Türkçe Ses Bilgisi

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki sözcüklerin tamamı, abartma sıfatları ile zarfların vurgusunun ilk hecede olmasına örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Ezgi kişi, bağlam, konuşurun sosyal sınıfı, eğitimi gibi nedenlere bağlı olarak değişebilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Türkçede eklenme sonucu ortaya çıkan ünsüz türemesi büyük ölçüde, bazı dil bilgisi kitaplarında yardımcı ünsüz olarak tanımlanan /y/, /ş/, /s/, /n/ ünsüzlerinin çekimde ortaya çıkan görünümleriyle ilgilidir. y ~ ø nöbetleşmesi: tepe-y-e, şu-y-um; ş ~ ø nöbetleşmesi: iki-ş-er; n ~ ø nöbetleşmesi: masa-nın şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Alıntı sözcükler Türkçenin sözvarlığının bir parçasıdır ve Türkçe kökenli sözcükler gibi Türkçenin yapısal kurallarına bağlıdır. Bir sözcük Türkçeye ne kadar erken girmiş ise Türkçenin ses sistemine uyarlanması da o kadar ileridir. Türkçe kökenli sözcüklerde görülen her tür gelişme alıntı sözcükler için geçerlidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: B, ve C şıklarında geniş ünlü-dar ünlü nöbetleşmesi, D şıkkında yuvarlak ünlü-düz ünlü nöbetleşmesi, E şıkkında ise ön ünlü-art ünlü nöbetleşmesi görülmektedir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Ses Değişmelerinin Nedenleri: Bir dilin sesleri farklı nedenlerle değişebilir. Bunun dil içi eğilimler, yazı dili ile konuş­ma dili arasındaki farklar, başka dillerle ilişkiler, dil içi varyantların birbirini etkileme­si, dildeki modalar, sosyal gruplar gibi çok farklı nedenleri vardır. Verilen örnek dildeki eğilimler ile ilgilidir. Dillerdeki değişmelerin nedenleri tümüyle bilinmemekle birlikte, en bilinen nedeni “En az çaba yasası” dır. Benzeşme süreci buna bir örnektir. Dillerde en az çaba yasası gereği, bir sesin çıkış yeri ya da biçimi açısından bir başka sese benzer ya da eş duruma getirilmesi benzeşme olarak açıklanır. Bu açıdan bakıldığında benzeşmenin pek çok ses olayını kapsadığı da ortaya çıkar: ünlülerde önlük-artlık, düzlük-yuvarlaklık uyumları; eklenme sırasında ünsüzlerin ötümlülük-ötümsüzlük açısından uyum sağlamaları; ünlü-ünsüz uyumu da benzeşme süreçleridir. Yazı dilinde sık rastlanan benzeşme örneklerinden biri /nb/ ünsüz çifti içindeki geniz sesi /n/’nin, yanındaki dudak ünsüzü /b/’ye benzeyerek geniz-çiftdudak sesi /m/’ye dönmesidir. /nb/>/mb/ değişmesi hem Türkçe sözcüklerde hem de Arapça, Farsça alıntılarda karşımıza çıkar. Pembe sözcüğü de bunlardan biridir. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Cüri kelimesinin standart biçimi jüridir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: A, B, C, D şıklarındaki ses değişmeleri çekimle ilgilidir. Bunlar doğal olarak sadece eşzamanlıdır ve biçimsel ses bil­gisi (morfonoloji) adı altında incelenirler. Benzer süreçler, bir kök veya gövdeden, eklenmeyle veya birleşme sonucu yeni söz­cüklerin türetilmesi sırasında da görülebilir. Bu durumda ses olayı eklenme veya birleş­meyle türemiş sözcükte kalıcı biçimde sonuçlanmış olabilir: kavuş- > kavşak, devir- > devrim, ret > reddet- gibi. Doğru cevap E’ dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru seçenek A şıkkında verilmiştir. CNN si-en-en doğru yazılışı bu şekildedir.

Yanıt Açıklaması: Ötümlülük, bir sesin oluşumu sırasında ses tellerinin titreşmesi, ötümsüzlük ise titreşmemesi anlamındadır.

Yanıt Açıklaması: Bir sözcükte iki sesin yer değiştirmesine göçüşme denir. Hem Türkçe hem de alıntı sözcüklerde görülebilen göçüşme kaynaklarda metatez veya yer değiştirme olarak da geçer. Doğru yanıt A.

Yanıt Açıklaması: Bazı alıntı sözcüklerin sonundaki uzun ünlüler de bir ünsüzle başlayan eklerden önce söyleyişte kısalabilmektedir: umum i >umumilik/umum i lik menf i >menfilik şahs i >şahsiyet Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Nispet i ’si her zaman düzeltme işareti ile gösterilmelidir: dinî, fikrî, tarihî vb. Doğru cevap D’ dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Doğru seçenek B şıkkıdır. Adem “yokluk” değil varlıktır.

Yanıt Açıklaması: Tek heceli sözcüklerde söz içinde bulundukları durumlarda bu ünsüzlerin yerinde bir ünlü türer. Fi’l sözcüğünde olduğu gibi ayın ve hemze yerine “i” ünlüsü türemektedir. Sözcüğün yazılış biçimi fiildir. Bu nedenle cevap A’dir.

Yanıt Açıklaması: III. maddede verilen bilgi doğru değildir. "yapıyor/yapıyo" örneğinde geniş ünlüde daralma bulunmamaktadır, "r" sesinde düşme meydana gelmiştir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Ayın ve hemzenin tek heceli sözcüklerde söz içinde bulundukları durumlarda bu ünsüzlerin yerinde bir ünlü türer. Örneğin şi’r › şiir, fi’l › fiil

Yanıt Açıklaması: Türkçede, söz sonunda bulunabilen /lt/, /nç/, /nt/, /rt/ gibi ünsüz çiftleriyle biten alıntı sözcüklerde de ünlü öncesinde ötümlüleşme gerçekleşir. Doğru cevap B'dir.