Türk Halk Şiiri

Yanıt Açıklaması: Abdî , Âgâhî, Âşık Ahmed ve Âşık Bağdadî XVIII. yüzyıl âşıklarından iken Âşık Ömer XVII. yüzyıl âşıklarındandır.

Yanıt Açıklaması: Saim Sakaoğlu da cönkler için “Türk kültürünün tapusudur; bize ait kültürün atalarımız tarafından adımıza tescil edilmiş belgeleridir” (Sakaoğlu 1987:220) diyerek, konuyu kültürel açıdan değerlendirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Vezn-i aher: Genellikle aruzun recez bahrinde olan ve beş heceye denk düşen müstefilâtün müstefilâtün müstefilâtün müstefilâtün kalıbıyla yazılmış şiirlere verilen ad. Yüzyılın âşıklarının önemli bir bölümü, hecenin yanında aruz vezniyle de şiirler yazmışlardır. İki vezne de hâkim olma koşma, destan, varsağı ve semailerin yanı sıra, gazel, kaside, terci-i bend, terkib-i bend, muhamemmes, müseddes, vezn-i aher, satranç, divan ve selis türlerinde de çok sayıda şiirin ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Babasının dışında Şavşatlı Deryamî,  Kağızmanlı Cemâl Hoca,  Arpaçaylı Hamit İlhamî  Ardanuçlu Efkârî  ve Ardanuçlu Efkârî onun yetiştirilmesinde emeği olan diğer âşıklardır.

Yanıt Açıklaması: İlâhî tarzında oldukça başarılı olmuş ve şöhreti Anadolu sınırlarını aşmış Kırım, Kazan, Taşkent ve Özbek Türkleri arasında tanınan XV yy da aruz vezniyle; kaside, gazel, mesnevi, gibi klâsik nazım şekilleri ile tasavvufî şiirler söylemiş şair Kemal Ümmî dir.

Yanıt Açıklaması: Ahmed Eflaki'nin-Menakıbü'l-Arifin eserinde Yunus Emre

Yanıt Açıklaması: Abdi, Agahi, Aşık Ali ve Levni XVIII. yy. şairlerindendir. Hayali ise XVI. yy. şairidir.

Yanıt Açıklaması: Ömer Rûşeî'nin Hz Peygamber ve ashabının başından geçen ibret verici olaylar, evliya menkıbeleri, çeşitli hikayelerin daima tasavvufî bir yorumla anlatılması Miskinnâme eserinde bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Mahdumkulu, Divânı’na bir bütün olarak bakıldığı zaman onun; Yunus Emre Divânı ile büyük benzerlikler içinde ve XVIII. yüzyıl Türkmenistan’ında yaşayan gerçek anlamda bir Ahmed Yesevî ve Yunus Emre takipçisi olduğu görülür (Güzel 1998). Çünkü her üçünün de beslendiği kaynak Kur’an ve hadislerdir. Mahdumkulu; İslam dininin itikat, ibadet ve ahlakî umdelerini eserlerinde, tıpkı Yunus Emre gibi dantel dantel işlemiştir. Böylece O, XVIII. yüzyılda Türkmenistan’da, bir Yunus ekolünün temsilcisi ve Dini Tasavvufî Türk Edebiyatının da mümtaz şahsiyeti olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Âşık edebiyatı temsilcileri çeşitli şekillerde (bade içerek, silsile yoluyla, şartların gereği, usta çırak ilişkisi, vb.) âşık olmuşlardır. Ancak bu yollar arasında törenle âşık olma şeklinde bir yol yoktur.

Yanıt Açıklaması: Âşıkların çağdaşı oldukları veya kendilerinden önce yaşamış âşıkların mahlaslarına ve bazı özelliklerine yer verdikleri şiir türü şairnâmedir.

Yanıt Açıklaması: Bursalı İsmâil Hakkı: Asıl adı İsmâil’dir. İstanbul’dan Aydos’a gelip yerleşen Mustafa Efendi’nin oğludur. Bursa’da Tuzpazarı civarında bir tekke yaptırmış ve orada yerleşmiş olması dolayısıyla Bursalı adıyla tanınmıştır. Bursalı İsmâil Hakkı, bir şair olmaktan çok, büyük bir mutasavvıftır. O, eserlerinde daha çok tasavvufun esas temel unsuru olan vahdet-i vücûd meselesini sade bir şekilde açıklayan bir din âlimi ve arif kişidir.  Belli başlı eserleri arasında; “Tefsir-i Rûhu’l-Beyân, Rûhu’l-Mesnevî, Şerh-i Hadis-i Erbain, Şerh-i Muhammediye, Şerh-i Bostan, Kitabü’l-Necat ve Divânı” vardır.

