Çağdaş Türk Edebiyatları 1

Yanıt Açıklaması: Taciklerin etkisiyle konuşma dilinde ortaya çıkan değişikliklerin alfabeye yansıtılması için büyük bir çaba gösterilerek Özbek yazı dilindeki ünlü sayısı azaltılmış ve Türkçe kelimelerdeki büyük ve küçük ses uyumu, imlada hemen hemen yok sayılmıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerde verilen kişilerden, Ahmet Midhat Efendi Arap harfleri yerine Latin harflerinin alınmasına karşı çıkmıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: İsmail Gaspıralı’nın önderliğinde, bütün Türk dünyası için modern Türk kimliği çatısı altında “ortak yazı dili” ve “ortak edebiyat” (daha doğrusu ortak modern kültür) oluşturma teşübbüsü dikkati çeker. İstanbul’da Sırat-ı Müstakim , Türk Yurdu, İkdam; Bahçesaray’da Tercüman ; Bakû’da Hayat, İrşad, Terakki, Füyuzat, Şelale, Açıksöz; İdil-Ural’da Kazan Muhbiri, Vakit, Şura gibi süreli yayınlarda, bu temayül açıkça desteklenmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1918-1932 arasındaki İngiliz mandası sırasında bu bölgedeki Türkler azınlık durumuna düştü ve üzerlerindeki Arap milliyetçiliğinin baskısı artmaya başladı. 1932’de Irak krallığı kuruldu. 1968’de Baas Partisi yönetimi ele geçirdi ve Türkler üzerindeki baskı zulme dönüştü. Iraktaki şovenist baskılar sebebiyle Türkler, kendilerini “Türk” değil “Türkman-Türkmen” olarak adlandırmak zorunda kaldılar. Bu sebeple, kökleri bir olsa da günümüzde bunları eski Sovyet Türkmenistanı’nda bulunan Türkmenlerle karıştırmamak gerekir; dil ve kültür itibarıyla onlardan farklılaşmışlardır. Irak Türkmenlerinin kullandıkları yazı XX. yüzyıl ortalarından itibaren Osmanlı Türkçesinden yavaş yavaş mahallî dile doğru kaymaya başlamıştır. Türkiye Türkleri 1928-1929’da Latin alfabesine geçtikten sonra Irak Türkleri Arap alfabesini kullanmaya devam ettiler. Bilinen sebeplerle Türkiye Cumhuriyeti’nin bir ara Balkanlar ve Kıbrıs hâriç, Türkiye dışında Türkler olduğunu kabul ve itiraf etmekten çekinerek onların problemlerinden uzak durması; Irak yönetiminin yoğun baskıları; ayrıca Irak’ta yetişen genç kuşakların Osmanlı mazisini unutmaya başlaması gibi sebeplerle Irak Türkleri, zamanla Arapların kendilerine uygun gördüğü “Türkmen” kimliğini belli ölçüde kabullendi. Günümüzde artık bu kimliği kullanıyorlar. Irak’ta Saddam Hüseyin rejiminin yıkılmasından sonra yeniden Türkiye ile yakın ilişkiler kuruldu ve kültür hayatı tekrar Türkiye’ye yaklaşmaya başladı.

Yanıt Açıklaması: Müslümanların Şii ve Sünni olarak ikiye ayrılması

Yanıt Açıklaması: Maarifçi: Sözü edilen dönemde, cemiyette ve din anlayışında yenileşmeyi, ıslahatı arzu eden ve bu yolda özellikle eğitim alanında çalışmalar yapan, eğitici fikrî, edebî, ilmî eserler yazan, aynı ideallerle gazetecilik yapan aydınlara Azerbaycan Türkçesinde aydınlanma çağı münevverleri manasına “maarifçiler” denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: 1905 yıllarından sonraki yıllarda Azeri edebiyatı bir yadan Rusya'daki edebi hareketlerin, siyasi gelişmelerin etkisi altındadır ve soruda bahsedilen unsurları barındırma özelliğini taşımaktadır. Cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Daha önce ilk belirtileri ve ilk temsilcileri kısaca anlatılan modern Azerbaycan edebiyatı, 1850’lerden sonra Mirze Feteli Ahundzade’nin şahsında en büyük temsilcisini bulur. Ahundzade, tiyatro yazarı, şair, edebiyat teorisyeni, mütefekkir ve reformisttir.

Yanıt Açıklaması: Molla Nesreddin mizah dergisinin yöneticisi Celil Memmedg·uluzade (1866-1932) mizahi^ yazıları, küçük hika^yeleri yanında dram eserleriyle de devrine damgasını vurmuş şahsiyetlerdendir. O¨ğrenciliğinden itibaren tiyatroya ilgi duyan Celil Memmedg·uluzade Rus edebiyatını çok iyi biliyordu. C¸ay Destga^hı (alegorik dram, 1889), Kişmiş Oyunu (komedi, 1892), O¨lüler (dram 1909), Anamın Kitabı (dram, 1919), Ka^mança (dram, 1920), Danabaş Kendinin Mektebi (komedi, 1921), La^l (senaryo, 1921), Deli Yığınçağı (komedi, 1926) gibi eserleri vardır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı-Safevî mücadeleleri

Yanıt Açıklaması: “Azerî Türkçesi” ve “Azerî edebiyatı” kavramlarını bilim alanında ilk defa Fuat Köprülü kullanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hemen her şair Farsça yerine kendi ana dilini kullanmayı tercih etmeye başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Mehemmedağa Şahtaħtlı, 1879’da Tiflis’te, Rusça ve Azerbaycan Türkçesiyle “Tekmilleştirilmiş Müselman Elifbası” ve 1902’de de “Savtî Şark Elifbası” adlı kitaplarını bastırmıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Namık Kemal Arap harflerinin ıslahına yönelik hareketlere şiddetle karşı çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Şiirlerinde ince bir ruh, seçkin bir güzellik duygusu, coşkun sevgi tezahürleri görülen Séyyid Ebulgasım Nebatî (1812-1873), çağının en büyük şairlerinden biridir. Kendisi “seyyid” ve tarikat şeyhidir.

Yanıt Açıklaması: Ahmet Baytursunoğlu 1912’de “Okuv Kuralı” adlı alfabe-okuma kitabında Arap alfabesi- ni, Kazakçanın ses özelliklerini tamamıyla yansıtacak şekilde fonetikleştirir ve bu alfabe geniş kabul görür.

Yanıt Açıklaması: İsmail Bey Kutkaşınlı. Cevap A'DIR.

Yanıt Açıklaması: Latin harflerine geçme fikrini ilk defa 1873’te İstanbul’daki “Hakaik” gazetesine yazdığı bir mektubunda açıklayan modern Azerbaycan edebiyatının 1850’lerden sonraki en büyük temsilcisi Mirze Feteli Ahunzade'dir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1991’deki yeni bağımsızlık döneminden sonra Azerbaycan’ın önderi Haydar Aliyev’in “Biz bir millet iki devletiz!” demiştir.

Yanıt Açıklaması: Sözü edilen sanatçı Seyyid Mehemmed Hüséyn Şehriyar'dır.