Çağdaş Türk Edebiyatları 1

Yanıt Açıklaması: 1910’lı yıllardan itibaren Hüseyin Cahit Yalçın, Celal Nuri İleri, Abdullah Cevdet, Kılıçzade Hakkı gibi Türk aydınları açık açık Latin harflerini kabul etmenin gerektiğini öne sürdüler.

Yanıt Açıklaması: XX. yüzyılın başlangıcı, Azerbaycan’da ve bütün Çarlık Rusyası’nda büyük hadiselerin cereyan ettiği bir dönemdir. Bakû, petrol sanayii sebebiyle süratli bir gelişme göstermiş, kısa zamanda Azerbaycan’ın kültür ve medeniyet merkezi hâline gelmiştir. Buna rağmen aynı zamanda kozmopolit bir şehirdir; Ruslar, Ermeniler, Tatarlar, İranlılar sanayi tesislerinde çalışmak, Batı Avrupalı şirketler ise ticaret yapmak için gelmişlerdi. Bakû’da bulunan büyük işçi kitlesi de şehrin hayatında kritik bir rol oynuyordu.

Yanıt Açıklaması: Mehemmedağa Şahtahtlı, 1903 yılında yayımladığı Şark-i Rus gazetesinde de Arap alfabesi tasarısını halka tanıtmaya başlar.

Yanıt Açıklaması: M. F. Ahundzade 1863’te İstanbul’a gelip Arap harflerini kendi yapısı içinde ıslaha da- yanan projesini Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye’ye sundu; fakat, bu tasarı, baskı işlerindeki problemleri halletmediği gerekçesiyle kabul edilmedi.

Yanıt Açıklaması: 1938-40’ta Sovyet hükûmeti ikinci aşama olarak alfabeleri Kirilleştirmeye başladı.

Yanıt Açıklaması: Tataristan

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap a şıkkıdır, çünkü Tatarlar ve Başkurtlara Latin Alfabesine geçiş izni verilmedi,Ukraynalı ve Araplar Türk boyu değildir.

Yanıt Açıklaması: SEYYİT Ebulgasım Nebati. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Diğerleri de aynı devrin yazarıdır ama bahsedilen özellikler Hüseyin Cavid'e aittir. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1813’te Azerbaycan’ın siyasî olarak ikiye ayrılmasından sonra İran’a ve Rusya’ya bağlı bölgelerde ortaya çıkan farklı hayat tarzı, zamanla edebiyat hayatını da etkiler. Kuzeyde yenileşme, modernleşme başlamış buna bağlı olarak edebiyat anlayışı da değişmiş, gelişmiştir. Güneyde ise eski edebiyat anlayışı, halk edebiyatı, yüzyıllardan beri sürüp giden oluşumunu devam ettirmiş; daha yavaş bir şekilde değişmiştir. Halk edebiyatı aslında Güney Azerbaycan’ın en güçlü kültürel sahasıdır. Yakın Türk yurtları olan Kafkasya, Kuzey Azerbaycan, Türkiye ve Türkmenistan’da hayat tarzı XX. asrın başlarında süratle değişmeğe başladığı, bu yüzden halk edebiyatı mahsülleri de zayıflayıp yok olmağa yüz tuttuğu hâlde Güney Azerbaycan zengin sözlü kültürünü büyük ölçüde yakın tarihlere kadar, oldukça sağlam bir şekilde muhafaza edebilmiştir. İran’da Pehlevi sülalesinin 1924’ten itibaren Azerbaycan Türklerine uyguladığı faşizan baskı ve zulüm devrinde Güney Azerbaycan’da önemli bir derleme faaliyeti sürdürülememiş; birçok eser kaybolmağa başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: 1880'li yıllarda “tek ulusal kimlik”, “ortak edebî Türk dili” ve “ortak modern kültür” idealleri İsmail Gaspıralı'nın teşebbüsleriyle ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Bütün Türk dünyasını aynı çatıda birleştirmek isteyen ünlü Türk düşünürü İsmail Gaspıralı'dır. Doğru yanıt: A'dır.

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan edebiyatında modernleşmeyle birlikte yeni edebî türler de ortaya çıkar: Roman, modern hikâye, tiyatro eserleri, makale, tenkit, edebiyat tarihi vs. Kaside, mesnevî gibi türler, yerlerini “poéma” (manzum hikâye veya manzum roman) denilen nazım şekline bırakır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sovyet döneminde Mikâyıl Rızaguluzade çocuk edebiyatının gelişmesinde önemli rol oynamış, ders kitapları yazmış ve tercüme ile meşgul olmuştur. Tevfik Fikret ve Reşat Nuri Güntekin’den de aktarmalar yapmıştır.

Yanıt Açıklaması: Türk aydınları arasında Arap harflerinin ıslahı veya Latin harfleriyle değiştirilmesi yolundaki eğilimlerin artık olgunlaştığını gören Sovyet hükûmeti 1926’da Bakû’da I. Türkoloji Kurultayı’nın toplanmasını sağlar. Adından da anlaşılacağı üzere bu kurultay genel Türkoloji problemlerini ele almıştır. Buna rağmen Sovyet siyasetinin amacına uygun olarak alfabe konusundaki tartışmalar kurultaya damgasını vurur, diğer konular bu tartışmanın gölgesinde kalır. Delegeler aynı zamanda bütün Türk boyları için tek bir Latin alfabesinin uygulanmasını kararlaştırır. Böylece Sovyetler Birliği içindeki Türk boyları aralarındaki bağları devam ettirebileceklerdir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatı denilince Türkiye coğrafyası ve bu coğrafya edebiyatı anlaşılmaktadır, Azeri ve İran Edebiyatı ise yine ayrı edebiyatlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Irak Türkmenleri Osmanlının bir kolu olarak görüldüğünden dolayı bu Türk halkının edebitayı da Osmanlı Edebiyatının bir koludur. Doğru şık b olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Sözü edilen sanatçı Üzéyir Hacıbeyli'dir.

Yanıt Açıklaması: 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra bağımsız Türk cumhuriyetlerinde Latin alfabesi yeniden gündeme geldi. Problemi görüşüp tartışmak için Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nün girişimiyle 18-20 Kasım 1991’te İstanbul’da “Miletler Arası Çağdaş Türk Alfabeleri Sempozyumu” düzenlendi.

Yanıt Açıklaması: Heyran Hanım . Cevap C'dir.