XVIII. Yüzyıl Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: XVIII. tarih yazıcılığının başta vakanüvisler olmak üzere müverrihler tarafından devam ettirildiği görülmektedir. Dönemin belli başlı vakanüvisleri Raşit, Çelebizâde Âsım, Mustafa Şefik, Şakir, Subhî, Samî ve Süleyman İzzî’dir. Bunların her biri kendi dönemlerinde gelişen olayları kaydedip kitap hâlinde yazmışlardır. Vehbî ise sûrnâme alanında ün yapmış bir şairdi. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Şair, bir içki meclisini tasvir etmektedir. Orada içki sunan saki ve yanan ateşiyle meclisi aydınlatan mum vardır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Esrar Dede. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Estetik nesirde önceki yüzyılın üstatları Veysî ve Nergisî’nin tarzı takip edilmiş ve bu tarz, asra büyük oranda damgasını vurmuştur. Naima, Raşit, İzzî, Şefik gibi yazarlar tarih kitaplarında; Koca Ragıp Paşa, Osmanzade Taip, Çelebizade Âsım, Kânî, Raşit, Nevres-i Kadîm, Âtıf, Beylikçi İzzet ve Nahifî gibi şair ve münşiler münşeat mecmualarında; Safayî, Salim ve Ramiz gibi tezkireciler ise tezkirelerinde bu tarzı benimsemişlerdir. Buradan da anlaşılacağı üzere B ,C, D ve E şıklarında bahsi geçen isimler münşeat yazarları iken, A şıkkındaki Safâyî ise tezkire yazarıdır. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki beyitte âşıkların aşk ateşi içinde çok fazla yanmaları, onların payına dört unsurdan sadece ateşin düşmesi gibi hayali bir sebebe bağlanmış, sonra "meğer" edatıyla buna şüphe karıştırılmıştır. Böylece şibh-i hüsn-i talil sanatı yapılmıştır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Hallac-ı Mansur

Yanıt Açıklaması: Osmanzade Ahmet Taip’in Damat İbrahim Paşa’ya sunduğu Hadikatü’l-Mülûk adlı eserinde Osman Gazi’den II. Mustafa’ya kadar tahta çıkan Osmanlı padişahlarının hayat ve hayratları anlatılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ham sofuluk ile daima içki içilen meclis arasında anlam karşıtlığı bulunmasına rağmen, bunları ayırt etmemek, ikisini bir görmek tezat sanatını ortaya çıkarır. Rint ile ‘bezm-i nûş-â-nûş’ kavramları arasında da tenasüp sanatı vardır.

Yanıt Açıklaması: Şeyh Galip’in en önemli eserleri; Divan’ı ile Hüsn-ü Aşk adlı mesnevisidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Mahlasname. Cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Vasıf Ahmet Efendi. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kâmî

Yanıt Açıklaması: Divan şiiri geleneğinde ‘ağyâr’, âşık ile sevgili arasında bozgunluk çıkarmaya çalışan kişilere karşılık gelir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Vasıta beyti

Yanıt Açıklaması: Berid, haberci, postacı demektir. Faydasız, yararsız anlamına gelen sözcük ise “bi-sûd” sözcüğüdür. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Kâni 1712 yılında Tokat’ta doğmuş olup asıl adı Ebubekir’dir. İlk gençlik yıllarında derbeder bir hayat süren Kânî, Mevlevilik tarikatına girmiş ve uzun yıllar boyunca Tokat Mevlevihanesi’nde bulunmuştur.  İstanbul’da Divan Kalemi’ne giren Ebubekir Kânî, Ali Paşa’nın bir yıl sonra sadrazamlıktan ayrılmasıyla Silistre valisine divan kâtipliği yapmıştır.  Nüktedan, kibar ve hoşsohbet, hemen her sözünde nükte bulunan ve çevresinde çok sevilen Kânî, bir mizah ustası olarak tanınmıştır.  Saray adap ve teşrifatına aykırı davranışlarda bulunduğu ve bazı devlet sırlarını ifşa ettiği iddiasıyla Limni adasına sürgün edilmiştir. Kânî Efendi, burada pek çok sıkıntı ve mahrumiyet içinde uzun yıllar yaşamıştır. Affedilerek İstanbul’a dönmesinden kısa bir müddet sonra, 1792 yılı Şubat ayında vefat etmiştir. Kabri Eyüp’te Feridun Paşa türbesinin bitişiğindedir.

Yanıt Açıklaması: Bahr-ı tavil: Aruzun fe‘ilâtün, mefâ‘îlün, müstef‘ilün cüzlerinden her birinin istenildiği kadar tekrarıyla yazılan şiirdir.

Yanıt Açıklaması: Şeyh Galip’in “Zühd-i huşku bezm-i nûş-â-nûşdan fark eylemez/Böyledir erbâb-ı hâlin meşreb-i rindânesi” beyitinde ham sofuluk ile daima içki içilen meclis arasında olduğu gibi, anlam karşıtlığı bulunan iki unsuru ayırt etmemek, ikisini bir görmek tezat sanatını ortaya çıkarır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Vefeyat-ı Selatin ve Meşahir-i Rical

Yanıt Açıklaması: Teşbih-i beliğ sanatı yapılmıştır.