Türkçe Ses Bilgisi

Yanıt Açıklaması: Bir sesin oluşması sürecine herhangi bir şekilde katılan organlara ses aygıtı denir. Bunlar akciğerler, diyafram, nefes borusu, ses telleri, küçük dil, burun, damak, dil, diş, dudak vb.dir.

Yanıt Açıklaması: Bugün Türkçenin yazımında kullanılan alfabe her sese bir harf denkliğine büyük oranda uyulan bir sesçil alfabedir. Bu alfabe eski Fenike-Yunan-Latin çizgisinde gelişmiş bir alfabeye dayanır. Alfabe adı da Yunancada, bu alfabenin ilk iki harfine verilen alpha ve beta adlarının birleşmesinden oluşmuştur. Türkçede alfabe için alfabenin ilk üç sesinden oluşan abece terimi de kullanılmaktadır. Türkçeden önce pek çok Batı dili zaten bu alfabeye dayanan yazı sistemleri ile yazılmaktaydı. 1 Kasım 1928 tarih ve 1353 sayılı kanunla kabul edilen bugünkü Türk alfabesinde sekizi ünlü, yirmi biri ünsüz harf olmak üzere toplam 29 harf vardır.

Yanıt Açıklaması: Geniz ünlüleri, gırtlak ünsüzleri, ayın ve hemze Türkçe için tipik olmayan seslerdir. Yine sızıcı sesler de (/f/, /v/, /j/) Türkçe için tipik değildir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Ötümsüz ünsüzler /ç/, /f/, /h/, /k/, /s/, /ş/, /p/, /t/’dir.

Yanıt Açıklaması: İlk Hece Dışında Bulunamayan Ünlüler: Türkçe sözcüklerde geniş yuvarlak /o/ ve /ö/ ünlüleri yalnız ilk hecede bulunabilir. -(X)yor şimdiki zaman eki bağımsız yorı- fiilinden geliştiği için istisnadır. İlk hece dışında bu ün­lüleri bulunduran sözcükler yabancı kökenlidir. Ancak ağızlarda ve konuşma dilinde ilk hece dışındaki /o/ ve /ö/ ünlülerinin yabancı sözcüklerde de sıkça değiştirildiği ve bu ün­lüleri barındıran sözcüklerin Türkçenin yapısal kurallarına uygun hâle getirildiği görülür: doctor > doktur, horoz > horuz. Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: Ciğerlerden gelen havanın çıkarılması sırasında, havanın gırtlaktan itibaren herhangi bir yerde tıkanması, hava yolundaki çeşitli daralmalar, sürtünme, kapanma, sızma, ses tellerinin titreşip titreşmemesi, dilin dişlere, damağa değip değmemesi, dudakların durumu vb. gibi çeşitli durumlar seslerin niteliğini belirler. Sesler, bu çıkış biçimlerine göre çeşitli benzerlik veya farklılıkları göz önünde bulundurularak sınıflandırılırlar. Bunların bir bölümü alfabede yer alan çeşitli harflerle gösterilir. Yazıda gösterildikleri için de parçalı sesbirimler adını alırlar. Bazıları ise sadece söyleyişte yer alırlar ve parçalarüstü sesbirimler olarak adlandırılırlar. Uzunluk, vurgu, ezgi, ton gibi ögeler, parçalarüstü sesbirimlerdir

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki sözcüklerin tamamında önlük-artlık uyumu bulunmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Dilin ön tarafının ön damağa doğru kabararak, havayı engellemesiyle oluşan sesler, ön damak sesleridir: /g/, /k/, /l/, /r/, /y/ sesleri bu gruba girer. Doğru cevap A'dır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Ses bilgisinin inceleme alanları, ses, harf, sesler i n anlam ayırıcı özell iği, sesbirim, ünlüler, ünsüzler, sesdizim, ünlü ve ünsüzlerle ilgili kurallar, sesler arasındaki etkileşimler, ses değişimleri, ses olaylarıdır. Söyleyiş sesbilimi ise sesbilimimi inceleme alanıdır. Bu nedenle cevap A’dır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: /k/ sesi süreksiz, patlayıcı, damaksıl, ötümsüz ve genizsil olmayan bir sestir. Bir diş sesi olan /t/ ise çıkış yeri bakımından bir damaksıl olan /k/ sesinden ayrılır. Bu iki sesin diğer bütün özellikleri özdeştir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Gelişme işaretleri (< >), dil incelemelerinde ele alınan ögenin eski ve yeni biçimlerini, bir başka ifade ile gelişimini gösterir. Okun açık tarafı eski biçimi, yeni olana kaynaklık edeni; uç kısmı ise gelişme sonucu ortaya çıkan daha yeni biçimi gösterir:  Eski Türkçe kel- >günümüz Türkçesi gel- . Bu örnekte eski biçimden hareket edilmiştir. Aynı gelişmeyi yeni biçimden hareketle de göstermek mümkündür. Ancak bu durumda okların yönü ve sözcüklerin yeri değişecektir: günümüz Türkçesi gel-< Eski Türkçe kel- . Okunurken, eskiden yeniye doğru bir gelişme söz konusu ise gelişir , yeniden eskiye doğru bir işaretleme söz konusu ise gelir diye okunur. Yıldız işareti (*), etimolojik çalışmalarda belgelenmemiş örnekleri göstermesinin yanı sıra her tür çalışmada dilde kabul edilmez biçimleri de işaretler. Ses ve sesbirimleri gösteren eğik çizgiler (/ /), düşmüş veya artık kullanılmayan ses ve biçimleri gösteren sıfır işareti (ø) ve eş zamanlı kullanımları olan dil ögelerini gösteren alternasyon işareti (~), yalnızca etimolojik çalışmalara özgü değildir.

Yanıt Açıklaması: Parçalanabilen sesbirimleri bürümüş durumda olan, onlardan ayrındüşünülemeyen ses özelliklerinin tamamını göstermek için bürün terimi kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Dil ucunun dişlerin arkasına değmesi sonucu oluşan seslerdir: /d/, /n/, /s/, /t/, /z/ sesleri Türkçenin dil ucu-diş ünsüzleridir. f/ ve /v/ sesleri Türkçedeki sesbirim olan diş-dudak ünsüzleridir. /c/, /ç/, /j/, /ş/ sesleri diş eti-damak ünsüzleridir. Doğru yanıt A.

Yanıt Açıklaması: Söyleyiş Ses Bilimi, seslerin çıkarılışı sırasında konuşma organlarının durumunu, seslerin boğumlanma biçimlerini inceler ve sesleri bu açıdan sınıflandırır.

Yanıt Açıklaması: Bir dilde seslerin çıkarılması sırasında akciğerlerden gelen havanın ses aygıtında tam kapanma türünden bir engelle karşılaşmadan ses tellerinin titreşmesiyle oluşan seslere ünlü denir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Türkçede söz başında bulunamayan ünsüzlerden /m/, /l/, /n/, /f/ ile başlayan sözcükler gerçekten de alıntıdır, D doğru cevaptır.