Eski Türk Edebiyatının Kaynaklarından Şair Tezkireleri

Yanıt Açıklaması: Yanıt c şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Gülşen-i Şuara Ahdi'nin eseridir.

Yanıt Açıklaması: Latifi Tezkiresi, devrinde çok okunmuş bir eser olup Heşt Behişt’ten üstün görülmüştür. Tezkirede alfabetik usulün kullanılmasının da farklı şair sayıları ortaya çıkmasıyla ilgisi yoktur. Yazar, eseri bitirdikten sonra gelen eleştirilere göre tezkireyi tekrar ele aldığı için Latifi Tezkiresi’nin farklı nüshalarında farklı şair sayıları ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Anadolu sahasında yazılan ilk tezkireler Sehi ve Latifi tezkireleri iken bunlara Bağdat ve çevresini de dahil eden Ahdi tezkiresi bu coğrafyada yazılmış üçüncü tezkiredir.

Yanıt Açıklaması: Güftî manzum tezkire yazan tek isimdir.

Yanıt Açıklaması: Ali Şir Nevaî'nin yazdığı tezkire Mecâlisü'n-nefâ'is'dir

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatında şair biyografisi, Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı biyografik eserleri bir önsözle, mukaddimeyle başlar. Bu bölümde yazar Allah’a hamd, peygambere dua ettikten sonra eserini neden yazdığını anlatır. Bu kısımda Kuran’da şiirle ilgili bölümler üzerinde durulur. Sonra biyografilere geçilir. Tezkirelerin sonunda hatime adı verilen bir sonuç bölümü bulunmaktadır. Bu kısımda tezkireci, eserini yazarken karşılaştığı sıkıntıları anlatır, eserini başarılı kılması için Tanrı’ya yakarır, okuyandan ve yazandan beklentilerini sıralar.

Yanıt Açıklaması: Künhü’l-ahbar yazarının diğer biyografi yazarlarından farklı taraflarından biri de, verdiği örnek şiirlere zaman zaman müdahale etmesidir.

Yanıt Açıklaması: Diğerleri tarihi eserleridir. Cevap a şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Ravza: Bahçe, cennet bahçesi. Divan edebiyatı geleneği içinde yazılan eserlerde bölümleri ifade etmek için kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Türkçe yazılmış ilk şairler tezkiresi Ali Şir Nevayî (ö.1501)’nin Mecalisü’n-nefais (y.1491) adlı eseridir. Nevayî’den önce İran edebiyatının büyük ustası Camî (ö.1492) Baharistan (y.1487)’ını, Emir Devletşah (ö.1495) da Tezkiretü’ş-şuara (y.1487)’sını yine aynı muhitte yazmışlardı. Herat’ta yazılan ve Osmanlı tezkire geleneğine modellik eden bu üç tezkireyi Herat tezkireleri kavramıyla adlandırıyoruz. Mecalisü’n-nefais (y.1498), bir ön söz ve sekiz tabakadan oluşmaktadır. Mecalisü’n-nefais , hem Fars edebiyatı hem de Türk edebiyatı için önemli bir eserdir. Farsça şiir söyleyen şairlerin hayat hikâyelerine bir silsile içerisinde yer veren Devlet Şah’ın Tezkiretü’ş-şuara ’sı ile Sam Mirza-yı Safevî’nin Tuhfe-i Samî ’si arasındaki boşluğu tamamlaması ve Farsça şiir söyleyen Fars asıllı şairleri al­masından dolayı Fars edebiyatı için de önemli bir kaynaktır.

Yanıt Açıklaması: Doğru yanıt c şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Latifî tezkiresinin hatime yani sonuç bölümünde pek çok eleştiri yapmıştır. Ancak bu eleştiriler arasında şiir yazımında Türkçe’nin önemini yitirdiği ile ilgili bir yorum yoktur.

