Türk Halk Şiiri

Yanıt Açıklaması: Dîvânü Lûgati't-Türk şiir bakımından zengin bir eserdir. Dörtlükler veya be­yitler şeklinde karşımıza çıkan şiirlerden büyük bir kısmı hece vezniyledir; az sa­yıdaki şiir ise aruzla söylenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kitabü’l-Necat, Bursalı İsmâil Hakkı’nın bir eseridir. Sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Mevlâna Celâleddin-i Rumî, Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre vb. gibi büyük mutasavvıfların kendi dönemlerinde ortaya koydukları zengin tasavvufî hayatın, XV.asırda bunları örnek alan Alâaddin Gaybî (Kaygusuz Abdal), Hacı Bayram Veli, Akşemseddin, Süleyman Çelebi, Eşrefoğlu Rûmî, Emir Sultan vb. pek çok şair de yetişmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bu yüzyılda Nedim, Şeyh Galip, Koca Ragıp Paşa, Nahifi, Esrar Dede, Veysi, Seyid Vehbi, Haşmeti ve Fitnat Hanım yetişmiştir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Soruda tanımı yapılan adnlatı türünün adı Fakrname'dir.

Yanıt Açıklaması: XVI. yy. şairleri hakkında günümüze ayrıntılı bilgiler ulaşmamıştır. Aynı zamanda bu dönem şiirlerinden günümüze ulaşanların sayısı sınırlıdır. XVI. yy. şairleri milli ölçü veznimiz olan hece veznine ilgi göstermiş ve şiirlerini bağlama eşliğinde söylemişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Tasavvufun ana merkezini teşkil eden bu on kural ise sırasıyla şunlardır: Tevbe: Pişmanlık. Kalpteki kötülükte ısrar düğümünü çözüp Hakk’a dönme. Zühd: Allah’a ulaşmak için dünyadan yüz çevirmek. Tevekkül: Allah’ın katında olana güvenip halkın elinde olanlara göz dikmeme. Kanaat: Tok gözlü olma. Uzlet: Günaha girmemek için toplumdan ayrı yaşama. Zikir: Allah’ı anma. Hakk’a dönme: Dünya nimetlerinden el etek çekip Allah’a yönelme. Sabır: Başa gelen belalardan sızlanmama veya sadece Allah’a başvurma. Murakabe: Kulun, her şeyi Allah’ın gördüğüne inanması. Rıza: Hoşnut ve memnun olma.

Yanıt Açıklaması: Dörtlükler veya beyitler şeklinde karşımıza çıkan şiirlerden büyük bir kısmı hece vezniyledir; az sayıdaki şiir ise aruzla söylenmiştir. Bununla beraber Stebleva ve Talat Tekin’e göre buradaki şiirlerin tamamı aruz vezniyledir.

Yanıt Açıklaması: Maniler yapıları, konuları ve kullanım alanlarına göre sınıflandırılmaktadır. Dört veya beş mısradan oluflan cinaslı manilerin ilk dizesinde cinas yapmak için kullanılan bir hazırlık sözü yer alır. Bu yapı, manide “ayak” görevini üstlenir. Bu ayak, diğer mısralarda bir veya birden fazla anlamda kullanılır. Sorudaki "almadan" kelimesi hem "almak" fiili hem de "elma" meyvesi yerine kullanılarak cinas yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Niyâzî-i Mısrî’nin asıl adı Mehmed’dir. Malatya’nın Soğanlı köyünde 12 Rebiu’l-evvel 1027/1617’de doğmuştur. Babası, Soğancızade lâkabıyla tanınan Ali Çelebi, Nakşibendiye tarikatındandır. Eserleri; Türkçe ve Arapça mensur ve manzum on ciltten fazla bulunmaktadır. O, edebiyatımızda daha çok mutasavvıf bir şair olarak tanınır. Aruzla yazdığı şiirlerde genellikle Nesimî ve Fuzulî, hece ile yazdıklarında ise Yûnus Emre’nin tesirleri açıkça görülür. Birçok yazma nüshası bulunan Divân-ı İlâhîyyat eski harflerle 1259’da Bulak’ta basıldığı gibi, birkaç defa da yeni harflerle İstanbul’da 1967, 1974’te yayımlandı.

