Çağdaş Türk Edebiyatları 1

Yanıt Açıklaması: Bağımsızlık Devri Edebiyatı, Türkmenistan’ın 27 Ekim 1991’de bağımsızlığını ilan etmesiyle başlayan devirdir. Bu dönem edebiyatı, bağımsızlık ve milli uyanış edebiyatı olarak adlandırılabilir. Bağımsızlık, milli gurur, milli tarih, çocuk psikolojisi gibi konular işlenmiştir. Ahlaki konuların ideolojik baskılardan uzak işlendiği, milli tarihe yönelişin güçlü olduğu bu dönemde şiir yazmaya başlayan Berdinazar Hudaynazarov, kaynağını insan sevgisinden alan çok sayıda şiir yazarak Türkmen şiirinin en güçlü isimlerinden biri olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Dışarıdan gelen bu tesirlerin yanı sıra İsmail Gaspıralı’nın Tercüman gazetesiyle yolunu açtığı modernleşme ve 1884’te okuma-yazma kurslarıyla başlattığı modern eğitim (Usul-i Cedid), açık fikirli ve zamanı kavrayabilen din adamları, millet ve din sevgisi sahi- bi tüccarlar (Türk-Tatar burjuvazisi), bir şekilde Türkiye’de öğrenim görmüş gençler yar- dımıyla kısa zamanda geniş halk yığınları tarafından benimsendi ve sadece Kırım’a değil İdil-Ural’a, Rusya’nın ha^kim olduğu diğer Türk yurtlarına da yayıldı.

Yanıt Açıklaması: Dışarıdan gelen bu tesirlerin yanı sıra İsmail Gaspıralı’nın Tercüman gazetesiyle yolunu açtığı modernleşme ve 1884’te okuma-yazma kurslarıyla başlattığı modern eğitim (Usul-i Cedid), açık fikirli ve zamanı kavrayabilen din adamları, millet ve din sevgisi sahi- bi tüccarlar (Türk-Tatar burjuvazisi), bir şekilde Türkiye’de öğrenim görmüş gençler yardımıyla kısa zamanda geniş halk yığınları tarafından benimsendi ve sadece Kırım’a değil İdil-Ural’a, Rusya’nın ha^kim olduğu diğer Türk yurtlarına da yayıldı.

Yanıt Açıklaması: Şimdiye kadar elde edilen en eski yazısı, “Bahçesaray şehir emaneti meclisinden İsmail Mirza” imzasıyla 1879’da Tiflis’te Ziya gazetesinde “Bahçesaray’dan Gönderilen Mektup” adıyla yayımlanmıştır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Necef Bey'in ilk kez trajedi türünde yazdığı oyunun adı "Musibet-i Fahreddin"dir. Doğru yanıt: E'dir.

Yanıt Açıklaması: Klâsik Türkmen şiirinin ilk örneklerini 18. yüzyılda Magtımgulı vermiştir.

Yanıt Açıklaması: Türkmen edebiyatının gerçek anlamda 18. yüzyılda başladığını söylemek mümkündür. 18. yüzyıl şairlerinden Magtımgulı (1733-1783), Türkmen dilinin edebî dile dönüşmesinde çok önemli bir mihenk taşı olduğu gibi T ürkmen edebiyatının da ilk temsilcisi kabul edilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kırım Tatar yazılı edebiyatı ise Altın Ordu döneminin sınırlı eserleriyle, Kırım Hanlığı döneminden kalan nispeten daha zengin malzemeye dayanmaktadır. Rus istilasından sonra Türkiye’ye kitleler hâlinde göçün başlaması da edebiyat hayatı için tam bir çöküş dönemi oluşturur. Bu bilgi ışığında doğru cevap E şıkkı olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Tatarlar arasında dil, tarih ve etnografya alanında Batılı bilim metotlarıyla araştırmalar yapan bilim adamlarının öncülerinden olan Hüseyin Feyizhanov (1828-1866), bilimsel araştırmaların Tatarlar arasında yerleşmesinde önemli rol oynadı.

Yanıt Açıklaması: Gün Olur Asra Bedel

Yanıt Açıklaması: Kız aydımları. cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Rusya’da Tatar Türkçesiyle basılan ilk alfabe kitabı olan “Tatar Tili Elfbası”nın yazarı Said Halfin’dir. Halfin, Kazan’da tercümanlık, mütercimlik ve Tatar dili öğretmenliği yapmıştır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Rusya Türklerinin, Osmanlı Türkleriyle olan iletişimini keserek onların Rus hükümetine yakınlaşmasını sağlamak

Yanıt Açıklaması: Mirza: Kırım’da bey soyundan gelen kimselere verilen unvandır.

Yanıt Açıklaması: Türkmen halk edebiyatı içinde aydım adı verilen halk türküleri önemli bir yer tutar.

Yanıt Açıklaması: Sultan Mecid Genizade tarafından kaleme alınan ve Azerbaycan edebiyatının ilk realist romanlarından biri olarak kabul edilen eser Mektubât-ı Şéyda Bey Şirvani’dir. Diğer şıklarda verilenler, Azerbaycan’da makale, fıkra, küçük hikâye, tenkit, çeşitli tercüme yazıları vs. gibi türlerin ortaya çıkmasına ve gelişmesine katkı sağlayan ilk süreli yayınlardandır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Hrestomatiya: Öğretimde kullanmak amacıyla hazırlanan, çeşitli metinlerden oluşan bir nevi antoloji, okuma kitabı.

Yanıt Açıklaması: Seydahmet Çelebi-Hasan Sabri Ayvazof-Abdurreşit Mehdi

Yanıt Açıklaması: İran, XX. yüzyıl başlarında Rusya ve İngiltere’nin kontrolü altına girmeye mecbur olsa da 1924 yılına kadar iyi kötü bağımsızlığını ve Türk kimliğini koruyabildi. 1924’te İngilizlerin de yardımı ile Rıza Han, Türk Kaçar hanedanını tahttan uzaklaştırarak İran’ın kontrolünü eline geçirdi ve kendini şah ilan etti. Böylece 1924’ten sonra İran bir Türk devleti olmaktan çıktı; siyasî, kültürel yapısında tamamen Farsların hâkim olduğu bir devlet hâline geldi.