Yanıt Açıklaması: Bilindiği gibi Aziz Mahmud Hüdâyî, “mutasavvıf, âlim, şair ve Celvetiye tarikatının kurucusu”dur. Atâyî’nin Şakâyık Zeyli’nde onun Seferihisarlı olduğu kaydedilmiştir. Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Orta Asya’da Dini^-Tasavvufi^ Türk Edebiyatının ilk  temsilciliğini; Necmeddin Kübra, Yusuf Hemedani, Cafer Sadık, Yusuf Has Hacib, Ahmed Edib Yükneki, Ahmed Yesevi, Mansur Ata, Muhammed Danişmend, Haki^m Süleyman Ata, Abdulhalik Gücdevani, Nasuriddin Rabgu^zi^, Şah İsma^il Safavi^/Hatayi, Devlet Mehmed Azadi ve Mahdumkulu yapmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Âşık şiirinin temsilcileri olan şairler gezginci dirler

Yanıt Açıklaması: Nazım Şekli: şiirlerin kafiye örgüsü, hacim ve nazım birimi açılarından adlandırılması. Kafiye Örgüsü: şiirdeki mısraların kümelenme şekli. Hacim: şiirin nazım birimi sayısı. Ölçü: Şiirde mısraların hece sayısı veya ses değerleri açısından denk ve benzer olması. Ezgi: Belli bir kurallara göre düzenlenmiş, kulağa hoş gelen ses dizisi.

Yanıt Açıklaması: Tarihimize "Fatih Rönesans'ı" tabiriyle geçen sosyal hayat ve nizamıyla muhte­şem bir yapıya bürünen Osmanlı-Türk Devleti'nin bu asrı, Fatih'i yetiştiren büyük bir mutasavvıfın da yaşadığı devirleri içine alır.

Yanıt Açıklaması: Seyahatnâmeler, Bilhassa çok zengin bir kültür derlemesi olan Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme adlı eserinde divan şairlerinin yanı sıra âşıklardan da söz edilmektedir. Cönkler, Genellikle dikey olarak aşağıdan yukarıya doğru aç›lan, halk arasında dana dili veya sığır dili gibi adlarla da bilinen, içerisinde âşık şiirinin yanı sıra az da olsa divan şiirinin de örneklerinin bulundu¤u defterlerdir. Tezkireler, Divan şairlerinin sanatları ve eserlerinden söz eden tezkirelerde, az da olsa âşıklardan söz edilmektedir. Menakıbnâmeler ise, Bu tür eserler daha çok dinî-tasavvufî Türk halk şairleri için iyi birer kaynaktır ve başta Yunus Emre olmak üzere Hacı Bayram Veli, Hacı Bektaş Veli gibi şairleri öne çıkmaktadır. Sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Halk şiirinde nazım türlerinin tayin edilmesinde önemli bir yeri olan ezgi, ninnide de kullanılır. Ninni söyleyenler, mutlaka ezgili bir söyleyiş tercih ederler. Çünkü ninnilerde devreye müziğin rahatlatıcı ve gevşetici etkisi girer. Huzur verici bir ezgi ve ses tonu çocuğun daha çabuk ve güven içinde uyumasını sağlar. Kısacası ninniler, ezgili şiirlerdir. Ancak bilinmesi gereken asıl husus, ninnilerin özel ezgilerinin olmamasıdır. Varsağıda ve semaide olduğu gibi sadece ninnilerde kullanılan bir ezgiden bahsedemeyiz. Ancak Şükrü Elçin’in ifade ettiği “tizden pese doğru söylenen bir ezgi”den bahsedebiliriz.

Yanıt Açıklaması: Güzelleme, Koçaklama, Taşlama, Ağıt, Varsağı, Semai, Destan Aşık şiirinde Heceli Nazım Türleri başlığı altında incelenmektedir.