Çağdaş Türk Edebiyatları 1

Yanıt Açıklaması: Ahmet Cevdet Paşa (1854’te) ve S¸emsettin Sami, Arap harf- lerine bazı işaretler (hareke benzeri) ilave ederek, kelimelerin doğru okunmasına önemli ölçüde katkıda bulundular.

Yanıt Açıklaması: 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra bağımsız Türk cumhuriyetlerinde Latin alfabesi yeniden gündeme geldi.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap "a" şıkkıdır, çünkü drama edebi tür olarak tiyatro alanına girer, diğer edebi türler, roman gibi, tiyatro alanına girmez, Tarih de tiyatronun bir alt alanı değildir.

Yanıt Açıklaması: Hüséyn Cavid'in (1882-1941)Türkiye’de yanlış Batılılaşma ve bunun yol açtığı ahlak bozuklukları, sosyal çöküş, tenkit ettiği ve Batılılaşmayı “Firenk hayranlığı” olarak yanlış bir şekilde kabullenen bir ressamın facialı hayatı tasvir ettiği eseri bir manzum dramı olan Uçurum'dur (1917). Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İran, XX. yüzyıl başlarında Rusya ve İngiltere’nin kontrolü altına girmeye mecbur olsa da 1924 yılına kadar iyi kötü bağımsızlığını ve Türk kimliğini koruyabildi. 1924’te İngilizlerin de yardımı ile Rıza Han, Türk Kaçar hanedanını tahttan uzaklaştırarak İran’ın kontrolünü eline geçirdi ve kendini şah ilan etti. Böylece 1924’ten sonra İran bir Türk devleti olmaktan çıktı; siyasî, kültürel yapısında tamamen Farsların hâkim olduğu bir devlet hâline geldi.

Yanıt Açıklaması: Sözü edilen sanatçı Semed Behrengi'dir.

Yanıt Açıklaması: Dekabristler: Rus Çarının yetkilerinin sınırlanmasını ve Rusyanın meşrutî monarşizmle idare edilmesini isteyen hürriyetçi, demokrat düşüncelere sahip asker ve aydınlar 14 Aralık 1825’te ayaklandılar fakat, başarılı olamadılar; liderleri öldürüldü, birçoğu sürgüne gönderildi. Onların ideallerini paylaşanlara “Debabrist” denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan edebiyatında hürriyet temasını Servet-i Fünunculara yakın bir dille en belirgin şekilde işleyen şair Mehemmed Hâdi’dir. Hürriyetçi, adaletçi, inkılapçı bir şair olarak yıldızı parlayan M. Hâdi, Türkiye’deki Türkçülük, İslamcılık cereyanlarının sempatizanlarındandır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlıların Avrupa’dan çekilme sürecinde birçok Türk topluluğu özellikle XIX-XX. Yüzyıllar içerisinde değişik tarihlerde devletin sınırları dışında kalmıştır. Bu topluluklar içinde Moldavya’daki Gagavuzları ayrıca olarak ele almak gerekir. Çünkü dinleri itibarıyla (Ortodoks-Hristiyan) Osmanlı kültürünün belli ölçüde dışında kalmışlar, Oğuz nitelikleri taşımasına rağmen farklı bir dil ve alfabe kullanmışlardır. Yine de dil bakımından en yakın oldukları topluluk Türkiye Türkleridir. Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D'dir. Bu sufi şairler hangi Turk halkina mensup olursa olsunlar, kuzeybatı bölgesinde eskiden beri kullanılan , Çağatay Türkçesine dayanan anlaşılır bir dille yazdıklarından sadece Kırım'da, İdil-Ural bolgesinde Tatarlar, Başkurtlar arasında değil, batıdaki bazi Kazaklar arası da da sevilerek okunmuşlardır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan edebiyatının ilk realist romanlarından biri olan iki bölümlük Mektuba^t-ı S¸e´yda Bey S¸irvani^ (Muallimler İftiharı 1898, Gelin- ler Hamayili, 1900) ve ilk realist hika^yelerden kabul edilen Allah Hovfu (1906) ile G·urban Bayramı, Yahud On Gün Riyazet (1907) gibi eserleriyle modern hika^ye ve roman türünün gelişmesine hizmet etmiş isim Sultan Mecid G·enizade'dir.

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan Türkçesiyle kaleme alınan, Azerbaycan’ın ilk tiyatro eserleri, önce Rusça basıldıkları gibi, sahneye de önce Rusça ve Ruslar tarafından konulmuşlardır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bu guruba Kırım Tatarları, İdil-Ural Tatarları, Sibirya Tatarları, Karaylar, Başkurtlar, Kumuklar, Karaçay Balkarlar, Noğaylar, Kazaklar, Kırgızlar vd. dâhildir.

Yanıt Açıklaması: Anar, çok yönlü bir yazar olarak dikkati çeker. Çok iyi bir öğrenim görmüş, mükemmel bir ortamda yetişmiştir. Sadece Azerbaycan’ın değil Rus ve Batı dünyasının da belli başlı eserlerini incelemiş, okumuş; geniş bilgi ve derin kültürü onun insan problemleri üzerinde yoğunlaşmasını sağlamıştır. Eser Anar' a aittir.

Yanıt Açıklaması: Dünyanın çeşitli yörelerinde yaşayan Türk soyundan insanların oluşturduğu düşünülen topluluğa “Türk dünyası” denir. Türk dünyasının nüfusu 2011’de yaklaşık olarak 180-200 milyon civarındadır. Günümüzde bu dünyayı oluşturan Türk boyları, siyasî, sosyal ve kültürel hayat bakımından bir hayli değişik şartlar altında varlıklarını sürdürmektedir. Bunlar arasında bağımsız devletlere sahip olanlar (Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan), başka milletlerin yönetimi altında bazı siyasî ve kültürel haklar elde etmiş olarak (Tataristan, Başkurdistan, Çuvaşistan, Yakutistan ve diğer yerlerde) yaşayanlar olduğu gibi sebebi ne olursa olsun, hiçbir siyasî, kültürel hakka sahip olmayanlar da (Suriye ve İran Türkleri gibi) vardır.

Yanıt Açıklaması: Ehmed Cavad Azerbayacan milli marşının sözlerini yazmış bir şairdir. Aynı zamanda çok bilinen "Çırpınırdın Karadeniz Bakıp Türk'ün Bayrağına" dizeleriyle başlayan marşın da şairi olan kişidir.

Yanıt Açıklaması: XIX. asrın sonlarında Neriman Nerimanov (1870-1925)’un tiyatro eserleri, konuları ve idealleriyle dikkati çeker. Asıl mesleği doktorluk olan N. Nerimanov, yazar ve siyaset adamı olarak Azerbaycan’ın tarihinde önemli rol oynar.

Yanıt Açıklaması: Sovyet yönetiminin asıl isteği, Türkler arasında eğitimi kolaylaştırmak değildir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Türkleri 1928-1929’da Latin alfabesine geçtikten sonra Irak Türkleri Arap alfabesini kullanmaya devam ettiler. Bilinen sebeplerle Türkiye Cumhuriyeti’nin bir ara Balkanlar ve Kıbrıs hâriç, Türkiye dışında Türkler olduğunu kabul ve itiraf etmekten çekinerek onların problemlerinden uzak durması; Irak yönetiminin yoğun baskıları; ayrıca Irak’ta yetişen genç kuşakların Osmanlı mazisini unutmaya başlaması gibi sebeplerle Irak Türkleri, zamanla Arapların kendilerine uygun gördüğü “Türkmen” kimliğini belli ölçüde kabullendi.