Türk Halk Şiiri

Yanıt Açıklaması: Daha çok Doğu Anadolu Bölgesi aşıklarında görülen usta-çırak ilişkisi geleneğinde yetişmemiştir. Ancak onun aşıklığa başlamasında ve yetişmesinde kayınbabası Aşık Deli Hazım, Aşık Hüdai ve Aşık Kul Mustafa’nın etkileri görülmektedir. O, Karaca Oğlan geleneğinden yetiştiği için, kendisinin manevi ustası olarak Karaca Oğlan’ı kabul etmiştir. Belirtilen kişi Aşık Osman Feymani olduğu için doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Gazelinde Ankara’nın İstanbul ile baş başa geleceğini ve başkent olacağını Ankara’ya Hacı Bayram Veli’nin kabrini ziyaret ettiğinde söyleyen kişi Bitlisli Müştak Baba’dır.

Yanıt Açıklaması: Soruda bilgisi verilen edebi tür şathiyedir.

Yanıt Açıklaması: Gevhernâme: 71 beyitlik kısa bir mesnevîdir. Başlangıçta, “vahdet-i vücûd” görüşünü, deryadan kenara atılan “gevher” teşbihiyle dile getirir. “Gevher”in cânı Hz. Muhammed’dir. Ve eser onu methetmek için kaleme alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyıl aşıklarından Âşık Murat Çobanoğlu 01 Kasım 1940 yılında Kars’ın Kaleiçi Mahallesi’nde doğmuştur ve Doğu Anadolu Bölgesinin temsilcileri arasında yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Nazım Birimi: Şiirde en küçük anlam bütünlüğünü sağlayan ve kendi içinde bağımsız bir dize topluluğu. Hane: Halk şiirinde dörtlük karşılığı kullanılan ve genellikle dört mısradan oluşan nazım birimi. Hece Ölçüsü: Mısraların hece açısından denkliğine dayanan bir ölçü biçimi. Durak: Hece ölçüsüyle söylenmiş şiirlerdeki mısralarda geleneksel kurallarca tayin edilmiş durma yerleri. Ayak: Âşık şiirinde kafiye veya redif karşılığı olarak kullanılan söz.

Yanıt Açıklaması: Tekellümün bu en zor bölümünde a^şıklar birbirlerinin çeşitli alanlardaki bilgilerini ölçerler. Genellikle dar ayaklar tercih edilir. Dinleyicilerin zevkle takip ettikleri bu safhaya bağlama-muamma denir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda özellikleri verilen eser Ahmet Yesevi’nin Divan-ı Hikmet adlı eseridir.

Yanıt Açıklaması: Türk âşık şiirinde hakkında en çok bildiri sunulan, makale ve kitap yayımlanan âşık Karaca Oğlan’dır. Karaca Oğlan ve şiirleri hakkında sadece Türkiye’de değil Türkiye dışında da (Almanya, Azerbaycan, Türkmenistan) yüksek lisans ve doktora seviyesinde akademik çalışmalar yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Saz çalamayan, şiir yazabilen şairlere kalem şuarası veya kalem şairi denir.

Yanıt Açıklaması: Kemal Ümmî; şiirde muhteva yönünden Yûnus takipçilerinden olmuş, XV. yüzyılda aruz vezniyle; kaside, gazel, mesnevi gibi klâsik nazım şekilleri ile tasavvufî şiirler söylemiş, tekke şiirlerinde kendinden sonrakilere örnek teşkil etmiş şöhretli bir şahsiyettir. Onun hayatı da tıpkı Yûnus Emre’de olduğu gibi menkıbelerle süslüdür.

Yanıt Açıklaması: 18.yüzyılda mutasavvıf şâirler arasında en tanınmış olan hayatları ve eserleri etrafında menkıbeler teşekkül etmiş iki mühim isim: Diyarbekirli Ahmed Mürşidî ile Erzurumlu İbrâhim Hakkı’dır. 19.yüzyılın asrın belli başlı Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı mensuplarından; İsmâil Safa, Kuddusî, Turâbi, Mihrabî, Vasfı-i Melâmi, Ayni Baba, Dertli, Seyrâni, Keçecizade İzzet Molla, Şeyhü’l-İslam Arif Hikmet, Salih Baba, Adile Sultan, Bitlisli Müştak Baba vb.lerini sayabiliriz.

Yanıt Açıklaması: İslâmiyet öncesinde, sevgi, doğa, yiğitlik gibi konuların işlendiği ve kopuz eşliğinde söylenen, dörtlüklerden kurulu, hece ölçüsünün kullanıldığı ve koşmaya benzeyen şiirlere "koşuk" denir.

Yanıt Açıklaması: Kul Nesîmî, XVII. Yüzyılda dini tasavvufi Türk edebiyatı temsilcileri arasında yer alır ve sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bu yüzyılda divan şiiri alanında İzzet Molla, Enderunî Vasıf, Lefkofçalı Galib, Hâlet, Leylâ Hanım, Şeref Hanım, vb. yetişmiştir. Tasavvufî Türk halk şiiri alanında ise Zekâî Mustafa, Selâmi Mustafa, Kuddusî Ahmed, Türabî dikkat çekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hakkında kitaplar yazılar, tiyatro oyunları sergilenen, araştırmalar yapılan Karaca Oğlan, Türk âşık şiirinde hakkında en çok bildiri sunulan, makale ve kitap yayımlanan âşıktır.

Yanıt Açıklaması: Millî Duyguların Etkisiyle Âşık Olma: Kore ve Kıbrıs Barış Harekâtı gibi savaşları yaşayanların anlattıkları, toplumun değişik kesimlerinden öne çıkan bir âşık tarafından saz eşliğinde söylenir. Bir süre sonra saz ve söz kabul görünce âşığa ve şiirlerine ilgi artar. Daha sonra da iletişim araçlarının yardımıyla âşık kendisini toplumun tüm kesimlerine tanıtır.

Yanıt Açıklaması: Karacaoğlan’ın şiirlerinin dili durudur ve derlendiği bölgenin dil özelliklerini yansıtmaktadır. Onun şiirlerinde Arapça ve Farsça kelimeler yok denecek kadar azdır. Şiirlerinde aşk, sevgi, tabiat ve güzellikleri işlemiştir.

Yanıt Açıklaması: Muhyiddin Abdal’ın XV. yüzyılın sonları ile XVI. yüzyılın ilk yarısında yaşadığı bilinmektedir. Önceleri onun hayatı ve kişiliği hakkında fazla bir bilgi bulunmamasına rağmen, son zamanlarda Bayram Durbilmez tarafından 1998’de “Muhyiddin Abdal Divânı (İnceleme-tenkitli metin) adlı bir “Doktora Tezi” yapılmıştır. Bu sebeple Muhyiddin Abdal’ın da hayatı, eserleri ve kişiliği bu takdire şayan çalışma ile ilim âleminin istifadesine sunulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Halk arasında “şarkı”, “deyiş”, “deme” ve “hava” gibi adlarla da bilinen “türkü”, sözlü gelenekte ezgiyle söylenen her türlü şiiri karşılamak için kullanılan bir terimdir. Pertev Naili Boratav'ın ifadesiyle türkü, “düzenleyicisi bilinmeyen halkın sözlü gelenekinde oluşup gelişen, çağdan çağa ve yerden yere içerisinde olsun, biçiminde olsun değişikliklere (zenginleşmelere, bozulmalara, kırpılmalara) uğrayabilen ve her zaman bir ezgiye koşulmuş olarak söylenen fliirler”dir.