Çağdaş Türk Edebiyatları 1

Yanıt Açıklaması: Çobanzade bütün Türk dünyasının bilim ve edebiyat hayatında önemli bir yer tutan şahsiyetlerin başında gelir. Belli başlı Türk lehçelerini, Doğu dillerini ve birkaç Batı dilini bilen, Avrupa, Sovyetler Birliği ve Türkiye’deki araştırmaları yakından takip etmesi, Avrupa bilim çevrelerinden edindiği bilgi ve araştırma metotlarını Türk diline uygulayan ilk bilim adamlarından biri olmasını sağladı.

Yanıt Açıklaması: Tercüman Gazetesi, her gün yayınlanmamış yalnızca haftada bir gün (cuma günleri) yayınlanmıştır. Doğru yanıt: D'dir.

Yanıt Açıklaması: Seyit Abdulla Özenbaşlı 1901’de Kırım Tatarlarının ilk tiyatro eseri olan Olacağa Çare Olmaz adlı tiyatro eserini yazar ve aynı yıl bu eser sahnelenir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Monçukatdı. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Realniy Mektep: Rusya’da Çarlık döneminde tabii bilimlerin ön planda olduğu lise seviyesindeki okuldur.

Yanıt Açıklaması: Süt kazan. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: “1957’de Kırım Türkçesiyle otuz Kırımlı müellifin hikâyeleri, denemeleri ve şiirlerden oluşan Ba[h]ar Ezgileri yayımlanır. Bu eser 1941’den sonra Kırım Türkçesiyle yayımlanan ilk eserdir” (Kerim-Şevket 1991: 35).

Yanıt Açıklaması: Kemine’nin yazdığı Garip, Gariplik, Barında, Beyle, Kazım gibi şiirleri Türkmen hiciv edebiyatının en iyi örnekleri arasında değerlendirilebilir. Doğru cevap C’dir

Yanıt Açıklaması: Bilinen ilk tiyatro eseri Abdurrahman İlyasî’nin Biçare Kız (1887) adlı eseridir.

Yanıt Açıklaması: 1944 toptan sürgünü Kırım’ı Türksüzleştirdiği gibi, Kırım Türklerini de tarihte eşi az görülen büyük bir felakete sürükledi. İsmail Gaspıralı’nın bilinçli bir şekilde başlattığı, Kırım’ın Türkiye ve Türk dünyasıyla kültürel bütünleştirilmesi sürecini, o kadar yıl sonra, kaderin bir cilvesi olarak Cengiz Dağcı, koptuğu noktadan devam ettirdi; Türk kültürünün en önemli halkalarından birini, Kırımla Türkiye’yi birleştirerek yeniden oluşturdu. Cengiz Dağcı olmasaydı, Türkiye Türkleri Sovyetler Birliği’nin çöküşüne kadar, Kırım Türklerinin başlarına gelen tarihi^ felaketi, II. Dünya Savaşı’nda Türkülüğün yaşadığı acıları bu kadar yakından tanımayacak, bilmeyecekti.

Yanıt Açıklaması: İsmail Gaspıralı, bu işe öncülük etmek amacıyla Molla Abbas Fransevî imzasıyla Tercüman’da tefrika edilen Frengistan Mektupları, Darürrahat Müslümanları, Sudan Mektupları, Kadınlar Ülkesi, Arslan Kız, Gün Doğdu gibi eserlerini yazdı. Doğru seçenek D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kayyum Nasiri. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Seyit Abdulla Özenbaşlı 1901’de Kırım Tatarlarının ilk tiyatro eseri olan Olacağa Çare Olmaz adlı tiyatro eserini yazar ve aynı yıl bu eser sahnelenir (Kırımlı 1996: 63).

