Çağdaş Türk Edebiyatları 1

Yanıt Açıklaması: Yine de o döneminfarklı yanlarına, şair ve yazarların bazı karakteristik taraflarına ışık tutar: O bu eserinde, Ömer İpçi ile H. Odabaş’tan başkalarının hep kuzey şivesiyle yazdıklarını, Yalı Boyu’nun sosyal yapısı sebebiyle oradan pek şair çıkmadığını, şairlerin daha çok kuzeyden çıktığını ve günlük hayatta kullandıkları “çöl şivesi”yle yazdıklarını bildirir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Cengiz Dağcı savaş sonrasında yazdığı bir hika^yesini İstanbul’a Varlık Yayınevi’ne gönderir. Yayınevi yöneticisi Yaşar Nabi Nayır, hika^yesini genişletirse yayımlayacağını bildirince bu seferKorkunç Yıllar ve Yurdunu Kaybeden Adam’ı gönderir. Ziya Osman Saba, eserlerin dili ve imlası üzerinde bazı düzeltmeler yaptıktan sonra, bir romanın iki ayrı bölümünden ibaret olan bu eserler basılır (1956) ve Türkiye’de ilgiyle karşılanır. Ardından yazarın en önemli romanlarından biri olan Onlar da İnsandı (1958), O¨lüm ve Korku Günleri (1962), O Topraklar Bizimdi (1966), Dönüş (1968) vd. basılır. Böylece Türkiye Türkleri, kendileriyle hiç ilgisi olmadığını düşündükleri II. Dünya Savaşı’ndan Türk dünyasının nasıl kayıplarla, ne büyük ıstıraplarla çıkmış olduğunu öğrenme imka^nı bulur.

Yanıt Açıklaması: Rus yönetiminin işgalden sonra yaptığı işlerden biri de 1784’te Müslümanların dinî işlerine ve kendi aralarındaki ihtilaflara bakmakla görevli “Kırım Müslüman Ruhanî İdaresi”ni kurmak olmuştur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Rus askeri okulunda öğrenci olmasına rağmen Tercüman okuyucuları arasında bulunan ve İsmail Bey’in yolundan giderek Tatarların ilk “romanı” Hüsameddin [Hisametdin] Molla’yı (Kazan 1886) yazan Musa Akyiğit, bunun en güzel örneklerindendir. Doğru seçenek C'dir.

Yanıt Açıklaması: Nurmuhammed Andalıp, Türkmen edebiyatının koşma, muhammes, müstezad gibi türlerinde şiirler yazmış önemli şairlerindendir. Türkmen halkının tarihinden ve hayatından esinlenerek yazdığı Oğuznama ve Risale-i Nesime manzumelerinde oldukça başarılıdır. Oğuznama adlı manzumesinde Oğuz tarihi hakkındaki rivayetleri ele almıştır. Sagdı-Vakgas ve Kıssa-i Fırgun mesnevilerinde bazı yenilikleri de getirmiştir. Bu eserlerde şiirin ezgili koşuk türünü kullanarak, eserlerin halk tarafından anlaşılmasını sağlamıştır. Andalıp, diğer taraftan Yusuf-Züleyha, Leyli-Mecnun, Babarevşen ve Zeynelarap mesnevilerini hem halk şiiri türlerinden koşuk hem de klasik şiir türlerinden gazel, muhammes, murabba, müseddes gibi şekilleri kullanarak yazmıştır. Andalıp, ayrıca Nevaî’nin gazellerine Ey Köngül “Ey Gönül”, Huub “Uyku”, Oon Sekiz Yaşındadır “On Sekiz Yaşında” başlıklı tahmisleri; Fuzulî’nin gazellerine ise Yanmaz mı ve Aavaaralar adlı tahmisleri yazmıştır (Kara 1998).

Yanıt Açıklaması: “Bahçesaray şehir emaneti meclisinden İsmail bey Mirza” imzasıyla 1879’da Tiflis’te Ziya gazetesinde “Bahçesaray’dan Gönderilen Mektup” adıyla yayımlanmıştır

Yanıt Açıklaması: İsmail Gaspıralı’nın 1880’li yıllardaki teşebbüsleriyle başlamış ve 1920’li yıllara gelindiğinde Türk boyları arasında bir hayli taraftar bulmuş ve yaygınlaşmaya başlamış “tek ulusal kimlik”, “ortak edebî Türk dili” ve “ortak modern kültür” ideali, sömürgeci Rusları eskiden beri korkutmuş, onların Türk boylarını ayrı ayrı bir “ulus” hâline getirme siyasetinin önündeki en büyük engel olarak değerlendirilmişti.

Yanıt Açıklaması: Türk dili ve edebiyatının çeşitli dönemleri hakkında günümüzde de önemini koruyan birçok eseri olan ve  Türkiye’de Batı metotlarını Türk diline uygulayan ilk kişi Bekir Sıdkı Çobanzade'dir.

