Türk Halk Şiiri

Yanıt Açıklaması: Çocuk oyunları tekerlemeleri 1. Ebe seçimi ve ebe çıkarma tekerlemeleri (sayışmacalar) 2. Oyuna eşlik eden tekerlemeler 3. Yanıltmacalar ve şaşırtmacalar 4. Yergi, övgü, kızdırma ve alay tekerlemeleri 5. Oyun daveti veya dağılma sırasında söylenen tekerlemeler 6. Oyuncak yapımı sırasında söylenen tekerlemeler.

Yanıt Açıklaması: Müna^caat: Türk edebiyatında Allah’a yalvarıp yakarmak için yazılan eserlere verilen addır.

Yanıt Açıklaması: Tören: Bir toplulukta, üyelerin belli bir olayı, kişiyi veya değeri ayırt edip sembolleştirmesi, bunların anlam ve öneminin güçlendirilmesi amaçlarıyla düzenlenen hareket dizisi, merasim. Şaman: Şamanlıkta hastaları sağaltma, büyü yapma ve ruhlar âlemiyle irtibata geçebilme gibi olağanüstü yetenekleri olan kişi. Kam: Eski Türklerde şaman karşılığı olarak kullanılan bir kelime. Ozan: Eski Oğuzlarda kopuzla destan anlatan ve aynı zamanda bazı şamanlık özellikleri bulunan bir tip. Bahşı: Olağanüstü güçlere sahip şiir söyleyen ve tedavi yapabilen hekim.

Yanıt Açıklaması: Dini^ Tasavvufi^ Türk Edebiyatı'nın Orta Asya’da ilk kurucusu ve ilk örneklerini veren mutasavvıf-şair olarak kabul ettiğimiz ilk şair Ahmed Yesevi'dir.

Yanıt Açıklaması: Risâletü’n-Nushiyye, Yunus Emre'nin H. 707/M. 1307-8 yılında, mesnevi tarzında yazmış olduğu bir nasihatnamedir

Yanıt Açıklaması: Ninniyle ilgili ilk bilgileri Divanü Lügati’t-Türk’te bulmaktayız. Divan’da ninni için “balu balu” ifadesi geçer ve bu ifadeyle ilgili olarak Kâşgarlı, “kadınlar beşikte çocuğu uyutmak için söylerler.” der.

Yanıt Açıklaması: İslâmiyet öncesi Türk Şiirinde ölüm konulu şiirlere Sagu denir.

Yanıt Açıklaması: Tekerlemelerin kendilerine özgü anlatım ve muhteva özellikleri vardır. Bunları şu şekilde ifade edebiliriz: 1. Tekerlemelerde belli bir konu yoktur. Mani, türkü, ağıt, ninni gibi türlerde olduğu gibi bir konudan tekerleme türü için bahsedilemez. Bu yüzden tekerlemeler, bağlı bulundukları türle ilişkileri itibariyle anlamlarından çok fonksiyonlarıyla ön plana çıkarlar. 2. Tekerlemeler, hem mısra başı hem de mısra sonu kafiyeleri, aliterasyon ve secilerle elde edilen ses oyunları ve çağrışımlarla birbirine bağlanmış, belli bir nazım düzenine sokulmuş, tutarsız hayallerle düşüncelerin sıralanmasından meydana gelmiştir. 3. Tekerlemelerde bazı düşünceler ve hayaller, abartma, şaşırtma ve güldürmeye dayalı bazı söz kalıpları içinde art arda sıralanır. 4. Tekerlemelerdeki düşünce nazım unsurlarıyla aktarılır. Muhteva diğer halk edebiyatı türlerine nazaran daha tutarsızdır. Bu yüzden tekerlemelerde şeklin ve fonksiyonun muhtevanın önüne geçtiğini söyleyebiliriz. 5. Tekerlemelerin bir kısmı karşılıklı soru-cevap ve zincirleme diyalog şeklinde söylenmiştir. Bu tekerlemelere özellikle Azerbaycan, Karay, Kazak ve Kara- çay Türklerinin halk edebiyatında rastlanır. Azerbaycan’daki şu tekerleme konumuzla doğrudan ilgilidir: “Bir garı getdi buz üste / Tappadan deydi diz üste / - A buz sen ne güclüsen? / - Güçlü olsam meni gün eritmez. / - A gün sen ne gücküsen? - Güçlü olsam üzümü bulud tutmaz. / - A Bulud sen ne güclüsen? / Güclü olsam menden yağış keçmez...” (Duymaz 2002: 21).