Yanıt Açıklaması: Mihrâbî’nin ataları III. Selim devrinde İstanbul’a gelen Kırım hanlarına mensup bir ailedendir. O, gençliğinde bahriyeye intisap edip kolağalığına kadar yükselmiştir. Uzun süre çeşitli Bektaşî tekkelerinde rehberlik etmiştir. O, nev’-i şahsına münhasır olan meczup bir şair olması sebebiyle, kendisini Bektaşîlerin “Vâsıl ibni Atâ”sı kabul etmiştir. Mihrâbî, 65 yaşlarında iken H.1338 (M.1920)’de İstanbul’da vefat etmiştir. Mihrâbî; Halk Edebiyatı ve Âşık Edebiyatı alanlarında eserler verdiği gibi, Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı alanında da eserler vermiştir.

Yanıt Açıklaması: Seyrânî’nin; Yûnus Mektebi’nin bir müntesîbi olduğunu, peygamberler tarihi ve tasavvufî temleri de bütün inceliklerine göre iyi kullandığını, bunlardan; ilâhî, münâcaat, na’t ve devriyeler gibi din ve tarikat konularını ihtiva eden Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyat› türlerinde oldukça orijinal şiirler yazdığını biliyoruz.

Yanıt Açıklaması: Birtakım şüpheleri taşımakla birlikte Süleyman Hakim Ata’ya ait olduğu ifade edilen Bakırgan Kitabı, Âhir Zaman Kitabı ve (Bibi) Meryem Kitabı olmak üzere üç eseri vardır. F. Köprülü, bu eserlerin müstakilen Bakırganî’ye ait olmadığını, değişik zamanlarda yazılmış, halk arasında rağbet bulan sufiyane şiirler ve ilâhîler mecmuası olduklarını ifade eder. Ancak bu eserler birer mecmua ise hangilerinin Bakırganî’ye ve hangilerinin de diğer Yesevî tarikati mensubu şairlere ait olduklarını tespit etmek güçtür. Burada da tıpkı Yunus’un şiirlerini seçmedeki güçlük gibi bir müşkilat vardır. Kuvvetle muhtemel olmalıdır ki bu eserlerdeki şiirlerin ekserisi Bakırgan’a aittir.

Yanıt Açıklaması: Marifetnâme’nin sonunda Kıyafetnâme başlığı altında yazılan manzum bölümde insan vücudunun, insan uzuvlarının şekilleri ve manaları belirtilmiş, yapılan tariflerde yüzyılların tecrübelerinden istifade edilmiştir. Marifetnâme 1756’da, İlâhînâme ise (Divan) 1754’te yazılmıştır. İbrahim Hakkı, XVII. yüzyıl mutasavvıflarından Niyazî-i Mısrî’nin tesirinde kalmıştır. Çünkü O, Marifetnâme’sinde, Niyazî-i Mısrî’nin Risale-i Devriyesi’ni aynen alarak, çırak-usta işbirliğini devam ettirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Rûhu’l-Mesnevî, Tefsir-i Rûhu’l-Beyân, Şerh-i Bostan, Kitabü’l-Necat Bursalı İsmail Hakkı’nın eserlerindendir. Marifetnâme ise Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın eseridir.

Yanıt Açıklaması: Bu yüzyılda doğan Ali Gürbüz (1924), Kemalî Bülbül (1928), Âşık İhsanî (Erzurum 1928), Zülfikar Divanî (1928) ve Mustafa Ruhanî (1931) hâlen hayattadırlar.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Erzurumlu Emrah halk şiiri türlerinin yanında divan, kalenderî, semaî ve gazel gibi türlerde de yazmıştır. Onu bu yönüyle bir âşıktan daha çok “kalem şairi” sayabiliriz.

Yanıt Açıklaması: Makalat; Hacı Bektaş Veli'nin Arapça eseridir.