nedeninin ötümlü ünsüzün ötümsüzleşmesi olması C) “sopa” isminin söylenişinin “zopa” şeklinde olabilmesinin nedeninin ötümsüz ünsüzün ötümlüleşmesi olması. D) “değil mi?” sözcük öbeğinin söyleyişinin değişmemesinin nedeninin ünlülerin geniş olması E) “yapıyorsun” eyleminin söyleyişinin “yapıyosun” şeklinde olabilmesi

Soru 5:

"Türkçe yansıma sözcüklere baktığımızda, örneğin, tümünde ünlü uyumu olduğunu görürüz." Bu gözlemden hareketle, yansıma sözcüklerle ilgili olarak şunlardan hangisini söylemek doğru olur? I. Yansıma sözcükler bile tamamen nedenli değildir. / II. Yansıma sözcükler ait oldukları dillerin ses yasalarına uyarlar. / III. Yansıma sözcüklerin varlığı "dil göstergesinin nedenliliği" ilkesinin bir kanıtıdır. / IV. Farklı dillerdeki yansıma sözcükler arasında tam bir örtüşme vardır. / V. Diller farklı olsa da, yansıma sözcüklerin ortaya çıkış nedeni aynıdır.

A) III, IV B) I, III C) III, IV, V D) I, IV E) I, II, V

Soru 6:

Aşağıda sırasıyla Eski Türkçe ve Günümüz Türkçesindeki karşılığı verilen sözcük çiftlerinden hangisi ötümsüzleşmeye örnektir?

A) tepme - tekme B) kaplubaka - kaplumbağa C) kel - gel D) barmak - parmak E) serhoş - sarhoş

Soru 7:

Tek heceli sözcüklere ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde (örnek: ak~ ağar- , dip~dib-i) ortaya çıkan nöbetleşme aşağıdakilerden hangisidir?

A) açık ünlü-kapalı ünlü nöbetleşmesi B) ünsüzlerin sıfırla nöbetleşmesi C) uzunluk-kısalık nöbetleşmesi D) ötümlülük-ötümsüzlük nöbetleşmesi E) geniş ünlü~dar ünlü nöbetleşmesi

Soru 8:

I. Yazımda yan yana gelen iki ünlü, söyleyişte ya uzun ünlüye dönüşür ya da ikinci hecenin başında gırtlak ünsüzünün yer aldığı iki farklı hece söz konusu olur. II. Çok heceli sözcüklerde ünlüyle biten hecelerden sonra yazımda kesme işareti kullanılmadığı için ikiz ünlü ortaya çıkar. III. Ayın ve hemze söz başındaysa iz bırakır. IV. Gırtlak sesinin söylenmesi durumunda önceki ünsüzün sonraki ünlüyle değil, önceki ünlüyle hece kurmasına neden olduklarından Türkçenin heceleme kuralına uyumluluk gösterir. Yukarıda ayın ve hemze ile ilgili verilen bilgilerden hangileri doğrudur?

A) I, II B) II, III C) III, IV D) I, II, III E) I, II, III, IV

Soru 9:

I. Her doğal dil çeşitli nedenlerle ortaya çıkmış bir varyantlar yığınından oluşur. II. Değişkenliğin olmadığı, tek biçimli bir çok doğal dil vardır. III. Her varyant, dil içinde belli işlevleri yerine getirir. IV. Doğal dillerde varyantlaşma nedenlerinden biri coğrafyadır. Dil ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?

A) I, II B) II, III C) I, II, III D) I, III, IV E) I, II, III, IV

Soru 10:

Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin söylenişteki farklılığını yansıtmak için “ ^ ” işaretine ihtiyaç duyulmaz?

A) Kar B) Hala C) Rol D) Kağıt E) Tezgah

Soru 11:

Çok heceli Türkçe sözcüklerde, söz sonundaki ötümsüz ünsüzlerin eklenmede ünlüden önce ötümlüleşmesi genel bir kuraldır: "bıyık~bıyığı, kanat~kanadı". Buna karşılık, "gerekir, birikim, acıtır, abartı" gibi pek çok örnekte bu ötümlüleşmenin görülmemesi nasıl açıklanabilir?.

