Eski Türk Edebiyatının Kaynaklarından Şair Tezkireleri

Yanıt Açıklaması: Şiirlerinde Nefî, Nâbî ve Nedim’in etkileri görülen Ârif Hikmet Bey, eski şiirin son temsilcilerinden biridir. Namık Kemal onun II. Mahmut devrinin en gözde şairlerinden biri olduğunu belirtmektedir. Üç dilde yazdığı şiirlerini topladığı divanından takdirle bahseden Cevdet Paşa ise Arapça şiirlerini beğenir. Onun ilmî ve edebî şahsiyetinden övgüyle söz eden bir başka kişi ise Ziya Paşa’dır. Ârif Hikmet, geniş bilgisi, okumaya ve kitaba düşkünlüğü, nadide kitaplara sahip kütüphanesi ve cömertliği yanında konağını devrin bilgin, şair ve diğer sanatçıların toplandığı bir merkez hâline getirmesiyle tanınmış ve birçok sanatçı, bilim adamı ve şairle yakın dostluklar kurmuştur.

Yanıt Açıklaması: "Cevahirü'l Müluk" adlı eser Faik Reşat'ın bir eseri değildir. Adı geçen bu eseri "Ali Emiri" yazmıştır. Doğru yanıt: B'dir.

Yanıt Açıklaması: Esami-i S¸uara-yı Amid, Miratü’l-fevaid adlı tezkiresinin, sadece şairleri kapsa- yan bir özetidir. Diyarbakır’da yetişen şairlerin biyografisini ihtiva eden bu eserde iki yüz on bir şair yer alır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Bu eser Riyazî’ye aittir. Düsturu’l-amel: Ön sözüne göre Farsça’nın tabirlerini ve bazı gramer meselelerini izah için yazılmıştır. İçerisinde birçok İran şairinden örnek beyitler vardır.

Yanıt Açıklaması: Hacı Tevfik Efendi’nin tek eseri Mecmuatü’t-teracim’dir. Tek nüshası bulunan eserde 1595 yılından başlayarak, yazıldığı 1859-60 yılına kadar yetişen 542 kişinin hayatları hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Eserde bir sıra ve düzen yoktur. Şairler yanında şair olmayanlara, hatta bazı Arap ve Acem şairlerine de yer verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Tezkirelerinde "Racih, Kemalî" mahlaslarını kullanan tezkireci "Mustafa Mucib"dir. Doğru yanıt: E'dir.

Yanıt Açıklaması: Alfabetik sıraya uymadan şairleri bir araya getirdiği için tezkire geleneğinden ayrılan Faik Reşat’ın Eslaf adlı eseri, yazarın Hazine-i Fünun mecmuasında çıkan yazı serisinin kitaplaştırılmış şeklidir.

Yanıt Açıklaması: A şıkkında yer alan Beliğ'e aittir.

Yanıt Açıklaması: Safvet’in Nuhbetü’l-asar min-Fevaidi’l-eşar adlı tezkiresinde şair Ânî ile ilgili verilen açıklamanın günümüz Türkçesine çevirisi şu şekildedir: “Hanım şairlerden olup Hz. Peygamber soyundandır. Halk arasında Fatma Hanım denilmekle meşhur namus sahibi etkileyici bir şairedir. Divan tertip et­miştir. Emir Ağa isimli kimsenin eşi olup ondan değerli bir çocuk dünyaya getirdi. Daha sonra bahsi geçen çocuk Yenişehir kadısı iken Ânî orada vefat etmiştir.” Bu açıklamaya göre, Şair Ânî’nin, Emir Ağa’nın eşi olduğu bilgisi gerçeği yansıttığı için sorunun çözümü D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Cevahirü’l-müluk, Ali Emirî tarafından yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Tam adı Şefkat Seyyid Abdulfettah olan sanatçı, Bağdatlı olduğu için Şefkat-i Bağdadi olarak da anılır.

Yanıt Açıklaması: Tezkire, I. Ahmet’e ithaf edilmifltir. Riyazî eserini hazırlarken daha önceki tezkirelerden de yararlanmış, 1586 yılında yazılan Hasan Çelebi Tezkiresi’nden sonra yetişen şairleri de kendi topladığı bilgilere dayanarak yazmıştır.

Yanıt Açıklaması: doğru yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Riyazi, esri Riyazü’ş-şuara’yı yazarken izlediği yolu anlatıp şu özelliklerde olduğunu dile getirmiştir: 400 kadar şairi yazılmış, iyi olmayan şairler esere alınmamıştır. Şairlerden çoğunun defter ve divanları görülüp incelenmiş, öteki tezkireciler gibi ezberden kitap yazma yoluna gidilmemiştir. Tarafsız davranılmış, bazı şairleri yalnızca övme, bazılarını da yerme yoluna gidilmemiştir.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda 17. yüzyıldakine benzer biçimde biyografik bilgiler oldukça azalır. Hatta bazen hiçbir bilgi verilmeden söz konusu şairin şiiri ile yetinilir. Verilen şiir örneklerinde de kesintiye gidilir. Bu yüzyıl tezkire yazarlarından Şefkat, Tezkire-i Şuara, Tevfik, Mecmua-i Teracim, Mehmet Tevfik, Kafile-i Şuara adlı eserleriyle daha önceki ünitelerde geçen antoloji tipi tezkirelerin özelliklerini sürdürürler. Bunların yanı sıra süslü bir dil ve üslupla biyografi kaleme alma bakımından Esat Efendi’nin, Bağçe-i Safa-enduz’u, Ârif Hikmet’in, Tezkiretü’ş- şuara’sı bu yüzyılda yazılmış olan diğer tezkirelerden ayrılır. Fatin, bu yüzyılda daha önce hiç denenmemiş bir yöntemi uygulamaya koyarak biyografiye önce örnek şiirle başlar. Ayrıca zamanın makam sahiplerini eserine almak ve onların pek değeri olmayan şiirlerine yer vermekle itham edilir. Bazen de aynı mahlası kullanan şairlerin şiirlerini birbirine karıştırmıştır. Bu zaaflarına karşın çağının pek çok şairi için tek kaynak olduğu için önemli bir tezkiredir.

Yanıt Açıklaması: Yümnî, şairler hakk›nda çok az bilgi vermiştir ve şiiirlerinden iki beyitle üç gazel aras›nda örnek seçmiştir. Tezkiredeki 29 şairden 13’ü Safayî Tezkire si’nde, 5’i de fieyhî’nin Vekayî-i Fudala’sında vardır.

Yanıt Açıklaması: Esile ve Evcibe adlı eserler  medrese öğrenimini bitirenlerin sınavı için hazırlanmış eserin adıdır. Doğru yanıt: A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kevkebü’l-mesud fi kevkebeti’l-cünud, II. Mahmud’un askeri alanda yaptığıyeniliklerin akla ve dine uygunluğunu ortaya koyan tercüme eserdir.

Yanıt Açıklaması: Sadıkî’nin Mecmau’l-havas adlı eserinde hem Orta Asyalı Türk şairler hem de Anadolulu şairler yer almıştır. Örnek şiirler, biyografilerden daha geniş yer tutmuştur. Şairler hakkında fazla bilgi vermekten kaçınılmıştır, gereken bilgiyi vermiştir. Yalın ama estetik bir dil kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerde verilen eserlerden Teracim-i Ahval-i Meşahir hal tercümesi alanındadır. Altı ha^l tercümesinden ibaret olan bu kitapçık, çok defa küçülmüş bir çerçevede Eslaf ’ı devam ettiren son kısımdır. Eser, tefrika şeklinde yayınlanmıştır. Doğru cevap A’dır.