Yanıt Açıklaması: Rusya’daki “Panslavizm”, Avrupa’daki uluslaşma hareketlerinden etkilenen İsmail Gaspırlı, bütün Rusya “Müslümanlarının” (Türklerinin) içinde bulunduğu kötü durumdan nasıl kurtulacağı konusunda düşünmüş taşınmış yekpare bir projeyi uygulamaya koymuştur: O, 1883’te Bahçesaray’da yayımladığı Tercüman gazetesiyle, 1884’te fonetik metot (Usul-i Savtî)’la başlattığı “Usul-i Cedid” eğitim-öğretim hareketiyle ve 1887’de Tercüman gazetesinde Molla Abbas Fransevi imzasıyla yazmaya başladığı roman ve hikayeleriyle bu genel projesini, Rusya Türklerinin dikkatine sunmuş bulunuyordu.

Yanıt Açıklaması: Dil konusunda önemli araştırmaları olan bilim adamlarından biri de Hristiyanlaştırılmış bir Tatar ailesinin çocuğu olan Muhammed Gali Mahmudov (1824-1891)’tur. Kazan medreselerinde okurken hattının güzelliği sayesinde 19 yaşındayken Kazan Üniversitesi’nde hat hocası olarak göreve başladı ve Tatarca okuttu. Rusça öğrenmenin onlara sağlayacağı yararları anlatarak Tatarları, Rusça öğrenmeleri için ikna etmeye çalıştı. 1876’ta Kazan Tatar Öğretmen Okulu’nun kuruluşunda görev aldı ve bu okulun ilk müfettişi oldu. 1850-1855 yılları arasında hem metodik hem de pedagojik bakımdan başarılı bulunan “Pratik Tatar Dili Kılavuzu” (Rusça adı: Pratiçeskoe rukovodctvo k izuçenıyo tatarskogo yazıka) adlı ders kitabını yazdı, eser 1856’da basıldı. 1864’te Marzubanname’yi Türkçeden Tatarcaya çevirip “Kitab-ı Destur-i Şahî ve fi Hikayet-i Padişahî” adıyla yayımladı. Bu çeviride oldukça sade bir Tatarca kullanması dikkati çekti. 1858-1889 tarihleri arasında Rusça-Tatarca Sözlük hazırladıysa da bu eserini bastıramadı. Rusçadan çevirdiği topluma yararlı bilgileri içeren çeşitli eserleri de vardır.

Yanıt Açıklaması: Rus yönetiminin işgalden sonra yaptığı işlerden biri de 1784’te Müslümanların dinî işlerine ve kendi aralarındaki ihtilaflara bakmakla görevli “Kırım Müslüman Ruhanî İdaresi”ni kurmak olşutur. Bu makamın başında bulunan Kırım Müftüsü atama yetkisi olan Çar’a aitti. Çarlar, Kırım Müftülüğüne dinî bilgisi ve gerekli ölçüde saygınlığı olan ulemadan birini değil, Rus yönetimine sadakati ile bilinen “mirza”lardan atama yapıyordu.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerin tamamı İsmail Gaspıralı ile ilgilidir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde Gagavuzlar da Latin alfabesine geçmiştir.25 Aralık 1991’de Azerbaycan’da nispeten çok yakın bir Latin alfabesi benimsendi ama, 12 Nisan 1993’te Türkmenistan’da ve 2 Eylül 1993’te Özbekistan’da kabul edilen Latin alfabeleri, bilim ve siyaset çevreleri için hayal kırıklığından başka bir şey olmadı.Kırım Tatarları ise yaygın olarak Kiril alfabesini kullanıyorlar. 1992’de Kırım Tatar Meclisi’nin onayladığı Latin alfabesiyle de bazı eserler basılıyor. Yine de Latin alfabesiyle basılan kitaplarda farklı kullanımlar görülmektedir. Henüz standart bir alfabe kullanımından söz edilemez. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Maarif hareketine, Tatarlar arasında “Meg’rifetçilik” denilir. Rusya Türkleri arasında aydınlanma hareketi ve bunların temsilcileri için kullanılan tabirdir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Kemine’nin yazdığı Garip, Gariplik, Barında, Beyle, Kazım gibi şiirleri Türkmen hiciv edebiyatının en iyi örnekleri arasında değerlendirilebilir.

Yanıt Açıklaması: Bulud Karaçorlu Sehend (1927-1980) tarafından Dede Korkut destanlarından nazma çekilen eser Sazımın Sözü’dür. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Gazeteci Ali ise Rusya Müslümanları Kongresi’ne katıldığını orada görüşmelerin Rusça yapılmasından rahatsız olduğunu söyler

Yanıt Açıklaması: "En" dediği için cevap d şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Akyiğit Türkiye’de edebiyatla değil fikir hayatıyla ilgilenir. Avrupa Medeniyetinin Esasına Bir Nazar (İstanbul, 1897) adlı eserini yayımlayarak Avrupa medeniyetinin, Müslümanların ilmî araştırmalarından yapılan tercümeler sayesinde geliştiğini, yükseldiği ve başarılarını da Müslümanlara borçlu olduğu fikrini savunur