Yanıt Açıklaması: Makalat Hacı Bektaş Veli’ye, Vagz-ı Azad Devlet Mehmed Azadi’ye, Bakırgan Kitabı ve Ahir Zaman Kitabı Süleyman Hakim Ata’ya, Divan-ı Hikmet ise Ahmet Yesevi’ ye aittir.

Yanıt Açıklaması: Musammat Koşma: Mısra sonlarındakine ek olarak mısra ortalarında da kafiyeli olan koşmalara denir. Musammat koşmalarda her mısranın birinci ve ikinci kı- sımları birbiriyle kafiyelidir. Bu yönüyle musammat koşmaların her dörtlüğü, kendi içinde iki dörtlük haline gelebilir.

Yanıt Açıklaması: Aşık İslamiyet sonrası halk şiirini temsil eder.

Yanıt Açıklaması: Oğuz Türklerinde kurban törenleri şeylan olarak bilinirdi. Diğer seçeneklerde yer alan kopuz bir çalgı; sığır av töreni; yuğ cenaze töreni ve sagu ise ağıt içerikli şiirleri ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Ölenleri övmek, geride kalanların acılarını ve üzüntülerini dile getirmek için ezgili şiir söylemeye ağıt yakma denir.

Yanıt Açıklaması: Ümmi Sinan 16. yüzyılda yaşamış mutasavvıf şairdir.

Yanıt Açıklaması: Sögük : Eski Oğuzlarda şölenlerde kesilen kurbanın parçasına verilen ad. Şeylan : Eski Oğuzların  kurban kesmek ve eğlenmek amaçlı düzenledikleri bir tören. Kopuz : Oğuz Türklerinde ozanların kullandıkları müzik aleti. Sıgır: Eski Oğuzların av törenleri. Yuğ: Eski Oğuzların ölüm ve yas törenlerine verilen ad.

Yanıt Açıklaması: Verilen bilgiler maniyi tanımlamaktadır. Türkü, Ağıt, Ninni ve Tekerleme sadece birer nazım türünü tanımlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Türkülere yapısal olarak bakıldığında karşımıza iki yapı çıkar. Türküler, “bent /ana metin” ve “kavuştak / bağlantı” kısımlarından oluşur. Bent bölümleri, kavuştağın dışında kalarak tekrarlanmayan asıl bölümlerdir. Bir mısradan veya daha fazla sayıdaki mısradan oluşabilen kavuştak kısımları ise tekrarlanır. Kavuştaklar, türkülerin önemli yapısal özellikleri arasında yer alır. Bentlerdeki ve kavuştaklardaki dizelerin değişiklik göstermesi, türkülerin yapısal olarak birbirlerinden ayrılmalarına neden olur.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İki mısra ile yirmi beş mısra arasında değişen bir hacimde söylenebilen bilmecelerde hecenin üç ve on birli şekilleri kullanılmıştır. Bilmecelerin beş, altı, yedi, sekiz, on iki, on üç, on yedi, yirmi beş mısralık şekillerine de rastlanır.

Yanıt Açıklaması: Dinî Tasavvufî Türk Edebiyatı’nın Orta Asya’da ilk kurucusu olan ve ilk örneklerini veren mutasavvıf-şair olarak kabul edilen Ahmed Yesevî’nin ortaya koyduğu tasavvufî normlar, onun halife ve dervişleri vasıtasıyla Anadolu ve Balkanlara da getirilmiş ve bu geleneğin Anadolu’da ortaya çıkması ve yayılmasında Ahmed Yesevi temel olmuştur. Anadolu’ya gelen; Yesevi ve Hayderi dervişleri, Yesevi etkisini Mevlâna Celaleddini Rumî, Hacı Bektaş Veli, Sultan Veled, Ahmet Fakih, Şeyyad Hamza, Yunus Emre, Abdal Mûsâ, Kaygusuz Abdal gibi şairlere de taşımışlardır.