Cumhuriyet Dönemi Türk Nesri

Yanıt Açıklaması: Söylevler; ele alınan teze, işlenen konuya göre siyasi, dinî, askerî ve bilimsel-kültürel söylev olarak adlandırılan çeşitleri vardır. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatındaki ilk siyasi söylev örneği Orhun yazıtlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Sadettin Nüzhet Ergun’un özellikle divan edebiyatı ve halk edebiyatının önemli yazar ve şairleriyle ilgili pek çok biyografik çalışması bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır: Gevheri (1928), Pir Sultan Abdal (1929), Mevlânâ (1932), Şeyh Gâlib (1932), Beşiktaşlı Gedâî (1933), Hengâmî (1933), Kâtibi (1933), Kuloğlu (1933), Silleli Sururî (1933), Namık Kemal (1933), Neşâtî (1933), Cenab Şahabeddin (1943), Bakî (1935), Şeyh Gâlib(1935), Aka Gündüz (1937), Ali Cânib (1937). Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bir yazarın kendi yaşam öyküsünü yazmasıyla ortaya çıkan biyografiye “otobiyografi” veya “öz yaşam öyküsü” denir. Bu nedenle biyografiden ayrılan temel farklılığı  otobiyografiler, ben merkezli olduğu için kişisellik ön plandadır.

Yanıt Açıklaması: Söylevin eski Yunan’da ortaya çıkmasının ardından pek çok düşünür bu kavramı ele alarak geliştirmeye çalışmış ve araştırmalar yaparak eserler ortaya koymuşlardır. Bu düşünürlerden birisi de Farabi’dir. Aristo’nun ve Platon’un eserlerinden etkilenerek söylev konusunda araştırmalar yapan Farabi, ‘Fusulül Medeni’ isimli yapıtında, iyi bir devlet adamının sahip olması gereken özellikleri sıralarken güzel söz söyleme yeteneğinden ayrıca bahsetmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bir yazarın, yakından tanısın ya da tanımasın değerli saydığı, etkilendiği, beğendiği kişilerin karakter özelliklerini, belirgin yanlarını, aralarında geçen ilginç olayları veya daha başka özelliklerini anlattığı üç beş sayfalık kısa yazılara “portre” denir. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatında seyahatname türüne örnek olabilecek ilk eser Hoca Gıyaseddin Nakkaş’ın Hıtay Sefaretnamesi olarak da bilinen 1422 tarihli Acâibü’l-Letâif’idir

Yanıt Açıklaması: Milliyet gazetesinin 1962’de açtığı “Bir Yurt Gerçeği” konulu röportaj yarışmasıdır. Eğitim, kadın hakları, insan emeğinin sömürülmesi, ağa baskısı gibi sorunların somutluk kazandığı röportajlar arasından birinciliği Dursun Akçam’ın “Analarımız” adlı röportajı kazanır. Anadolu kadınının yaşadığı çağ dışı koşulları sergileyen bu röportaj ile Akçam, ülkemizdeki kadın sömürüsü sorununa dikkat çeker.

Yanıt Açıklaması: Rönesans’la birlikte artık sanatçılar, yazarlar ve şairler biyografilere konu olmaya başlar. Bu anlamda İtalyan Giorgio Vassari’nin Lives of Artists (1550) adlı eseri ve Thomas More’un idam edilişi üzerine damadı William Roper tarafından yazılan Life of Sir Thomas More isimli biyografisi ve George Cavendish’in Life of Wolsey’i dikkat çeker. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bir kişinin topluluk karşısında bir düşünce ve inancı savunmak ve onu topluluğa aşılamak amacıyla yaptığı etkili konuşmaya söylev denir.

Yanıt Açıklaması: Bilim adamı, bilimsel biyografisinde edebiyat, sanat veya kültür tarihinde önemli bir yeri bulunduğu düşünülen bir şahsı, hayatının veya eserinin karanlıkta kalmış yanlarını aydınlatmak iddiasıyla araştırır. Edebî biyografiler ise bu kadar tarafsız ve nesnel olma iddiasında değillerdir.

Yanıt Açıklaması: Gezi öncelikle bir mekan üzerinde gerçekleştiği için en çok coğrafyanın ilgi alanına girer.

Yanıt Açıklaması: Daha zengin bir gezi edebiyatıyla karşılaştığımız, değişik batılı ülke ve şehirlerine ait gezi yazılarının artmaya başladığı,  diğer taraftan özellikle Anadolu coğrafyasını, insanını, kültürünü, tarihini, yaşama biçimini ön plana çıkaran, röportajla karışık gezi yazılarının ortaya çıktığı dönem Cumhuriyet Dönemi'dir.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet Dönemi’nde Anadolu’ya dair gezi yazılarının sayıca artmasının nedeni, Anadoluculuk hareketine bağlı gelişen memleket edebiyatıdır. Bu harekete bağlı olarak yazılan önemli gezi yazısı eseri Reşat Nuri Güntekin’in Anadolu Notları isimli iki ciltlik eseridir.

Yanıt Açıklaması: Kişinin yaşadıklarını ve gözlemlerini anlatma bakımından otobiyografi, seyahatname, günlük ve mektup türleri arasında ortaklıklar vardır ancak deneme türü ile amaç bakımından olsun içerik bakımından olsun bu derecede bir ortaklık yoktur.

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatında sohbet türünde yazılmış olan  Tarih Musahabelreri  adlı eser Yahya Kemal Beyatlı’ya aittir.

Yanıt Açıklaması: Anafartalar Kuman- danı Mustafa Kemal ile Mülakat, Edebî Ziyaretler ve Mülakatlar adlı eserler Ruşen Eşref Ünaydın'a aittir. Doğru y anıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Günlük hayatın akışı, bu akış içinde yaşananlar ve gözlemlenenler, karşılaşılan insanlar, gezilip görülen yerler, okunan eserler; kişinin ekonomik, sosyal, kültürel, duygusal hayatı bunlardan bazılarıdır.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet Dönemi’nin yine önemli yazarlarından birisi olan Falih Rıfkı, gezi edebiyatına ona yakın sayıdaki eseriyle katkıda bulunmuştur. Denizaşırı (1931), Yeni Rusya (1931), Yolcu Defteri (1946), Taymis Kıyıları (1934), Bizim Akdeniz (1934), Tuna Kıyıları (1938) ve Hind (1944) isimli kitaplarında Brezilya’nın tropik ormanlarından Rusya coğrafyasına kadar geniş bir coğrafyadaki gezilerinde gezip gördüklerini gözler önüne serer.

Yanıt Açıklaması: Halide Edip Adıvar birçok romanında gezi yazılarından yararlanmıştır.  Dağa Çıkan Kurt romanında İtalya seyahatini yansıtmıştır.