Yanıt Açıklaması: Devrinin sosyal meselelerini cesaretle ele alan Memmetveli Kemine, bilhassa hiciv tarzında yazdığı şiirler ile tanınmaktadır. Kemine, 19. yüzyıl Türkmen yazarları içinde sanatları en iyi kullanan ve şiir dilinin gelişmesine en fazla katkı sağlayan şairlerdendir. Kemine’nin yazdığı Garip, Gariplik, Barında, Beyle, Kazım gibi şiirleri Türkmen hiciv edebiyatının en iyi örnekleri arasında değerlendirilebilir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Savaş yıllarında çektiği sıkıntıları, şahit olduğu savaşın korkunç yüzünü ileride yazacağı Korkunç Yıllar ve Yurdunu Kaybeden Adam’da anlatır. Yine de bu eserlerin tam bir otobiyografik karakter taşıdığını söyleyemeyiz.Yazarın kedisi de bu durumu kabul etmez. Savaş sonrasında yazdığı bir hikâyesini İstanbul’a Varlık Yayınevi’ne gönderir. Yayınevi yöneticisi Yaşar Nabi Nayır, hikâyesini genişletirse yayımlayacağını bildirince bu sefer Korkunç Yıllar ve Yurdunu Kaybeden Adam’ı gönderir. Ziya Osman Saba, eserlerin dili ve imlası üzerinde bazı düzeltmeler yaptıktan sonra, bir romanın iki ayrı bölümünden ibaret olan bu eserler basılır (1956) ve Türkiye’de ilgiyle karşılanır.

Yanıt Açıklaması: XX. yüzyılın başlarına gelindiğinde Kırım’da gençler arasında genel olarak iki temel eğilim dikkati çekiyordu: Bir grup İsmail Gaspıralı ve Türkiye’nin etkisi altında, öncelikli olarak eğitime önem veren Türkçü, İslamcı ve ıslahatçı bir ruha sahipti. Bir başka grup ise daha çok Rus okullarından yetişerek 1905 Rus Meşrutiyeti’nden sonraki serbestlik döneminde siyaset meydanına atılmış, görüş itibarıyla daha çok Rusya’daki siyasî, sosyal ve kültürel gelişmelerin etkisinde, genel olarak sosyalist ve devrimci düşüncelere bağlı veya sosyal demokrat genç bir kuşak idi.Birinci grubun aralarında Zincirli Medrese’de müderris olan Hacı Habibullah Efendi (1820-1895) gibi yaşlı fakat, ileri görüşlü din adamları; Hasan Nuri (?-1903), Hasan Sabri Ayvazof (1878-1938), Abdülhakim Hilmi (Altaylı 1887-1947), Cafer Seytahmet Kırımer (1889-1960), Cemil Kermencikli (1891-1942), Osman Akçokraklı (1879-1938) gibi tahsilini kısmen veya tamamen Türkiye’de yapmış aydınlardır. İkinci gurupta sıralayabileceğimiz gençlerin ekserisi Kırım’daki Rus Öğretmen Okulu’ndan mezun, Çarlığa karşı aktif siyasî mücadeleden yana olan Abdurreşit Mehdiyev (veya Reşid Mehdi, 1880--1912), Hüseyin Şamil Toktargazi (1881-1913), İlyas Boraganski (1852-1942), Osman Zaatov (18875-1920), Hasan Çergeyev (1879-1946), Ali Bodaninski (1865-1919) bulunmakta idi. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Abdullah Tukay, sadece modern Tatar edebiyatının ilk büyük şairi değil, ayın zamanda Tatar şiirinin en büyük temsilcilerinden biri olarak kabul edilir. Tukay, Rusya Müslümanları arasında tek bir medenîleşme hareketi olarak başlayan İslamcılık ve Türkçülük ideallerinden Tatar milliyetçiliğine geçişte de önemli rol oynadı. Kazan döneminde sosyal demokrat görüşleri benimsediği gibi Tatar milliyetçiliğinin de ilk büyük şairi oldu; halkın beğenisini kazandı. Günümüzde Tukay’dan en az beş on şiir ezber bilmeyen eğitimli bir Tatar bulmak imkânsızdır. Onun Tugan Til, Par At, Bir Tatar Şagıyriniñ Süzleri, Tugan Cirime, Kitmiybiz, Şüreli gibi şiirleri millet sevgisinin en güzel örnekleri olarak Tatar edebiyatında özel bir yer tutmaktadır. Tukay’ın dinî, millî şiirlerinin bir kısmı Sovyet döneminde yok sayılmış, basılan külliyatlarına alınmamış ancak 1991’den sonra bunlar yeniden yayımlanmış ve tekrar değerlendirilmiştir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Çuvaşlar, Tatarlar ve Başkurtlarda zorla Hristiyanlaştırma ve Ruslaştırma yapılmıştır. Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: İsmail Bey’in 1885’te İstanbul’da bastırdığı bu eser, Avrupa medeniyeti ve sosyalizmin mahiyeti hakkında bir eleştiridir.