Türkçe Ses Bilgisi

Yanıt Açıklaması: Dilcilik açısından sözlü dil önceliklidir. İnsan önce sözlü dili edinir; yazı dili daha sonra eğitimle kazanılan bir beceridir. Tarihi gelişimlerine bakıldığında da yazı dillerinin sözlü dilleri temsil etmek üzere daha sonraları ortaya çıktığı görülmektedir. Kaldı ki, konuşula bütün dillerin yazı dilleri de yoktur. Yazılmayan bu dillerin konuşurları, okul öncesi çocuklar, okuryazar olmayan insanlar da ana dillerini, iletişimin aksamaması anlamında “doğru” biçimde kullanırlar. Yazının olmadığı zamanlarda veya günümüzde okuryazar olmayan insanlar için dili sonraki kuşaklara aktarmanın tek yolu sözlü aktarmadır. Sözlü dillerin sürekli değişken olması doğru olmakla birlikte bu durumun sözlü dilin öncelikli olmasıyla bir bağıntısı yoktur.

Yanıt Açıklaması: "şü KÜR" sözcüğündeki vurgu, sözcük ek aldığı takdirde yer değiştirir: ŞÜK retmek, ŞÜK retti. Yalnız ünlü nöbetleşmesi olmazsa, sözcüğün vurgusu değişmez: ze HİR - ze HİR etmek, ze HİR olmak. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Türkçesinin önemli ses olaylarından biri de düzlük-yuvarlaklık uyumudur. Kaynaklarda dudak uyumu olarak da geçen düzlük-yuvarlaklık uyumu, sözcüğün ilk hecesinde düz bir ünlü varsa sonraki hecelerde sadece düz; yuvarlak ünlü varsa sonraki hecelerde dar-yuvarlak veya düz-geniş ünlülerin bulunması kuralıdır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Alıntı sözcüklerde Türkçe sözcüklerde kullanılmayan /ht/, /vk/, /vt/, /yt/, /yk/ ünsüz çiftleri görülebilir. Yine alıntı sözcüklerde /ls/, /ns/ /yn/ gibi ünsüz çilerine de rastlanır ve bunların arasına ünlü girmez. 'dans', 'ebeveyn', 'baht', 'ofsayt' sözcükleri Türkçe değil, alıntıdır. Türkçe sözcüklerde, hece sonunda ancak belli ünsüz çiftleri bulunabilir. Bunlar: -lç, -lk, -lp, -lt, -nç, -nk, -nt, -rç, -rk, -rp, -rs, -rt, -st'dir. 'sarp' Türkçe bir sözcüktür. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: 1 Kasım 1928 tarih ve 1353 sayılı kanunla kabul edilen bugünkü Türk alfabesinde sekizi ünlü, yirmi biri ünsüz harf olmak üzere toplam 29 harf vardır.

Yanıt Açıklaması: Dilcilik açısından sözlü dil önceliklidir. Dilin yeni anlamlar türetebilmesi üretken olmasıyla ilgilidir. Dilin farklı gerçekleşme biçimlerinin her biri varyant olarak ifade edilir. Diller diğer yönleri gibi sesleri açısından üstünlük veya zayıflık anlamında karşılaştırılamaz. Bu nedenle doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Eklerin bağımsız olarak kullanılamadıklarını, ancak bir sözcüğe eklenmek suretiyle kullanılabileceğini göstermek için bitişme yerine bir çizgi konur. Ek, eğer isim türeten bir ek ise isimler cümlede yalın olarak da kullanılabildikleri için çizgi sadece ekin başına getirilir. Eylemden eylem türeten bir ek ise hem başına hem de sonuna tire konur.

Yanıt Açıklaması: Çift Dudak Ünsüzleri ciğerlerden gelen havanın dudakların kapanması sonucu engellenmesiyle oluşan ünsüzlerdir: /b/, /p/ ve /m/. Dil Ucu-Diş Ünsüzleri dil ucunun dişlerin arkasına değmesi sonucu oluşan seslerdir: /d/, /n/, /s/, /t/, /z/. Diş-Dudak Ünsüzleri havanın üst dişlerle alt dudak tarafından engellenmesi sonucu oluşan seslere denir: /f/ ve /v/. Gırtlak Ünsüzleri soluğun gırtlakta bir tıkanmaya uğramasıyla çıkarılan seslere denir. Standart dilde sadece /h/ sesi bu tanıma uyar. Diş Eti-Damak Ünsüzleri ise dil ucunun diş etine değmesi ile oluşan seslerdir: /c/, /ç/, /j/, /ş/ sesleri bu gruptaki seslerdir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Sözcükte bir hecenin diğerlerine göre daha belirgin söylenmesine vurgu denir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Adlar, sıfatlar, zamirler ve çok heceli, birleşik olmayan eylem gövdelerinde vurgu son hece üzerindedir: boYUN, taVUK, keleBEK güZEL, yaraMAZ, becerikLİ bunLAR, şunLAR, onLAR yirMİ, oTUZ, beşinCİ, altıŞAR bıRAK-, geCİK-, uYU-, tartakLA- vb Teyze kelimesi yabancı kökenli olduğu için vurgu ilk hecededir.

Yanıt Açıklaması: Soruda tanımlanan eyleme transkripsiyon adı verilmektedir. Yazıya aktarma veya yazıya geçirme şeklinde de kullanılmaktadır. Doğru yanıt E.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Ünlüyle biten heceler açık hece, ünsüzle biten hecelere kapalı hece denir. “ya-zı-lım” her iki hece türünü de barındırır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Alternasyon işareti (~), eş zamanlı kullanımları olan dil ögelerini, yani dilde aynı anda var olan biçimleri göstermek için kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Bir solukta çıkarılan ses veya seslerin bütününe hece denir. Daha önce de geçtiği gibi Türkçede hece çekirdeğini ünlü oluşturur. Heceyi ünlü kurar ve sadece ünlüler tek başlarına hece olabilir. Her ünlü, varsa kendinden önce gelen ünsüzü ve kendinden sonra gelen tek veya iki ünsüzü kurduğu hecenin içine alır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bağlama Ünlüsü: Bağlama ünlüsü , ünsüzle biten bir sözcüğe, köken olarak ünsüzden ibaret veya çift ünsüzle başlayan bir ekin gelmesi sonucu Türkçede hece sonunda bulunamayan bir ünsüz çiftinin ortaya çıkması durumunda, araya giren ünlüye denir. ( benim) anne-m ve ( benim ) el-i-m örnekleri karşılaştırılırsa, anne sözcüğünün birinci kişi iyelik ekini -m olarak aldığı görü­lür. Oysa el sözcüğüne aynı ek getirildiği zaman araya bir i sesi girer. Bunun nedeni hece sonunda -lm ünsüz çiftinin bulunamamasıdır. Saçım sözcüğü de benzer bir yapıya sahiptir. *Şaçm sözcüğündeki hece sonunda yer alan -çm ünsüz çiftinden kaçınmak için araya bir ünlü girer: saç-ı-m. A şıkkında bir bağlama sesi bulunmamakta; B, D, E şıklarında ise sırasıyla /s/, /y/, /n/ bağlama ünsüzleri kullanılmıştır. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Verilen seslerden /a, ı, o, u/ art oluşları bakımından aynı grupta toplanabilirken, /e/ sesi ön bir sestir. Doğru yanıt E şıkkıdır.