Yanıt Açıklaması: Hasan Çelebi'nin eserleri; Dürer ü Gurer: Hasan Çelebi’nin hukuk alanında yazdığı haşiyelerdir. Envârü’t-tenzil: Kur’an’ın şerhine dair Arapça bir eserdir. Mutavvel: Belagat ilmine dair yazılan Arapça bir eserin şerhidir. Tezkiretü’ş-şuara (y.1585-86): Hasan Çelebi, 1586 yılında Kınalızade Hasan Çelebi Tezkiresi veya Tezkiretü’ş-şuara olarak bilinen eserini, 16. yüzyılın beşinci tezkiresi olarak Sehî, Latîfi, Ahdî ve Âşık Çelebi Tezkireleri’nden sonra kaleme almıştır. Zeyl-i Şakâyık : Âşık Çelebi Arapça olarak Şakâyık’a yazdığı bu zeyli Sokollu Mehmet Paşa’ya takdim etmiştir.Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Füsul-i Erbaa, Latifî’nin dört mevsimin özelliklerini sanatlı bir dille anlattığı nazım nesir karışımı bir eserdir. Risale-i Tarif-i Evsaf-ı İstanbul, İstanbul hakkında yazılmış bu eserdir ve önce Kanunî’ye daha sonra mukaddimesi değiştirilerek III. Murat’a sunulmuştur. Tezkiretü’ş-şuara ve Tabsıratü’n-nuzema, Anadolu’da, Sehî Bey’in Heşt-Behişt adlı eserinden sekiz yıl sonra yazılmış ikinci tezkiredir. Nazmül-cevahir, Hz. Ali’nin 207 sözünün kıtalar hâlinde tercümesidir. Subhatü’l-uşşak ise yüz hadisin kıtalar hâlinde Türkçe tercümesidir.

Yanıt Açıklaması: Âşık Çelebi edebiyat tarihimizde esas olarak tezkiresiyle yani nesir yazarlığıyla tanınır. Kendine has orijinal üslubuyla kaleme aldığı tezkiresi edebiyat, kültür ve dil tarihimiz açısından çok önemlidir. Kısa biyografilerde verilen bilgiler diğer tezkirelerden pek farklı değildir. Çelebi’nin kendine has canlı, samimi, esprili üslubu, esas onun tanıdığı şairleri anlatırken ortaya çıkar. Tezkirenin en önemli tarafı Âşık Çelebi’nin bizzat şairinden öğrendiği veya yakınlarından duyduğu en doğru ve geniş bilgiyi vermesi, bir psikolog gibi şairleri ve olayları tahlil etmesidir. Bu yönüyle eser bir edebiyat tarihinden çok hikâye hatta roman havası taşımakta ve türünün tek örneğini teşkil etmektedir. Bu uzun biyografilerde sadece kişi tasvirleri ve ruhi tahliller yapılmamış, çevre, mekân anlatımına, devrin sosyal yapısına gelenek ve göreneklerine dair bilgiler de verilmiştir. Eserde Farsça, Arapça kelime ve tamlamalar yanında Türkçe deyim ve atasözleri de çok kullanılmış ve Türkçe kelimelerle de seciler yapılmıştır. Tezkirenin olumsuzluk olarak değerlendirilebilecek tek yanı ebced sistemine göre tasnif edilmesidir. Bu tasnif tarzı eserin rahatça kullanılmasını engellemektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Heşt Behişt ’in en önemli tarafı, Osmanlı Devleti sınırları içinde yetişen şairleri ilk kez bir tezkire halinde toplaması ve böylece birçok şairi unutulmaktan kurtar­masıdır.

Yanıt Açıklaması: Âlî’nin hem genelde hem de bu alanda en önemli eseri Künhü’l-ahbar’dır. Künhü’l-ahbar, uzun bir mukaddime ve yazarın Rükn adını verdiği dört bölümden meydana gelir.

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatında şair biyografisi, yani tezkire olarak 35 eser vardır. Doğru cevap D’dir.