A) Eski metinlerde ve yerel ağızlarda, çok heceli eylemlerin sonunda ötümlüleşme görülebilir. B) Çok heceli sözcüklerin sonundaki ötümlüleşme adlarla ilgilidir, eylemlerle değil. C) Kaynak dilde söz sonunda ötümlü olan ünsüz Türkçede ünlüden önce ötümsüz de kalabilir. D) Eylemden ad yapan -t ekiyle yeni türetilmiş adlarda ötümlüleşme olmaz. E) Çok heceli sözcüklerin sonundaki ötümlüleşmenin ünlü uzunluğuyla ilgisi yoktur.

Soru 12:

Aşağıdakilerden hangisi kelimelerini orjinal biçimlerden değildir?

A) Station B) Function C) Cāmeşūy D) Tir polis E) dossier

Soru 13:

Aşağıdakilerden hangisinde “bana” kelimesinin gelişme kurgusu doğru verilmiştir?

A) ben-ke>ben-ge> beñe>baña>bana B) ben-ge>ben-ke> beñe>baña>bana C) beñe>baña>ben-ke>ben-ge> bana D) bana>ben-ke>ben-ge> beñe>baña E) bañe>beña>ben-ke>ben-ge>bana

Soru 14:

Aşağıdakilerden hangisi geniz ünsüzlerini tam olarak göstermektedir?

A) /m/ ve /r/ B) /b/ ve /m/ C) /k/ ve /l/ D) /k/ ve /n/ E) /m/ ve /n/

Soru 15:

“yapıyoruz” eyleminin konuşma dilindeki karşılığının “yapıyos” olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Söz başındaki ötümsüz ünsüz, ötümlü ünsüze dönüşmüştür. B) Söz sonundaki geniş ünlü daralmıştır. C) Söz sonundaki ötümlü ünsüz ötümsüzleşmiştir. D) Söz sonundaki ötümsüz ünsüz ötümsüzleştirilmiştir. E) Söz sonundaki ötümlü ünsüz yanlış kullanılmıştır.

Soru 16:

Eski Türkçede bir hayvan adı olan “bars” sözcüğünün Türkiye Türkçesinde “pars” biçimine dönüşmesindeki ses olayı hangisidir?

A) Göçüşme B) Ünsüz tekleşmesi C) Ötümsüzleşme D) Ötümlüleşme E) Düzleşme

Soru 17:

I. Dilin ses varlığında değişiklikler olabilir. II. Her doğal dilde bulunur. III. “Jandarma” kelimesinin söyleyişte bazen “candarma” şeklinde olması örnektir. Numaralandırılmış şekilde verilen bilgiler aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir?

A) Alıntı sözcük B) Çekim eki C) Yapım eki D) Yazı dili E) Konuşma dili

Soru 18:

Aşağıda yer alan ödünç sözcüklerin hangisinin yazımı doğrudur?

A) Campus B) Gıram C) Kıral D) Pound E) Filolok

Soru 19:

I. geliyorum/geliyom. II. alayım/alıyım. III. geçti/geşdi. IV. açtı/aşdı. V. içti/işdi. "Türkçe ünsüz uyumuna göre ötümsüz ünsüzden sonra ötümsüz ünsüz gelirken bu kural konuşma dilinde bozulmakta, yan yana gelen iki ötümsüz ünsüzden ikincisi ötümlüleşmekte birinci ünsüz ise patlamalı olmaktan çıkıp sızıcılaşmaktadır". Yukarıdakilerden hangileri, bu duruma örnek olarak gösterilebilir?

A) I, II, III B) II, III, IV C) III, IV, V D) I, II, III, IV E) I, II, III, IV, V

Soru 20:

Standart dışı ünlü uzaması ve ünlü kısalması özellikleri düşünüldüğünde aşağıdaki sözcüklerden hangisi standart söyleyişe uygundur?

A) /fatih/ B) /lise/ C) /laik/ D) /katip/ E) /sahil/